Kalamua mendiko aterpetxera garraiatzen zituzten militarren gauzak. Arriskutsua omen zen, baina ez zuten inor zauritu. Elgetatik Arratera botatzen zituzten bonba galdu batzuk jausi ziren Idotorbe (San Pedro) auzoan. Normala omen zen balak lurrean sartzen entzutea, soroan lanean zihardutela.
-Orduan egin zittuen karreterogintza lanok eta heridutako barik.
-Heridu barik, inor ez zan entzun heridu zanikan. Eurek ere billurretan egoten zien. Han lautxua, hola lau-unatxo bat dao Kalamuan eta hantxe refujiua zeuan eta han refujio aldera eruan bihar hori eruaten zaben karigiori burdixakin. Ta hantxe lautxuan, bestaldeko mendixa gorrixena bistan eta ondo tokau, ez zakuen balazoik iņork hartzeik. Heridu iņor ez.
-Nahikua suerte.
-Bai, nahikua suerte, ez zan entzun behintzat.
-Eta frentia joan zanian?
-Joan zanian hamen hoixe, dana zulua ta. Gero hor Elgeta mendittik edo ez dakit nundikan Arrateko eliziai jaurti ziuazen kaiņonazuak eta han ez zaben joten ondo elizia eta bittartetik hona etortzen zien eta edozein tokittatik hemen; bum!
-Galdutako bonbak?
-Bai. Balazuak'e bai, balak ere. Balak ere etorten zien. Zzzu! Igual souan lanian eta zzust! eta albuan.
-Ez zan bromia izango, e.
-Ez hoixe, billur earra eukitzen giņuan. Usau azkenerako; halaxe zzust lurrian albuan balia ta. Jo bihar dabenik pentsau ere ez. Bai. Tristia zan haura.
Idotorbe (San Pedro) auzoko Egigurentxiki ("Eguentxiki") baserrian jaio zen. Bost anai-arrebatatik laugarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Aubia (Aubixa) baserrikoa zen. Bederatzitik 13 urtera arte auzoko eskolan ikasi zuen. Gero, kalera joan zen josten ikastera. Gerran anaia bat eta aita galdu zituen, eta honen ondorioz ama ere hil egin zitzaion. Baserrian bizi izan da beti. Urtetan, egunero joaten zen kalera esnea saltzera. Armueta baserrira ezkondu zen etxeko Antonio Arrizabalagarekin.
Aiastiaerreka [Errekak]
Apatriz kalea [Kaleak eta plazak]
Aureliaenea [baserriak / Urruzuno]
Deba [Errekak]
Garagartzagoikoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Izkuntza [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Lizundiagoikoa [baserriak / Arriaga]
Olazarragagoikoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Santa Ana kalea [Kaleak eta plazak]
Urreategi [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
—Mekanikara bueltauta, nere lankidiak, euskerazko adarrian, bazauden. Karlos Ansola. Horrek ematen zaban matematika finanzierua. Nik kontabilidadia ematen naban bezela. Gero Mariasun etorriko zan, baiņa uste dot beranduau dala.
—Orduan hasi ziņan lehenengua euskeraz emoten...
—Kontabilidadia bai. Eta hau, Karlos, bestia.
—Bixok. Zuek izan ziņazien...
—Bai.
—... Mekanikan euskeraz zeozer emoten hasi zian lehenenguak.
—Bai. Baiņa copyright-a ez daukat, e! Ez dakit seguru-seguru, baiņa baietzian nao. Eta horrek zian 5 urte; orduan, jun giņan urtetik urtera. Hasi giņan “preparatorio” eta 5.enera allegau giņan. Preparatorio zien... [...]
Pilar ikastetxeko ikasleak, eskolako Jaiotzaren ondoan.
Gutxi gorabehera 1949 urtea.
Basarrixan lan asko zaguanian ez zaguan astirik klasietara juteko, eta gitxiago jolasian ibiltzeko. Ganaua, behixak, ardixak eta holakuak mendira juten ziran, eta menditik ekarri bihar, harek zuzendu... aittak esaten zaban: zu ardixak ekartzera, zu bestera, eta... ixilik, egittera. Egurrakin ez, eh! Errespetoz.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Mendira asko juten giņan lagunekin: Kalamuara, Karakatera... ta Izarraitzen ere egonda nago, Erlon. Eskolan lagunak egindakuak ibiltzen giņan alkarrekin, auzuan etxe gutxi zagozen, eta ume gutxi. Merixendia hartu, ta San Rokera juten giņan, Azkue-beheko piņadira, oin etxia dago han. Mintxetara juteko bidian zaguan hori, ta hantxe asko jolasten genduan. Itsasoko haizia etortzen zala esaten zan. Lehenengo neskak bakarrik ibiltzen giņan. Eskolatik ertetzerakuan ere juten giņan San Rokera jolastera, lagunekin. Edozein momentutan juten giņan. Mendira juten giņanian, han bazkaldu, pixka batian egon, eta buelta egitten gendun.
MĒ Josefa Unzueta Iriondo
Basarrixetan frutak harrapatzen ibiltzen giņan noizbaitt, ta batzuetan basarrittarrak ikusi ta segittu ere. Eta hurrengo egunian izkutatzen basarrittarraren bildurrez.
Juan Lariz Garate
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ALDAPA, aldapia: Cuesta, pendiente. ALDAPADIA-rekin alternantzian (edo Aldaparia).
BILDDUR, bilddurra: Beldurra. Gaur egun, soinu busti gabea entzuten da gehiago: bildur. Bilddurrak akabatzen egon: Oso beldurtuta egon.
EXKAX, exkaxa: 1. Txarra, kaskarra. ESKAS, eskasa ere bai. Datorren astian egun exkaxak daukaguz. / 2. Escasamente, apenas. Libra erdi exkax intxaur dago hamen.
JAKIN: Asko jakin (ezezkoan): –Bixar urtiak, zorionak! –Bai, bixar. Eztakik asko! Berrogeta hamaika urte, ja, ja, ja!
MENDISAIL, mendisailla: Gure aitta granuja galanta zuan, mendisail horrek pasauta neskatara Elosura juteko.
SAN ANTOLIN EGUNA: Irailaren 2a. San Antolin auzoan jaiak egiten dira egun horren inguruan.
Amorraua izan: Zerbaiten oso zalea izan. Bai, bai, juan bertara eta arraiņa, peskan. Eta amorrauak giņan gu, hau Kondia difuntua? Haura ta...
Daguanian bon-bon, ez daguanian egon: Dagoenean aprobetxatu behar dela adierazteko erabiltzen da.
Gosiak hil biharrian egon: Oso gosetuta egon. Ikus Gosiak amorratzen egon.
Kanpolarrosia izan: ĢKanpuan uso, etxian otsoģ izatea (ikus esamolde hori). Hori kanpolarrosia dok, gero, e!
Perra hotsa atara: Korrika batean ihesi joan. Keixak harrapatzen a(r)i zala basarrittarra etorri dok; arek atara jok perra hotsa!
