Bere senarra sozialista zen. Kontzentrazio-esparruen inguruko kontuak azaltzen dituen liburu bat aipatzen du. Hango egoera gogorra omen zen. Beraiek arropa guztiak ur irakinetan garbitu eta eguzkitan lehortzen zituzten eta ez zuten zorririk izan. Ez zegoen komunik eta edateko ura ere itsasotik hartzen zen zuzenean.
-Bera (aita) zer zan, sozialistia?
-Bai. "En el libro ese se lee, casi todos los eibarreses eran de la UGT y socialistas. Oso ondo dao liburua, barri-barrixa da, eta esaten dau "todos los campos de concentración que hubo. Pero no dice ni la mitad de lo que pasó allí. Los piojos y la sarna y. Nosotros no agarramos nada. Teníamos un cuidao...". Katxarro zikin bat gekagun, eta beste katxarro bat, sua emon han... (erderaz jarraizen du).
-Garbi mantentzeko, ezta?
-Ta ez komunik, ez ura... "Qué cochinada de agua bebíamos...". Plaian.... (erdaraz).
-Zuek ezkondu...
-Ezkonduta genden, bai, bai.
-Bera gero gerran.
-Gerran, bai, bai. Fronteria kruzau genduan, "usted para aquí y usted para allá". Ni Elgoibarrera, ta bera eruan zeben. Ez dakit zenbat denpora jakin be ez nun zeuan. Ta gero azaldu zan hor herri horretan. Zer herri zan. Es muy muy oído.
-Aranda de
-Aranda ... no. (erdaraz).
Elgoibarren jaio zen eta bertan ikasi zuen. Gerra zibilean, bere gizonarekin batera Kataluniara heldu zen, eta Pirinioak gurutzatuz, Frantziako "Argeles sur Mereko" errefuxiatu eremuan egon ziren. Aste batzuetara, Pabe ondoko herri batera joan ziren lanera. Han jaio zen beren lehenengo alaba. Bigarrenaren zain zegoela, 1940an, Espainiara itzuli ziren. Gizona kartzelan egon zen lehenbizi, eta "Batallón de Trabajadores"en ondoren. Eibarren bizi izan ziren urte batzuetan, baina 1950eko hamarkada hasieran, Mexikora joan ziren bizitzera, eta han bizi zen Pilar. Hizkeran ere nabari zitzaion hori, gaztelaniaz hitz egiteko joera eta azentu berezia zuelako.
Altzola [Baserri auzoak]
Arostegipalazioa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Belortzagierreka [Errekak]
Errezabal etxea (Benito baserria) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Idotorbe (San Pedro) [Baserri auzoak]
Kortazar kalea [Kaleak eta plazak]
Mortarikaerreka [Errekak]
Pontxeraerreka [Errekak]
Upaegigoiti (Upaigoiti) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zirardatxikigoikoa (Ziarda Txiki Goikoa) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
—Orduan lau anai izan zien horrek jesuita?
—Lau anai, lenengo lau anai, eta batek urten zeban. Loiolara lau anai izan zien horrek. Eta oin hori hil da baiña beste bi gelditzen dia. Bestia, zarrena, ni baiño urtebete gaztiaua ta bestia gaztetxuaua da. Baiña haura gaixotuta egon bihar dau. Nik illobak ditttut Venezuelan nere anaia batenak, ointxe egon dia Gabonetan, eta harek ezagutzen dittu ta. Uste dot eskaxa dauala oso eskaxa. "Ley de vida".
—Beste anekdotan bat Gotzonena?
—Anekdotak? Ez dakit ba. Etorri zian omenaldixa izan zebanian Azkoittitik etorri zian basarri batetik andra-gizonak. Euren sukaldian zela egoten zan; baina beran etxia izan zan basarrixak. Bere maixuak izan ziala, beti esaten zeban berak. [...]
Gurutze Gorriaren aldeko diru-bilketa batean
parte hartu zuten gazteak. Gutxi gorabehera 1920 urtea.
Illea moztu, txiki-txikittan amak egitten zigun etxian. Gero pixka bat nagusitzen giñanian pelukerixara juaten giñan. Agapitorena juaten giñan. Ez dakitt, errial bi edo eskatzen zigun; ez nago oso seguru.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Pelukerixak bazauden, baiña gu ez giñan juaten. Neri amak mozten zidan illia, hilbeheran. Nere anaixeri pelukerixetan mozten ziuen illia. Pelukero bat akordatzen naiz, Agapito. Gaur egun, Osoro zapaterixia daguan onduan zaguan, San Frantzisko kalian.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Makillajerik ez naban hartzen. Egon, bazaguan, baiña neri arpegixa erretzen zitzatan.
Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AZTORAU: DA aditza. Bere onetik atera, urduri jarri.
ENTRAMA, entramia: Apetitua. Sakia ere bai. Horrek edozer jango leuke. Kriston entramia daka.
HARTZEKO, hartzekua: Pluralean normalean: Hartzekuak euki, hartzekuekiñ etorri: Arrazoirik gabe kexatu. Berak e(g)in neri faenia, eta gaiñera bera dator hartzekuekiñ!
KRISTO, kristua: Gabian etorri, eta goizeko hamarrak eta erdietan gu mezetarako, eta hortxe, ipini honek diskuak ero kristuok kotxe bakoitzari, eta... bono, zoratzeko moduko zaratia. / Bitorixako karakol jatiak eta kristo guztiak eta hango gabeko kontuak eta: gauza asko ikusten dok hamen, telebisiuan.
PARRASTADA, parrastadia: Onomat. Likidoek erortzean ateratzen duten zarataren onomatopeia. Ur parrastadia; txixa parrastadia bota jok.
TXORO-USAIÑ, txoro-usaiña: Tonteria.
Alperrik galdu: Echarse a perder. Ezezkoan normalean. Ez arduratu Mikelengaittik, eztok alperrik galduko eta.
Burua lehengo lepotik euki: Ez aldatu, orain arte bezala jarraitu.
Gorrixak ikusi: Verlas canutas. Gorrixak ikusitta gaure gu gerra-denporan.
Kale egiñ: Huts egin.
Osasuna, munduko ondasuna: Gauzarik preziatuena osasuna dela adierazteko.
