"Txingorriñian" lustre kaxa batekin egiten zen, hanka baten gainean. "Pasa-misi", sokasaltoan. Dena erdaraz egin behar zen.
Jolasian-eta zer egiten zenduen?
Agurne: -Bueno. Dantzan ez bada, zer itten genduan guk?
Nati: -Eskolan eitten gendun sokasaltuan, txingorriña, pasa-mixi, ez dakit zer, bueno...
Agurne: -Etxian ez jaonan /etxaonan/ astirik.
Nati: -Etxian ez, etxian ez zauan astirik jolasteko. Rekreuan.
Agurne: -Etxera etorrittakuan lanak in bihar zian.
-Zer zan txingorriñian?
Agurne: -Ez dakizu? Hori izaten da arraixa batzuk einda hola, lustre kaja batekin.
Nati: -Bai. "A primeras" edo da hori.
Agurne: -Guk erakutsi biharko janau honi.
Nati: -Hori "A primeras" da, uno, dos, tres...
-Hanka baten gaiñian...
Agurne: -Bai, hori. Geuk erakutsi bihar janau honeri jolasian.
-Eta "pasa-misi" esan dozuna?
Nati: Hori? Sokasaltua, jarri hola sokia eta "pasa-misi" bere kantuekin eta gero "Al pasar la barca" eta ez dakit zenbat...
-Kantuak erderaz esaten zien?
-Danak; dana erderaz eitten genduan; ezin zan ein euskeraz.
Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrian jaio zen. Umetatik baserrian lan egin beharra izan zuen. Gainera, bost ahizpa zirenez, etxeko eta soroko lanak edo abereen zainketa, euren artean banatu behar izaten zituzten lan guztiak. Auzoko eskolan ibili zen. Gero grabatzen ikasi zuen, eta Eibarko lantegi baterako jardun zuen lanean, grabatzen, damaskinatuak egiten. Ezkondu ostean, kalean jarri ziren bizitzen. Nati ahizparekin batera egin zitzaion elkarrizketa.
Aiastiberri (Aiztibekoa) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Apatrizbekoa [baserriak / Arriaga]
Aurretxea [baserriak / Altzola]
Deba kalea [Kaleak eta plazak]
Garate [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Jauregi [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Lizundiatxabola [baserriak / Arriaga]
Olazarreta (desagertua) [baserriak / Urruzuno]
Santa Klara [Kaleko auzoak]
Urreatxabola [baserriak / Arriaga]
—Eta ze rekuerdo daukazu, zela etorri zien nazionalok edo gorrixok?
—O, bai, bai, gu gorrixak giñen eta eurak zian nazionalak; eta bueno, auskalo, zer ez. Ba arratsaldeko bostak aldian edo seirak aldian edo... Horrek Felixek esango dizuz hobeto baiña. Gero aitta, aitta zan batzokiko lehendakarixa zan.
—Kontxo...!
—Nere aitta orduan. Bilbora errekadista juten zan. Itxuria hemen lana eskaxtu edo in zanian ni umia nitzala Bilbora errekadista hasi zan. Eta lehendakarixa zan, beti batzokixan sartuta. Gure amak esaten zeban: "Baiña etxakiñat zer daukan horrek batzokixan, beti han dao". Klaro, Bilbotik etorri, afaldu justu-justu ta batzokira. Eta gero ba eon zan jun edo ez jun bestaldera, Bizkai aldera. [...]
Lehenengo Jaunartzearen eguna
oso berezia izaten zen gure aiton-amonentzat.
Nere komunixua sentzillo samarra izan zan. Zuriz jantzitta jun nintzan, habittua jantzi gabe, hori gerokua da eta. Parrokixan egin naban. Guztira, hirurogei bat neska-mutill izango giñan. Egun haretan etxian bazkari berezixa egin genduan. Beti zaguan zeozer etxian jateko, eta konejo bat edo jan genduan.
Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea
Nere komunixuan mariñel jantzitta jun nitzan. Akordatzen naiz kordoi zurixa eruan biharrian gorrixa eruan nabala, azulari ondo etortzen zitzakolako. Eta nik neure artian: «Esango die zeozer!». Nere aitta naukan goguan, sozialistia zan eta. Eta, hara, baten batek esan zidan «Aizu, zelan ipiñi dozu kolore gorrixa? Eta nik erantzun nion azularekin ondo geratzen zala. Baiña horrek amorrua eman zidan. 11 edo 12 urterekin egin naban komunixua. Alde batian mutillak gauden, eta bestian, neskak. Baiña ez genduan ospatu.
José Gurrutxaga Ondartza
Ondo akordatzen naiz nere komunixuarekin. Elgoibarren egin naban, kalian. Hamaika urterekin egin naban. Igual 200 neska-mutill izango giñan, herri guztikuak. Goguan dakat nola jun giñan: traje berri-berrixa jantzitta. Eta egun haretan Elgoibarren konfirmaziua tokau zan. Eta obispua etorri zan. Eta berak eman zigun komunixua guri. Eta ondiokan ere esaten die Elgoibarren: Joxe, akordatzen haiz nola eman zixan obispuak? Nola ez naiz akordauko, ba! Obispuak ematia beti izan da harro egoteko motibua.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ARDI-ZAIÑ(IAN): Adb. Ardiak zaintzen. Ardi-zaiñian mendixan ibilli nitzan gaztetan.
DIAR EGIÑ: DIO aditza. Deitu. Hots egiñ ere bai. Marinarako ere diar ein tzien.
GITXI GORABERA: Gutxi gorabehera.
KARRIAU: DU aditza. Garraiatu. Cargar. Gari-karriuan ibiltzen giñuazen gaztetan.
ÑO!: Interjekzio moduan erabilia, harridura adierazteko-edo: –Ño! Eztok merkia! Joño ere bai.
TONTOUSAIÑ, tontousaiña: Tontería. Ikus USAIÑ sarrera.
Bakoitzak beria, Jangoikua(re)n legia: Bakoitzak bereari kaso egin behar diola adierazteko, besteren gauzetan sartu gabe.
Ez izan eta bai uste, «mierda para usté(d)»!: Itxurakerietan ibiltzen denari esan izan zaio.
Illietatik gora ibilli: Lan askorekin dabilela esateko. Illietatik gora nabil lanakin!
Lotsagabientzat da mundua: Mundu honetan aurrera egiten dutenak lotsagabeak direla adierazteko.
Txahala egiñ: Oka egin. Gehixegi edan najuan bart, eta atzenian txahala ein najuan etxian.
