Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

"Santiago Pardo, para servirle a usted y a dios", morroiak

Bi morroi ere izan zituzten momentu batean. Bat Santander aldekoa zen, erdalduna, grazia handikoa. "Cómo te llamas?". "Santiago Pardo, para servirle a usted y a dios" erantzun zien.

-Morroiak bat baiño gehixao euki genduzen. Sasoi baten bi ere bai. Bi batera. Udazkenian mendiko garo ebatera ta... Bat euskalduna zan, eta bestia kastillanua.

-Euskalduna nungua?

-Hamengotxia zan, hamengotxia. Etorri zan pare bat hillebeterako edo, lan asko zauan denporan. Kastillanua zan baiña salaua. Lelengo etorri zanian, esan nion: "Cómo te llamas?". "Santiago Pardo, para servirle a usted y a dios"

-Ja-ja...

-Para servirle a ustedes y a dios".

-Zenbat urte eukan?

-Gaztia. Hogeta asko ez zaban eukiko harek. Kastillanua, etorri zan eskinka, aber bihar genduan kriaurik. Bueno ba, bihar genduala ta aber, pasau giñan eta aber preguntatzen ba zela izena zitzakon ta...

Josefina Ulazia Etxeberria (1930)

Azkue bailarako San Roke baserrian jaio zen. Lau anai-arreba izan ziren. Ama etxekoa eta aita Azkoitiko Santa Kruz auzoko Zumeta baserritik etorritakoa zen. Maalako mojen eskolan ikasi eta gero, Mendaroko mojetan brodatzen ikasi zuen. Josten ordea, Elgoibarren ikasi zuen. 1948. urtean etxea erre zitzaien; etxegilea zen Josefinaren aitak berreraiki zuen baserria. Etxera ezkondu zen Josefina Jose Mari Zabaleta azkoitiarrarekin. Hiru seme-alaba dituzte.

Toponimia


Toponimoak

Adozarberri (Aozarberri) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Antonio Arrillaga kalea [Kaleak eta plazak]

Arteondo [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Bertutesoroberri (Bertosoberri) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Ferrerias kalea [Kaleak eta plazak]

Irunagasoro (Irunaso) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Lerun [Industrialdeak]

Olasoberri [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

San Lorentzo etxea [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Urkaregikurutzea [baserriak / Aiastia (San Migel)]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Lapurren azken txarra — 1969

Euskara gaur — 1971

Txitxilibakio — 1986-12

Txalupa — 1978-12

Eskuorria - Euskal Jaia — 1968

Nekanen gora-berak — 1969

Lekukotza

elgoibar — Miren _Vallejo Arriaga Elgoibar (1923-2020)
Antzezle baten kontuak

—Bueno, ez zatzu akordaitten zuri beste hola anekdotan bat edo… zure teatro, teatro istorixak eta…

—Ni teatrora apuntadora...

—Ondo pasauko zenduen zuek […]

—Beti apuntadora eoten nitzan ni, e?

—Apuntadora? Han zerien sartuta?

—Bai. Artistia gizona zan. Ni, ni txabolan sartuta apuntatzen, txabolan.

—Zure gizona beeuen teatro mundu horretan?

—Gizona?

—Bai. [...]

Elgoibartarren esanetan


Joxe Odria, Foruen plazan egin zen dantza solteko
txapelketan parte hartu zuten beste batzuekin batera.
1946 urteko San Bartolome jaiak.

Nik betidanik izan dot zaletasuna panderua jotzeko. Eta irratixa entzunda asko ikasi naban. Ez nitzan jun sekula panderua jotzen ikastera. Nere kasa ikasi naban. Ama ona nakan, umiak zaintzen zidazen batzuetan, eta ni erromerixetara juten nitzan gizonarekin. Nik panderua jotzen naban, eta gizonak dantza egin.

Juliana Zubizarreta Gurrutxaga

Dantzan ikasi naban. Premixotan eta ibiltzen nitzan dantzan ni Maite Vallejo eta herriko beste lagunekin. Elgoibarko Udaletxeko plazan ere egitten zan, eta dozena bat pareja ateratzen giñan dantzan egittera.

Joxe Odria Osoro

Dantzan gitxi ikasi naban, pixka bat erromerixetan. Lehen musika soltia entzuten zan, trikitixa eta holakuak. Hori zan nik gogoko nauana.

Juan Lariz Garate

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


AURRERAPENA EMAN: DIO aditza. Aurrera egiteko bidea. Normalean ezezkoan. «Beste guztiak erromerixan, eta hi lanian beti, soiñujollia beti lanian», esate zaban. Gure aitxak ez zigun ematen aurrerapenik sekula (soiñua jotzen ikasteko).

ENDREDAU: DA, DU eta ZAIO aditza. 1. Enredar a alguien. Zetara etorri haiz hona, baztarrak endredatzera? 2. Despeinarse: illiak endredau jataz. 3. Burutik eginda: Baiña burua endredauta daban pertsona batekin, puf!... Ze espero dezu, ba?

HARRAPAU: DU aditza. Lapurtu. Ikus Ostu.

KOSTIA KOSTA: Kosta ahala kosta. Kostia kosta, lan hau amaittu bihar juagu!

PANPARRERIXA, panparrerixia: Harrokeria.

TXOMIN(TXO) ETORRI: Haur. Logurea etorri. Baita asto zurixa etorri ere.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Ahua bete hagiñekin geratu: Norbait zerbaitegatik harrituta edo txundituta geratzen denean esaten da. Aho zabalik ere bai.

Bete-bete eginda egon: Mozkortuta egon.

Giro ez izan: Gauzak gaizki, oker edo gogor datozenean erabiltzen da batez ere. Hori jartzen bada alkate, eztok giro izango baztarretan!

Jesusen denporakua izan: Aspaldikoa. Bai, neuk ere len euskera gehixago eitten najuan, garbixago, baiña oinguan mouan ez, e! Jesusen denporakua eitxen genduan. Ikus Francon denporakua izan.

On billa, on billa, bonbilla!: Duena baino andregai edo senargai hobearen bila (edo, ez daukanaren kasuan, onenaren bila) aritu eta gero, ez hain onarekin edo inorekin geratzen ez denari esan ohi zaio. On billa, on billa, azkenian bonbilla. Zentzu bertsua du honako honek ere: Oiñezkorik nahi ez, eta zaldizkorik etorri ez.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Gaixoaldiak
Ez bearra.— Argia, 1935-05-05 | Aixerixa, Ixaka, Mirentxu
Kirola - Futbola
Ostiko kirola.— Argia, 1935-11-03 | Aixerixa, Ixaka
Kultura - Musika
Txistulariak.— Euzkadi, 1932-05-15 | Aberri
Politika - Mendigoizaleak
Elorrio'ra.— Euzkadi, 1931-05-27 | Atxolin
Erlijioa - Jaiak
Eliz gaiak.— El Día, 1930-11-08 | Ixaka


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala