Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Gaztainak eta babarrunak

Gaztaina jaten zuten sarri afaritan. Asko gustatzen zaio egositako gaztaina. Porru-patatak ere jaten ziren gauean. Eguerdian babarruna txerriki apur batez. Garbantzua domeketan.

-Udazkenian gaztaiņa asko jaten zan, ezta?

-Jaten genduan, egositta; azala kendu, egosi eta gozua izaten zan, neri gustatzen jatan.

-Afaritan jaten zenduen hori?

-Afaixan jaten genduan hori. Edo noiznahi igual, preparauta zauanian ba jan egosittako gaztaiņia.

-Zer zan garai hartan bazkai normala?

-Honbre ba, porru-patatak eta tortillia ta, "tortilla de patatas", ta oingo moduan... Ta berduria. Porru-patatak askotan gabian.

-Eta eguardixan?

-Eguardixan babia. Babagorrixa eta garbanzua.

-Garbantzua domeketn izango zan, ezta?

-Hori domekan.

Josefina Ulazia Etxeberria (1930)

Azkue bailarako San Roke baserrian jaio zen. Lau anai-arreba izan ziren. Ama etxekoa eta aita Azkoitiko Santa Kruz auzoko Zumeta baserritik etorritakoa zen. Maalako mojen eskolan ikasi eta gero, Mendaroko mojetan brodatzen ikasi zuen. Josten ordea, Elgoibarren ikasi zuen. 1948. urtean etxea erre zitzaien; etxegilea zen Josefinaren aitak berreraiki zuen baserria. Etxera ezkondu zen Josefina Jose Mari Zabaleta azkoitiarrarekin. Hiru seme-alaba dituzte.

Toponimia


Toponimoak

Aiastia (Aizti) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Antxusietaetxezarra [baserriak / Urruzuno]

Aubia (Aubixa) [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Borrajena [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Garagartzabekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Izarpe [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Lizundia [baserriak / Arriaga]

Olazarraga [Errekak]

San Roke [baserriak / Azkue (San Roke)]

Urkiolatxiki [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Diario Vasco - Gloria, Ongarri elkarteko lehendakari — 1975

Jaialdia - Ongarri — 1959

Egunkariko mozketak

Ongarri - 1959ko estatutuak — 1959

Koldo Mitxelenari gutuna — 1956

Euskal izendegia — 1983

Lekukotza

elgoibar — Miren _Vallejo Arriaga Elgoibar (1923-2020)
Antzezle baten kontuak

—Bueno, ez zatzu akordaitten zuri beste hola anekdotan bat edo… zure teatro, teatro istorixak eta…

—Ni teatrora apuntadora...

—Ondo pasauko zenduen zuek […]

—Beti apuntadora eoten nitzan ni, e?

—Apuntadora? Han zerien sartuta?

—Bai. Artistia gizona zan. Ni, ni txabolan sartuta apuntatzen, txabolan.

—Zure gizona beeuen teatro mundu horretan?

—Gizona?

—Bai. [...]

Elgoibartarren esanetan


Udal agintarien desfilea, banda militar bat atzetik dutela.
1958 urteko San Bartolome eguna.

Hamazazpi bat urte arte auzuan ibiltzen giņan neskak eta mutillak. Gero erromerixia zaguanian, edozein tokittara. San Pedrora eta juaten giņan, baiņa asko ez. Gehixen bat San Lorentzo, Kurutzeta eta Madarixako erromerixetara juaten giņan.

Mariano Elustondo Aizpiri

San Lorentzo auzua oso animaua zan orduan, erromerixa haundixak egitten ziran udako eta neguko domeka guztietan. Frontoian izaten ziran, eta jende asko batzen zan. Gelatxok soiņua jotzen zauan, eta merixendatzen ere jende asko egoten zan. Eta familixakuak giņanez, koiņatari eta amari laguntzen giņon tabernan.

Juliana Irizar Goiburu

Hemen, Elgoibarren, egitxen zan domekero erromerixia; illunabarrian edo, illuntzixan...
Eta Maltzagan ere bai jaiero. Gero, Plazan ere egoten zan, unian-unian, baiņa han ez zan jaiero. Musikia eta... egoten zan, eta hantxe, korrua egitxen edo... jendia beti aurrera eta atzera, eta aguazilla zauan bat gogorra, Eugenio zakan izena, eta harek jasotzen zabanian bastoia, jaso ta dio! Laster egitxen zaban korrua! Jende asko egoten zan orduan, kanpotik etorritxakuak ere.

Pedro Joxe Artetxe Egia

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


BADAEZPADAKO, badaezpadakua: No de fiar, sospechoso. Badaezpadako jende asko dago politikan.

ENTZUT(Z)IA EDUKI: DU aditza. Entzutea, zerbait entzuna izatea. Romanolosen entzutia eukiko zendun, ezta?

HAUNDI-ORKI, haundi-orkixak: Lo gordo, lo grande. Dana ez bada ere, haundi-orkixak ja(n) (eg)izuz behintzat.

KUKURRUKU-EZTUL, kukurruku-eztula: Tosferina.

PARTEZ: Post. Ordez. Ni zure partez jzango naiz. / Gorantzixak eman nere partetik.

TXORTA, txortia: Txortan egin: Lgart. Larrutan egin, larrua jo.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Begittan hartu: Amorrua hartu.

Firin-faran ibilli: Batera eta bestera ibiliz probetxuzko ezer onik egiten ez duenari esan ohi zaio. Ibili asko, eta gutxi egin. Ezer eztok egiņ gaur, firin-faran ibilli haiz egun guztian. / —Banixe kalera. —Bai, ibilli oiņ ere firin-faran!

Ipurdixari buelta eman orduko ...: Berehala. Ipurdixari bueltia eman orduko ahazten jataz gauzak. Gauzak berehala ahazten zaizkiola esateko.

Modu onian (erosi, saldu): Merke eta egoera onean. Eta holakotxe kotxe bat konsegidu zaban honek Freirek, kotxe berrixa. Eta modu onian.

Txakurrari ere ez opa: Inori opa ez diogun gauza desatsegin bat adierazteko.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Bataioak
Euzkel-izena.— Euzkadi, 1936-01-05 | Aixerixa
Kirola - Mendia
Zorionak.— Argia, 1934-10-21 | Mirentxu, Ixaka
Kultura - Antzerkia
—Juan dan igandean Mendaro'ko uritxuan izan ziran [...] Argia, 1934-06-10 | Mirentxu, Aixerixa
Politika - Udala
Erlijioa - Kongregazioak
Jaunartzia.— Euzkadi, 1932-01-10 | Atxolin


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala