Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Gerragatik eskola urte bat galdu

Sei urtera arte egon zen eskolaurrean. 14 urtera arte irauten zuen orduan eskolak, baina gerragatik ikasturte bat galdu zuenez, 15 urtera arte ibili zen eskolan.

- Zenbat urte eskola aurrian?

- Seirekin uste dot ateratzen giñala. Bai.

- Gero ya haundixen eskolara?

- Gero goixan zerian, hor oin Padre Agirre da baiña behian zeuden parbuluak eta goixan lelengo mailla edo, hamalau urte arte. Gero guk galdu gendun, hamahirutik hamalaura galdu gendun gerriagatik urtebete, kurso bat. Eta gero utzi ziguten guri hamabost urte arte. Urte haura galdu gendulako gu egon giñan hamabost urte arte.

- Eta orduan zuk justo hamabi urte gerria hasi zanian.

- Bai, hamabi urte.

Itziar Ajuria Garate (1924)

San Bartolome kalean jaio zen, baina gaur Santa Ana kalean bizi da. Aita Arratiako Ubide herriko Anbe baserrikoa zuen, eta ama Deban jaio eta umetan Elgoibarrera etorritakoa zen. Eskola publikoetan 15 urtera arte ikasi eta gero, familiako jostundegian egin zuen lan 38 urte izan zituen arte. Gero ?Banco de San Sebastián?en egin zuen lan, letrak kobratzen. Emakume batentzako lan egokia ez zela irudituta, bankuak kaleratu egin zuen. 1962. urtean, Elgoibarko lehen ikastolako lehen andereñoa izan zen; ?Ikastola del Lorito? deitzen zioten hasieran. Ikastolaren hasiera gogorra eta geroko bilakaera azaltzen ditu. 1986. urtera arte egin zuen lan ikastolan. Gotzon Garate euskal idazle eta hizkuntzalari jesulaguna Itziarren lehengusua zen; beroni buruzko hainbat gauza kontatzen ditu.

Toponimia


Toponimoak

Abatetxe [baserriak / Urruzuno]

Amuskategietxetxo [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Arriaga kalea [Kaleak eta plazak]

Bernardo Ezenarro kalea [Kaleak eta plazak]

Etxeberrizabal [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Irunaga (Irunagabe) [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Legarrerreka [Errekak]

Olaso kalea [Kaleak eta plazak]

San Frantzisko kalea [Kaleak eta plazak]

Urazandi parkea [Kaleak eta plazak]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Euskara gaur — 1971

Eskuorria - Euskal Jaia — 1968

Tekniko-industriak hiztegia (erdara-euskara) — 1976

Bernabe Mujikaren koadernoa — 1960-09-28

Mutuaren hitzak (Hasier Etxeberria) — 2005

Ikastola hiztegia

Lekukotza

elgoibar — Txomin _Mujika Latxa Elgoibar (1952)
Euskara lehiaketak Odeon antzokian

—Odeoian –Odeoia teatrua zan, zinia, ta– hor ere eitten zian noizbehinka, akordatzen naiz, konkursua eitten zan, euskerazko konkursua. Ni egonda nao han konkursuan. Ta han zeuan tribunala. Ba zeintzuk? Ba esan dizutena, `Plaentxi´, Felix Etxeberria, Pako Juaristi… ba enfin, pixkat, hor. Ta segun ze adin zakazun… 14 urtekuak ba galdera batzuk, 10ekuak beste hori… tal, tal, ta bestia. Ni akordatzen naiz aittak buruz erakutsi... "Hizkuntzak jakin arren zazpi edo zortzi, euskerak merezi du... " bueno, ez dakit. Bertso batzuk ikasi naban buruz eta han bota naban eta premixua eman zien.

—Eta euskerian lehiaketia zan?

—Bai, euskerian lehiaketia. [...]

Elgoibartarren esanetan


German Uriguen, «Etxegiña», danbolin-jole bat
eta lau pilotari Sigmako frontoian.

Merkatu plazan ere egitten ziran antzezlanak, batez ere udan. Eta plaza txikira komediantiak etortzen ziran. Paillazuak ziran eta oso espektakulo politta egitten zeben. Ikustera juten giñan, bakoitza bere sillatxua hartuta.

José Gurrutxaga Ondartza

Asko gustau izan jata beti teatrua, eta ahal nabanian juten nitzan. «El Caserío» eta «Txelu kartzelan dago» izeneko teatruak gogoratzen dittut. Errosarixo kaleko zine zaharrian ikusi nittuan.

Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea

Elgoibarren teatroko grupo onak ere egon dira. Jose Juaristi, Francisco Juaristi, Miren Vallejo, Manolo Rementeria... inguruan onenetakuak zirala uste dot, ondo preparauta. Taldiaren izena zan... Orfeón Lagun Onak de Elgoibar. Amistad taberniaren gañian zaukaben lokala. Santolaya zaharra ere ibiltzen zan hor, Lagun Onak-en.

Ramon Maiztegi Iriarte

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


BALEIKE: BALITTEKE ere bai: –Harek dake diferentia neretzat entonaziua. Beste... –Baleike, bai.

ERREKAU, errekaua(k): Recados. Gure etxeko errekauak beti gizonak eitte(n) (d)ittu.

HILL, hilla: Mes. Hillan azkenian jasotzen da soldatia.

LAN, lana: Biharra ere erabiltzen da, baina ez lana erabiltzen den testuinguru guztietan, soldatapeko lanetarako bakarrik erabiltzen da biharra hitza. Goizetik etxeko lanak eiñ, eta arratsaldian, «a paseo». / Basarriko lana len zuan gogorra oingo aldian. -LANA: Hitz elkartu baten bigarren osagai moduan sarritan: Izena (aditza) + lana. Gaur makiñak eitten debe bedar-lana ere. / Heldu-lana esaten jauen, eta gero ipiñi jauen «El dulce meneo» izena heldu-lanari. / Ostian, sega-lana len gustatze jakun. Nahiko lan izan: Nahiko lan izengo dok haren atzaparretatik libratzen.

PATXAROSO, patxarosua: Patxada oneko pertsona, pertsona lasaia.

UGARI, ugarixa: Zenb. Asko. U(g)eri ere bai. Abundante.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Astarrak umia egitterako (zeozer egiñ): Bai, astarrak umia eitterako amaittuko juek etxe berri hori. Gauza bat asko luzatuko dela edo gertatuko ez dela adierazteko. Ikus Txitiak txixa egitterako.

Egundokua (hartu, gertatu, esan...): Baita demasekua / makalekua / sekulakua / kristona / jesukristona hartu ere. Handia hartu (gertatu, esan...).

Hankak luzatu: Euf. Hil. Oin aprobetxau, hankak luzatu eta gero alperrik da-ta. Baita hauek ere: Heguak ipiñi eta Arnasia gastau.

Kolorerik ez egon: Diferentzia handia egon bi gauzaren edo bi lagunen artean. Etxagok kolorerikan! Etxagok kolorerikan: lengo Gallastegi tta, askoz hobiak zittuazen.

Pott egiñ: Nekatu.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Lana
Kirola - Herri kirolak
Iri indarketa.— El Día, 1933-12-19 | Aixerixa
Kultura - Dantza
Eibar'en.— Argia, 1935-06-30 | Mirentxu
Politika - Batzokia
Deun Iñaki jaia.— El Día, 1931-07-29 | Sosua
Erlijioa - Kongregazioak
Maria'ren Alabak.— El Día, 1931-01-17 | Maitxo


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala