Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Ahal zen azkarren ekarri behar umeak

Ezkondu ziren eta ekarri zituzten umeak. Ahal zen azkarren ekarri behar ziren orduan, ez zen orain bezala. Bizimodua zeharo aldatu da, ez daki onerako ala txarrerako. Orduan errespetu handia zegoen etxean.

Edurne:-Eta gero hori. Ezkondu giñan eta, Nati, ekarri gendunazenan umiak...

-Zuen sasoiak umia eukitzia ta haurdun egotia ta zela izaten zan?

Edurne:-Euki in bihar zan; derrepente ez bazenduan ekartzen, ematen zaban ez zenduala balio. Ez da oin bezela, programauta dauala dana.

-Lehen ezkonduta segiduan ekartzen zan...

Edurne:-Ahal zan azkarren, ahal zan azkarren.

-Puxkat tardau ezkero ya, horrek ez dau balio.

Edurne:-Ene, horrek ez dau balio. Hola zan, e. Eta oin enkanbio esaten debe ezkonduta, bueno, aprobetxau in bihar dou oin urte batzuk, ondo pasatzeko eta. Baiña ez, oso diferentia bizimodua. Beittu, gu gaztiak giñanetik hona "ciento ochenta grados" esaten dana kanbixau da. Oin, ez dakit onerako o txarrerako, e! Batzuetan pentsatzen dot ez dala hain onerako ere. Zegatik oin dauan beste libertade ez zauan lehen eta.

Nati:-Eta lehen zeuan errespetu haundixa etxian. Eta esaten zeben, halako ordutarako etorri bihar dozu eta halako ordutarako etorri bihar giñan. Eta angelusa hamarrak inguruan, ordua zan etxeratu bihar ziñana.

Edurne:-Enkanbio oin eitten debe gaupasa, bi gaupasa igual, zeatik nik nere etxetik ikusten dittut, hor Guass-a egonda ez, horren kontra. Bueno, "unos panoramas...".

Agurne Muguruza Alberdi (1935)

Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrian jaio zen. Umetatik baserrian lan egin beharra izan zuen. Gainera, bost ahizpa zirenez, etxeko eta soroko lanak edo abereen zainketa, euren artean banatu behar izaten zituzten lan guztiak. Auzoko eskolan ibili zen. Gero grabatzen ikasi zuen, eta Eibarko lantegi baterako jardun zuen lanean, grabatzen, damaskinatuak egiten. Ezkondu ostean, kalean jarri ziren bizitzen. Nati ahizparekin batera egin zitzaion elkarrizketa.

Toponimia


Toponimoak

Aldabe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Ariztizabal [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Barrenaerrota [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Errekarteberri [baserriak / Azkue (San Roke)]

Haizetxe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Kamiñerokoa [baserriak / Azkue (San Roke)]

Metalkoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Palazio [baserriak / Arriaga]

Trenbide kalea [Kaleak eta plazak]

Zabaletabekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Txinpartak — 1981-06

Etxegiña bertso-paper lehiaketa — 1990 (1981/1990)

Txitxilibakio — 1986

Txitxilibakio — 1988-12

Cómo aprender el vasco fácilmente — 1972

Ikasturteari bukaera emateko irteera — 1963-07-14

Lekukotza

elgoibar — Maritxu _Loiola Ugarteburu Elgoibar (1948)
Erdaraz ikas zezan, neskame erdalduna

—Hemen auzuan eta etxian euskeraz eingo zenduen danak, klaro.

—Zuk esango diazu... Nik erderaz ez nekien. Eta orduan ekarri zuten hona kriada bat, nik erderaz ikasteko, gazteleraz ikasteko. Ze eskolan hasi giñenean, izugarrizko arazua izan zen. Nik ez nekien erderaz. Ni bezela inguruko guztiak; inork ez genekien. Orduan, ordu asko pasatzen genituen belauniko, besuak altxatuta. Eta zigor asko gazteleraz ez hitz egiteagatik. E? Garai zaillak zien. Oso zaillak. Guk, gogoratzen naiz, "Cara al sol" nola abesten genuen eta "Viva España" nola abesten genuen. Eta horrek gero kontraesan haundi bat zeukan etxekoekin, aittitta, amama... amama ez hainbeste, baiña aittak-eta: nola leike hori abestu umeei, nola abestuarazi. [...]

Elgoibartarren esanetan


Gure herriko koadrilek edozein aukera
aprobetxatzen zuten mahaiaren inguruan biltzeko.

Goizian ez genduan danok batera gosaltzen, baiña bazkarittan eta afarittan danok sukaldian alkartzen giñan. Gero, merixendia eta holakuak lanian bertan zagozen tokira eruaten ziran.

Mariano Elustondo Aizpiri

Pertsona bat hiltzen zanian, enterrau eta gero, honrak egitten ziran. Eta zaguan kostunbria bazkarixa emateko etortzen ziran senide guztixeri. Gero ohittura hori kendu egin zaben. Eta ondo egin zaben, gaiñera. Mozkortu egitten zan jendia. Lotsagarrixa izaten zan. Nere amama hil zanian, esate batera, honretako bazkarixan 40 bat lagun alkartu ziran.

Markos Arregi Iriondo

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


ARDURAGABE, arduragabia: Despreocupado, irresponsable. Arduragabia dok, benetan, Mikel. Etxok gauza bat ganoraz egitten.

DIFUNTO, difuntua: Difunto. Ikus ZANA sarrera ere: Pertsona izen baten ondoren normalean. Bai, bai, juan bertara, eta arraiña peskan. Eta amorrauak giñan gu, hau Kondia difuntua? Haura ta.

GIZONEZKO, gizonezkua: Varón. Andrazkuen azokia izaten da. Oiñ, kaletarrak ba, gizonezko dana han egoten da. Eske gizonezko asko dago kalian, e!

KARUTU: DA aditza. Garestitu.

OIN DALA ...: Orain dela, duela.

TOTAL: Graduatzailea. Erabat, zeharo. Bai, Bilbon sartu giñanian guk, lanian sartu giñan tallar baten: «Universidad de Deusto», Salesianos. Eta oiñ ganbixauta dago, total.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Baztarrak nahasten ibilli: Endredatzen ibili. Oiñ ere etorri aiz baztarrak nahastera?

Eztula eta dirua ezin dira ezkutau: Nahi izanda ere, ezkutatu ezinekoak dira bi horiek: beti geratzen dira agerian, lehenago edo geroago.

Ipurdixa garbittu: Lausenguetan ibili.

Minia izan: Ser un chollo. Beitxu dok, zelako edarki? Joe, hau minia dok! Eta minia dok eta…

Txakurranak esan: Sekulakoak esan.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Jaiotzak
Jayotzak.— Euzkadi, 1933-09-13 | Aixerixa
Kirola - Herri kirolak
Iri indarketa.— El Día, 1932-02-02 | Aixerixa
Kultura - Zinema
Politika - Batzokia
Batzarra.— Euzkadi, 1933-09-13 | Aixerixa
Erlijioa - Jaiak
Deun Iñaki eguna.— Euzkadi, 1933-08-05 | Aixerixa


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala