Antzezlanetan ziharduenean, Mirenek gehienbat erakusle (apuntadora) lanean jarduten zuela dio, artista bere senarra zela. Abestutako antzezlanetan bai hartzen zuen parte. Batzokiko garaian igotzen omen zen taulara. Eta elizan ere antzeztu zuen, erdaraz. Ezkontza zaharrak antzezten zituztenean, arreoa gurdi dotorean eramaten zuten. Jende askok hartzen zuen parte ezkontza zaharrak antzezten.
- Bueno, ez zatzu akordaitten zuri beste hola anekdotan bat edo? zure teatro, teatro istorixak eta?
- Ni teatrora apuntadora...
- Ondo pasauko zenduen zuek [?]
- Beti apuntadora eoten nitzan ni, e?
- Apuntadora? Han zerien sartuta?
- Bai. Artistia gizona zan. Ni, ni txabolan sartuta apuntatzen, txabolan.
- Zure gizona beeuen teatro mundu horretan?
- Gizona?
- Bai.
- Bai, hor aguazil jantzitta.
- A bai, ikusi dot lehen, egixa da.
- Abade ta. Papel guztiak in dittu.
- Kontxo.
- Kantuan ez. Tango guztiak zekixazen baiņa kantau gitxi itten zaban.
- Osea ke, zu apuntadora han zerien [?]
- Bai, hantxe sartuta.
- Kontxapian.
- Kontxapian. Hantxe beti. Gero erderaz eitten genduanian, bai, elizako zerian ta, elizan ibili giņanian erderazko batzuk bai, orduan bai. Erderaz baiņa, erderaz.
- Orduen be apuntadora?
- Ez, ez.
- Zeu, zeu aktore ibili zara zekula?
- Bai. Kantuan ere bai. "Miss Flan".
- "Miss Flan"?
- "Miss Flan" zan obra bat, kantuan zan dana.
- A, operien modura?
- Bai, dana kantuan. Eta gero, zer txikixak bai. Hori batzokixan, gaztiaua, gaztiaua nitzanian. Nere anaixa hil zana, aitta, ni ama ta bere edadeko bat ume-etxe, ume-etxe. Hirurok esenarixuan. Orduan bai, orduan euskeraz. Harek batzokikuak zian. Baiņa elizakuek erderaz.
- Osea ke, batzokixan euskeraz eta elizan erderaz, e?
- Bai.
- Eta hori garai, garai berdiņian?
- Ez dot uste. Batzokikua gaztiaua izango zan.
- Eta honeik bodok eta, honeik euskeraz eingo zitsuein ba.
- Zeintzuk?
- Boda, boda zaharrak eta.
- Euskeraz, bai.
- Hori kriston fiestia izango zan, ezta, kalian zihar?
- Ederra. Ederra. Bere burdixakin, burdixa, ohia jantzitta, lehengo?
- Arriua.
- Sobrekama, bai, arriu guztia ta sobrekamak, lodi harek eta dana bihar dan bezela.
- Ehunezkuak?
- E?
- Ehunezko izarak eta hola?
- Bai. Bai, dana zaharra, ederra. Ederra. Bi, bi in ginduzen. Lehenengo bat eta hogei urtera, zu!
- Zer zan, zeu ziņen ezkonketan zana?
- Ez, gu padrinuak giņan.
- A, padrinuak.
- Bai, ta gero atzian kolia, e? Biņaka, biņaka, biņaka kale guztian, ederra. Gero hori, bazkai hori, esenario, zerian, plazan ta. Bueno! Ta holaxe plazia, holaxe, e?
- Hori domekan bateko kontua izango zan, ezta?
- Seguro. San Bartolometako jaixak zian ta.
Errosario kaleko Vallejonekua etxean jaio zen. Aita, sestaoarra, bost urterekin etorri zen Elgoibarrera; ama etxekoa zen. Lau anai-arrebatatik zaharrena izan zen Miren. Aitak forjan lan egiten zuen eta amak Peņalba espartin-tailerrerako josten zituen espartinak etxean, Mirenek lagunduta. Hiru urterekin eskola txikian hasi zen ikasten, euskaraz ; sei urterekin publikoetara pasatu zen eta erdaraz jaso zituen eskolak. Hamahiru urterekin gerra hastearekin batera, eskolok bukatu ziren. Anjel ?Mutriku? eta Antonio Manterolaren zuzendaripean, antzerki lanak egiten zituzten batzokian. Urte askotan jarraitu zuen antzerkia egiten; kale antzerkiak ere egin zituen, Eztei Zaharrak, senarrarekin batera. Hamabost urterekin Valenciaga tailerrean hasi zen lanean; gero ?Alcorta y Cía?n jardun zuen ezkondu zen arte. Pako Juaristi ?Txitxarrokua?rekin ezkondu zen Txitxarrokua etxera. Mirenen koinatua Bitor Arrieta ere egon zen elkarrizketan.
Akerbasoerreka [Errekak]
Argingoa (desagertua) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Ballibar kalea [Kaleak eta plazak]
Ermube [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Gorostizabal [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Kalamua kalea [Kaleak eta plazak]
Melitoneko zubia [Zubiak]
Otsourteaga (Otsourtia) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Talaiaerreka [Errekak]
Usetxe (desagertua) [baserriak / Urruzuno]
—Zuk esan dozu lehen zuek umiak ziņazienian oso erdeldunduta zeuala Elgoibar. Zeintzuk dia horren arrazoi nagusixak? Bueno, bai, debeku horrek eta holako... eskolia oso erdelduna zalako edo kokapenagaittik, pasoko herrixa zalako edo...?
—Nik usten dot... horrek danak du... Arrazoiak hoiek danak dia, e. Gerra ondoren aurretik immigrazio haundia izan gendun, baiņa dana ez dao horri leporatzerik. Elizak bere eragina izan zun nahiz eta gero apaiz batzuk ez dakit zer ezkutuan. Erregimen totalitario horrek jarritako eta oin esandako araua, debekatuta zegoela eta, gaiņera, paisajetik euskera kendu behar zala: kale izenak-eta gaztelania hutsez, kanposantura joan eta han ere gaztelaniaz hutsez izan behar zuela. Elizak. [...]
Inazio Bereziartuak zuzendutako orkestra.
Irudian honako hauek ere agertzen dira: Juanita Zubizarreta,
Azpiazu, Epelde, Etxaniz anaiak, Cordero, Salaberria eta beste bat.
Musikia asko gustatzen zitzatan. Jaiero juten giņan musikia entzutera plazara. Zinetik zazpirak inguruan ertetzen genduan, eta berehalaxe hasten zan musikia. Elgoibarko Musika Bandiak jotzen zaban, gabeko bederatzirak arte. Giro politta egoten zan jaiero. Dantzan egitten naban, baiņa ezkondu ezkero ez asko.
Maria Epelde Arriola
Musikia ikasi naban Inazio Bereziartuarekin, urtebete baiņo gehixago. Baiņa belarririk pittin-pittin ez nakan, eta gero laga egin naban. Bereziartua desesperau egitten zan. Hiru lagun giņan, Luzia Alkorta, Arcadia Gabilondo eta ni. Ez gendukan belarririk ez batak ez bestiak. Batak gaizki eta bestiak gaizkixago. Eta azkenian laga egin genduan gurekin ezin zabalako. Bere etxian ematen zittuan klasiak, Santa Ana kalian. 10 edo 11 bat urte eukiko nittuan nik orduan. Klase partikularrak ziran. Nola klasera jun bihar giņan bazkalorduan izaten ziran klasiak, ordu bata eta erdixetan. Bost miņutuan juten giņan, leziua eman eta hurrengo egunerako... estudixau beste leziua.
MĒ Josefa Unzueta Iriondo
Mutrikun jaixo nitzan, eta txikittatik egunero juten nitzan solfeua ikastera. Ahotsa edukatzen ere ikasten genduan. Nere etxian bazaguan pianua, gure amak pianua jotzen zaban eta gure aittak bandan. Gure anai bat abadia zan, eta oso ondo jotzen zaban organua. Gero kubano egin zan, eta han pianoko eskolak eman zittuan.
Nikasi Andonegi Sustaeta
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
BAJA(T)U: 1. DA aditza. Goņi III, bai. Oiņ, bajauta hori ere oiņ asko. 2. DA aditza. Bajar. Ba, kalera bajatzen giņuazen gu Barixaku Santu egunian.
ERNEGAU: DA eta DU aditza. Desesperarse, rabiar. Ernegatzen egon, ernegauta egon, ernegau eraiņ.
HEGO, hegua: Heguak ipiņi: Euf. Hil. Oin bakandu dittuk asko, e! Pentsa’ik, oin larogei urte eukitzeko, bittarte horretan zenbatek heguak ipiņiko zittuan.
LAGA: DU aditza. Utzi. Dejar. Nik andriakiņ, hķnek bakarrik lagata nora jun bihar juat? / Dana puntu-puntuan dauanian, botatze (d)izu txingor zaparrada bat, eta danak hondauta lagatze(n) (d)itxu.
PASIADA, pasiadia: Paseo. Pasiararekin alternantzian.
-TZIA EGIŅ: Acabar de... Ointxe bertan etortzia egin juat.
Amorraua izan: Zerbaiten oso zalea izan. Bai, bai, juan bertara eta arraiņa, peskan. Eta amorrauak giņan gu, hau Kondia difuntua? Haura ta...
Daguanian bon-bon, ez daguanian egon: Dagoenean aprobetxatu behar dela adierazteko erabiltzen da.
Gosiak hil biharrian egon: Oso gosetuta egon. Ikus Gosiak amorratzen egon.
Kanpolarrosia izan: ĢKanpuan uso, etxian otsoģ izatea (ikus esamolde hori). Hori kanpolarrosia dok, gero, e!
Perra hotsa atara: Korrika batean ihesi joan. Keixak harrapatzen a(r)i zala basarrittarra etorri dok; arek atara jok perra hotsa!
