Usatorre baserrian taberna zegoen, eta han egiten zituzten erromeriak jaiero. Eibartik etortzen zen soinujolea. Garizuman ez zen erromeriarik egoten.
-Hamen erromeixak eta, nora joateko ohituria zeukazuen?
-Erremeixara? Usatorrera. Usatorre.
-Usatorre basarrixan bertan?
-Usatorren tabernia zauan. Soziedadia ein zaben aurrian, zera, pabilloia in zaben zerian eta tabernia ipiñi zaben.
-Zuek gaztiak ziñein?
-Bai. Hamasei urtekin [abixara?] uste dot hara joaten giñan.
-Eta han soiñua edo egoten zan?
-Etorten zian hor Eibar aldetikan eta. Eibartarrak, soiñojoteillia Eibartik etorten zan. Edozenbat Bizkai aldetikan eta. Nundik ez.
-Baiña hori jaiero?
-Neska mordua zauan orduan!
-Jaiero etorten zien?
-Bai, bai, beti, beti.
-Eta gero beste herri edo auzo batzutako jaittara be joateko ohittura bazeukatzuen?
-Bai, bai. San Migelera ere bai San Migeletan eta, baiña ostian hola jaiero Usatorrera. Jaiero, bai. San Pedron bai, sasoe baten eitten zan, ez dakitt noiz izengo zan. San Pedron igual Garizuman izengo zan. Zegatik eze akordatzen jata ni arpegixa tapauta harrapau ta zein dan ezautzen-ta elizpian da-ta, baiña haura izengo zan, Garizuman izengo zan hori. Orduan ez zan ba erremeixak egoten. Oingo moruan Garizumako sasoian. Ezta pentsau ere ez. Eta orduan ere ba jaixegunian erten ein bihar gaztiak norabaittera eta.
Arana baserrian jaio zen. Sei anai-arrebatatik bigarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Goikoetxe baserrikoa zen. Arana baserria Elgoibarko mojena izan zen harik eta liberalak karlisten aurkako gerra irabazi eta kendu zieten arte. Baserria salgai jarri eta Pedroren aitonak erosi zuen. Zortzi urtetik 12ra arte auzoko eskolan ibili zen, dotrina baino ez zuten ikasi. 12 urterekin Eibarrera eramaten zuen esnea astoan, bezeroei banatzeko. Soldadutzan Asturiastik Ebrorainoko frontetan borrokatu zuen. Arana baserrian eman du bizitza guztia. Eibarko Gorosta bailarako Altzubarren baserrikoa zen Petra Iriondorekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.
Aldamendi [baserriak / Urruzuno]
Armaregietaberria (Armarietaberri) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bekoerreka [Errekak]
Erreketa [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Ibaitarte [Industrialdeak]
Karmen plaza [Kaleak eta plazak]
Mokoroa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Patxiren txabola [baserriak / Urruzuno]
Txillarre [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zaturioerreka [Errekak]
—Gero, ya handik, bueno, itzultzaile ikastarua egin eta gero, hasi ziñan udaletxian edo...?
—Bai, hori da. Ni... Kalean bi munizipalek esan zidaten: “Zuk erakutsiko zenizkiguke guri euskeraz?” eta “Bueno, ba, bai, nahi baduzue, bai” eta bata zan gallegua eta bestia andaluza. Eurak ez zeukaten heziketa ezta gazteleraz ere, e? Oso zaila zan, ortografiako faltak eta abar, ezta? Baina, bueno, hor egon nintzan eurekin pare bat urtian edo. Eta gero... hoiek hasi ziren eta gero udaletxean esan zidaten aber zergatikan ez nintzan hasi langileekin, funtzionarioekin, ezta? Eta hasi nitzan funtzionarioekin. Eta jendea interes haundiarekin eta dana, eta baita ere batzuk titulua ere –EGA ere– atera zuten. [...]
Altzolako bainuetxeko langileak, jangelan,
bankete bat egin aurretik. 1933 urtea.
Bazkaltzeko basarriko jenerua hartzen genduan; gehixen bat, babak eta porruak... ardixaren tripak ere egosi egitxen genduzen, odolostiak egitten diran moduan. Oso goxuak izaten ziran. Txarrixa ere hiltzen gendun basarrixan txorixuak eta holakuak egitteko. Ogixa gure amamak egitten zaban basarrixan. Eta nik ere egin izan dot ogixa Eibarren kriada egon nitzanian, oso goxua, gaiñera. Esne pixka bat botatzen nion nik ogixari, batidu ondo eta gustua gailletiana hartzen zaban. Makarroiak ere hartzen genduzen. Dendetan bazaguazen, baina etxian nik egitten nittun, tallarines esaten genduan. Harek egitteko ura, ardo zurixa, arrautzak eta mantekillia erabiltzen naban nik.
Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea
Jeneralian basarrixan jasotakuakin eta egindakuakin jaten gendun: artua, esnia, taluak, baba gorrixa, ogixa... dana etxian eginda hartutakua. Baba gorrixak bai zirala onak!.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Ogixa ere etxian egitten gendun, baiña egixa da hemen behian Arozena panaderixia zaguala eta ogixa egitten bertakuak erakutsi ziguen. Nere amak ogi ona egitten zaban, famia zaukan eta. Nere amak egitten zaban ogixa «de categoría»!.
Markos Arregi Iriondo
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ATZEKOZ AURRERA (IPIÑI, JANTZI...): Aldrebes. Atzekoz aurrera jantzi dozu jertsia.
EMAZTE, emaztia: Esposa. ANDRA, andria ere bai, gehiago gainera. Gero hementxe, ba, hemen ama eta ama-semiak eta nere andria, emaztia bizi ziran. Eta beste ahizpa ere bai.
HANKAZABAL, hankazabala: Adj. Hankak oso zabal botatzen dituena.
KONTUAN JAUSI: DA aditza. Caer en la cuenta. Ni enitzan jausi kontuan, baiña arrixkua zauan haundixa.
OTXOKUARTO!: Interjekzioetan. Qué ... ni qué puñetas! –Ama, eman dirua. –Ze diru eta ze otxokuarto! Guazen etxera!
TXITXIA: Haur. Okela.
Bat izan: Gauza bera izan. —Eta Elgoibarren bertan barruan, auzuen artian diferente eitxen dozue? —Keba. Ez, ez, ez. Hau dana bat da. Hau bat da.
Ezkur urte, elur urte: Ezkur ugari den urtean elurra egin ohi duela adierazteko.
Ipurdixa eman: Bizkarra eman.
Mela-mela egiñ: Blai egin, guztiz busti.
Txakurrak hanka-hutsik han ere: Gauza txarrak edo okerrak leku guztietan gertatzen direla adierazteko.
