Arozena okindegian uzten zituen barazkiak. Erosoago zen eurentzat. Azokara denetik eramaten zuen. Izeba Plazentziara joaten zen astoarekin fruta saltzera.
-Porruok hara eruaten zittuen.
-Haraxe eruan eta laga han. Eta ya está. Eske plazara jun eta han egon bihar ziņun goiz guztia igual beira. Igual saldu be igual etxera. Han berriz hobeto.
-Eta plazara zer gauza gehixau eruaten zeen?
-Porruak, azak, koniflorak et hortaikuak, ortuko gauzia.
-Frutarik eta?
-Frutarik ez. Frutia nere tiak-eta "en aquellos tiempos" juten zian Plazentziara astuakin, sagarrekin, oiņez.
-Plazentziara?
-Plazentziara astuakin juten zien.
-Eibarrera ez?
-Eibarrera ez, Plazentziara.
Azkue bailarako San Roke baserrian jaio zen. Lau anai-arreba izan ziren. Ama etxekoa eta aita Azkoitiko Santa Kruz auzoko Zumeta baserritik etorritakoa zen. Maalako mojen eskolan ikasi eta gero, Mendaroko mojetan brodatzen ikasi zuen. Josten ordea, Elgoibarren ikasi zuen. 1948. urtean etxea erre zitzaien; etxegilea zen Josefinaren aitak berreraiki zuen baserria. Etxera ezkondu zen Josefina Jose Mari Zabaleta azkoitiarrarekin. Hiru seme-alaba dituzte.
Albitzuri [Industrialdeak]
Aritzaldea [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Ballibarberria [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Ermugaņekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Gure Ametsa [baserriak / Urruzuno]
Kalebarren plaza [Kaleak eta plazak]
Mendibeltzu [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Pagotxiki [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Tokieder [baserriak / Azkue (San Roke)]
Usetxe kalea [Kaleak eta plazak]
—Euskeraz eingo zenduen.
—Bueno, euskerarena aipatuko dot ondoren, baiņa, bueno, txikitan eta bizitzako lehenengo urteetan euskera zan nagusi gure etxian. Gure etxian euskeraz hitz egiten zan. Baiņa arrebak… kalia zihero erdalduna zen, eskola erdalduna zen, eliza erdalduna zen, kuadrillak erdaldunak zian. Eta, orduan, poliki-poliki erdal mundu hori, erdal hizkuntza hori gure etxian ere sartzen hasi zan. Eta gurasoak ahalegina egin arren ez gendun lortzen erabat etxia euskaldun izatia, nahiz eta saritu edo zigortu. Baiņa... Azkenian kalia zan ufala, uholde haundi bat bezela, eta eraman gintuzten aurretik danok. Ezta? Dena den, nik usten dot mantendu gendula neurri batian euskera. [...]
Debako hondartzan hartutako irudia.
Zutik: Miguel Ajubita, Prudencio Etxaniz, (...) eta Estanis Azkue.
Eserita: Sinfoniano Abascal eta Sebastián Unzilla.
Trenian juten giņan hondartzara. Beti egoten zan tren espezial bat ordu bi eta erdixetan, gero, sei eta erdixak zazpirak aldera bueltatzeko. Trenak jendez lepo juten ziran, tren gitxi zagualako jendia juteko. Makiņa harek oso poliki juten ziran. Hondartzan etzan pixka batian, baiņua hartu, eta listo
Eugenio Diego Aranburu
Batzuetan, ez askotan, hala ere, Debako hondartzara juten giņan; takoidun zapatak eta guzti jantzitta. Orduan ez zan, gaur bezela, eguzkixa hartzen. Egixa esanda, kolore zurixa eruaten zan.
Teodosia Iriondo Garate
Bainujantzi gitxi zaguan, eta hondartzan bertan bazaguan kaseta bat baiņu-jantzixak alkilau eta erropak zaintzeko. Hori 1945 urtian bueltan zan. Alkilerra pagau, eta baiņujantzixa bueltautakuan, berriz ere erropak ematen zittuen. Baiņu-jantzixan alkilerra oso merkia zan. Guk, kuadrilla osuak alkilatzen genduan. Oso hanka zabaleko baiņu-jantzixak ziran, oso haundixak, danontzako modukuak izan zeittezen.
Eugenio Diego Aranburu
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AZTORAU: DA aditza. Bere onetik atera, urduri jarri.
ENTRAMA, entramia: Apetitua. Sakia ere bai. Horrek edozer jango leuke. Kriston entramia daka.
HARTZEKO, hartzekua: Pluralean normalean: Hartzekuak euki, hartzekuekiņ etorri: Arrazoirik gabe kexatu. Berak e(g)in neri faenia, eta gaiņera bera dator hartzekuekiņ!
KRISTO, kristua: Gabian etorri, eta goizeko hamarrak eta erdietan gu mezetarako, eta hortxe, ipini honek diskuak ero kristuok kotxe bakoitzari, eta... bono, zoratzeko moduko zaratia. / Bitorixako karakol jatiak eta kristo guztiak eta hango gabeko kontuak eta: gauza asko ikusten dok hamen, telebisiuan.
PARRASTADA, parrastadia: Onomat. Likidoek erortzean ateratzen duten zarataren onomatopeia. Ur parrastadia; txixa parrastadia bota jok.
TXORO-USAIŅ, txoro-usaiņa: Tonteria.
Afana ibilli: Andar afanoso. Hori da afana dabizuna!
Beruana kendu: Gehiegi ez exageratzeko esan nahi denerako. Gaur bota jittuagu berrogei bat uso! —Bai, zera! Beruana kendu (eg)ixok!
Gibel haundixak euki: Pertsona lasaiegia izan. Baita Gibelaundixa izan ere.
Jardunian ibilli: Berriketan aritu. Hamen gabixaz, jardunian.
Odolostiak ordaiņetan: Zerbait ematen digunari esaten zaio, hori estimatzeko, guk ere garaia iristen denean, gauza bera egingo dugula aginduz bezala.
