Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Gaztainak eta babarrunak

Gaztaina jaten zuten sarri afaritan. Asko gustatzen zaio egositako gaztaina. Porru-patatak ere jaten ziren gauean. Eguerdian babarruna txerriki apur batez. Garbantzua domeketan.

-Udazkenian gaztaiņa asko jaten zan, ezta?

-Jaten genduan, egositta; azala kendu, egosi eta gozua izaten zan, neri gustatzen jatan.

-Afaritan jaten zenduen hori?

-Afaixan jaten genduan hori. Edo noiznahi igual, preparauta zauanian ba jan egosittako gaztaiņia.

-Zer zan garai hartan bazkai normala?

-Honbre ba, porru-patatak eta tortillia ta, "tortilla de patatas", ta oingo moduan... Ta berduria. Porru-patatak askotan gabian.

-Eta eguardixan?

-Eguardixan babia. Babagorrixa eta garbanzua.

-Garbantzua domeketn izango zan, ezta?

-Hori domekan.

Josefina Ulazia Etxeberria (1930)

Azkue bailarako San Roke baserrian jaio zen. Lau anai-arreba izan ziren. Ama etxekoa eta aita Azkoitiko Santa Kruz auzoko Zumeta baserritik etorritakoa zen. Maalako mojen eskolan ikasi eta gero, Mendaroko mojetan brodatzen ikasi zuen. Josten ordea, Elgoibarren ikasi zuen. 1948. urtean etxea erre zitzaien; etxegilea zen Josefinaren aitak berreraiki zuen baserria. Etxera ezkondu zen Josefina Jose Mari Zabaleta azkoitiarrarekin. Hiru seme-alaba dituzte.

Toponimia


Toponimoak

Abatetxe [baserriak / Urruzuno]

Amuskategietxetxo [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Arriaga kalea [Kaleak eta plazak]

Bernardo Ezenarro kalea [Kaleak eta plazak]

Etxeberrizabal [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Irunaga (Irunagabe) [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Legarrerreka [Errekak]

Olaso kalea [Kaleak eta plazak]

San Frantzisko kalea [Kaleak eta plazak]

Urazandi parkea [Kaleak eta plazak]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Sasiletratu baten ziria — 1973

Euskal izendegia — 1983

Txitxilibakio — 1986-12

Txalupa — 1978-12

Txalupa

6 argazki — 1968/1969

Lekukotza

soraluze — Amaia _Iņurrieta Leturiondo Soraluze (1952)
Hezkuntza-ereduak Pilar ikastetxean

—84 inguruan jarri ziala euskera-ereduak. Ez?

—A! Ereduak, klaro. D eredua... Bai, bai.

—A, B, D... 84 inguruan.

—A, ba, igual bai. Igual bai. Txikixak D eredua zan, Haur Hezkuntza D eredua zan. Ta bestia... bestia, klaro, gero A izan zan... A da...

—A erderaz.

—Dana erderaz. A! Orduan ez. B. B. Gu giņan B. Osea, txikixak, D, Haur Hezkuntza D, eta bestiak B. B. Zan B. Bai, bai. Hori da. B. Dana euskeraz, baiņa, bueno, gero matematika erderaz emoten zeben. Gizarte-ta ez, gizarte euskeraz ta…

—Bai, pixkat Herri Eskoliak euki izan daben eredua, ez, gure epokan. [...]

Elgoibartarren esanetan


Sallobente-Ermuaran auzoko Mokoroa baserriaren
atarian ateratako irudia, 1925 urte inguruan.
Ezkerretik eskuinera: Migel Arozena, Josefa Etxaniz,
Libereta Aranbarri eta Juan Egia.

Tergalezko soiņeko batzuk ibiltzen genduzen. Jaiko erropak hobiak izaten ziran. Basarrixan erropa bat ibiltzen gendun lanerako eta gero, kalerako, kanbixauta. Elgoibarren kalian erosten gendun erropia. Engrazianeko dendan, akordatzen naiz. Gaur Madalenan daguan botikaren onduan zaguan. Oiņetakuak, abarkak ibiltzen genduzen. Orduan erropa danak antzerakuak izaten zian.

Juliana Zubizarreta Gurrutxaga

Gazte denporan bata batekin eta alpargatekin ateratzen giņan kalera eta domeketan beste erropa batekin. Igandeko erropak berrixenak eta polittenak izaten ziran. Erropak eta dana lan egitxen naban ugezaben dendan erosten gendun orduan.

Teodosia Iriondo Garate

Zapatak gitxitan usatzen ziran, ixa beti abarketak eruaten genitxun. Horrek ensegida apurtzen ziran, bihatzetan zulatu egitxen ziran. Eta gero berrixak bihar.

Mariano Elustondo Aizpiri

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


AZAL, azala: Azal lodixa euki: ĢTener mucho morroģ.

ENTENDI(D)U: DU eta ZAIO aditza. Ulertu. A(d)ittu ere bai, nahiz gutxiago. Gauza asko entendiu, baiņa tartian taka-taka hitz batzuk, ez. / Neri baiņo gehixago entenitzen jako, gaiņera, andriari pelotia. / Euskera batua, nik beti enteniu juat.

HARTU: DU aditza. Acoger. Ez, danian gu ondo hartu gaittue oiņ artian.

KRIATERIXA, kriaterixia: Servidumbre. Eta gu egoten giņuan be(de)ratzi lagun inguru ero kriaterixia, harek jun arte.

PARE: Konparazioak egiteko postposizioa. Zoruan pare ibilli zan gure laguna.

TXORO, txorua: Chiflado, insensato, imprudente. Bai, hor ibiltzen da txakurra, txoruan moduan. Iņok eztio ezer eitxen, baiņa zaunketan jartzen da iņor etortzen danerako.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Aidian irabazi (partidua): Partidua oso erraz irabazi denean esan ohi da. Aidian irabazi jauat pelota-partidua anaixari.

Blai egiņ: Guztiz busti.

Goixan-behian jardun (eurixa): Euria gogotik jardun. Ikus Bota ahala jardun.

Juiziua galdu: Ikus Burua galdu.

Ondo eta azkar, usuak hegan: Gauzak, ondo egitekotan, patxadaz egin behar direla adierazteko.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Nekazaritza
Euzko-nekazariak.— Euzkadi, 1934-05-13 | Aixerixa
Kirola - Futbola
Ostikoketa.— Argia, 1935-10-27 | Aixerixa, Mirentxu
Kultura - Antzerkia
Asmo txalogarria.— Argia, 1935-03-17 | Aixerixa, Mirentxu
Politika - Udala
Udal-gabe.— Euzkadi, 1934-09-14 | Aixerixa
Erlijioa - Ekitaldiak
Elizgaiak.— El Día, 1931-12-04 | Ixaka


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala