"Markesaren alaba" kanta ezaguna.
Zeruak eta lurrak
egin dituana...
Markes baten alaba
estudiatua
marinero batekin
enamoratua,
deskubritu gaberik
beran sekretua,
amoriua zeban
barrena sartua.
Egun senalle bat zan
goguan hartzeko
esan ziola honek
etxera joateko,
Lendabiziko hitzak
manifestatzeko,
Antonio zeuregaz
nago izeteko.
Nola esaten didazu
Juanita hitz hori
tentatzen ai zerala
traza badiruri,
ez zait zure gradurik
tokatutzen neri,
zuk ez egin burlarik
marineruari.
Eduki dezakezu
ongi sinistua,
aspaldian nauala
ni zuri gustaua
(?) Berriz egiteko
desanparatua,
hala egiten dezu
gaur juramentua.
Eibarko Iraegi baserrian jaio zen, zazpi anai-arreben artean. Ama bertakoa zuen eta aita Aramaioko Kerizti baserrikoa. Bertso kantaria izan da bizi guztian, aita Julianek irakatsita. Hogeita hamar urte zituela, Elgoibarko Aizpizkarbekoa baserrira ezkondu zen, bertako Casto Agirregomezkortarekin. Hiru seme-alaba izan zituzten.
Altzola [baserriak / Altzola]
Arostegitxiki [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bentaetxe (Benta) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Errosario kalea [Kaleak eta plazak]
Intxusadierreka [Errekak]
Kurutzekoa [baserriak / Azkue (San Roke)]
Mugertza [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Sagarraga [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Upaegitxiki (Upaitxiki) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zizilion [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
—Esan doguna, zuek hasi ziñaten ya guraso bezela D eredua lortu nahian eta zer gertatu zan... hasi ziran irakasle euskaldunak etortzen eta hango irakasliekin zer gertatu zan? Euskaldundu ziran edo...?
—Ba ez. Alde batetikan ya nagusiak ziran. Eta, gaiñera, ba, bueno, lortu zuten –puntuazio nahiko altua zuten eta– lehiaketa.... Zelan esaten da? Leku-aldatze lehiaketan lortu zuten bere probintzietan edo beste lekutan… hau da, bueltatu zian jatorriko... jatorrizko herrietara.
—Orduan, eskolia berritu in zan guztiz, ez?
—Guztiz, guztiz, guztiz. Elgoibartar batzuk ere ya sartu zian eta, enfin, hasi zan… Prozesua, ba, pentsau, ba, 6-8 urte zian EGBn gehi 2 eskolaurrian, ba, 10 urteko prozesua izan zen. [...]
Joan den mendearen hasieratik hona,
gure herrian izan dira antzerki talde afizionatuak.
Odeoira zartzuelak, antzerkixak... etortzen ziran. Ondo zaguan Odeoia. Antzerkira ere juten giñan, batez ere, musikia zaguanian. Kantante batzuk ere etortzen ziran.
José Gurrutxaga Ondartza
Odeoira juten ziran antzerki-konpañiak ikustera juten giñan. Antzerki obra haretatik goguan daukadaz «Las chicas del tren» eta «La tabernera del puerto». Gizona eta bixok normalian Odeón zinera juten giñan, han antzerkixak jartzen zittuelako. Antzerkixa berdin etortzen zan eguastenian edo domekan.
Teresa Aginaga Madariaga
«Las Chicas del Tren» ere egon nitzan ikusten. Oiñ hori ez da ezer, baiña orduan ba... 1950eko hamarkadan izan zan hori, Odeón zinia inaugurau zanian edo. Nahiko egun izan zan karteleran, eta danetan toperaiño beteta. Umieri ez ziuen sartzen lagako, baiña herriko nagusi guztixak hantxe izango giñan. Espektakulua! Ba artista onak ziran, emakume edarrak....
Ramon Maiztegi Iriarte
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ABIXADA, abixadia: 1. Velocidad. Hori dok abixadia eruan debena karreristak! 2. Impulso.
BEGIRASUN, begirasuna: Begirada, begiratzeko era. Kontuz horrekin, begirasun zorrotza egin dizu ta! Begittunia ere bai.
ESEGI: DU aditza. Colgar. Eseki ere bai.
IBETONDO, ibetondua: Margen, orilla del rio. Ibetonduan egoten giñuazen. Eta, hi! Lenengo prantsesa banderia egoten zuan handiko zubixan, eta hemendikaldian española egoten zuan.
LIKIÑ, likiña: Viscoso, viscosidad. Ze likiña dauan mahaixa! Bai ba, arrautzia apurtu jata eta!
PLASTATEKO, plastatekua: Onomat. Belarrondokoa. Blastateko ere bai. Ikus BELARRONDOKO eta MATRAILLEKO sarrerak.
Atzetik hartzera bialdu: Norbait antzarrak perratzera bidali. Kakatara bialdu ere bai. Ikus, halaber, Pikutara bialdu eta Popatik hartzera bialdu.
Etorri haundikua izan: Bertsotan puntuari legez heltzen diona izaten da etorri handikoa. Hortik kanpo, izan daiteke txantxei azkar eta egoki erantzuten diena ere.
Hitzian eta hitzian ere bai: etengabe. Lazkao Txikik hitzian da hitzian jaukan txiste-kolpia.
Leher eginda egon: Oso nekatuta egon.
Soroko zokorra baiño sikuagua izan: Dirua gastatzea maite ez dutenei esateko.
