Eibartik nazionalei botatako jaurtigai batzuk Arane ondoan lehertzen ziren. Lehertu ez zirenak Pedrok desgaitu eta etxera eraman zituen.
-Bestela jo ezkero kaiñonazuak, e. Eibartikan jaurtittakuak hona zerari nazionalei Arratera botata, Arraten elizian pasauta, hamentxe sartuta, hamentxe jaten gaurela ere jota baiñuak eta danak kee beltz-beltzakin eta lurrez dana, bentania zabalik zeuan eta dana beteta laga zaban hortxe jota hamabost eta erdiko proiektillak. Beheratxuao beste bat, han behian beste bat esplotau zabana beste bat; beste bat hor arbolia jota handikaldera ere pasau zan, eta beste bat Armoretako etxe berrixa dagon tokixan zihar. Baiña harek, e, lelengua edo zan, han goixan nabua jorratzen gebizen eta harek ekarri zaban du-du-du-du!!!, eta Armoretako behixak han lauan etxe berrixa dauan tokixan jata zoratuta, euren parian pasau zan berta-bertan eta harutzatxuauan behia joa zaban. Jo baleu muturrakin behia akaso esplotauko zaban baiña. Nik hamen jota joan zan hara [...] etxian ondora proiektil bat, eta etxera ekarri ta hustuta hor euki naban eta. Beste bi edo ez dakit nundik ekarri nittuan. Hamabost eta erdiko bastante, holako bala handixa. Eta haura esplotia (espoleta) kendu eta ni mekanikua, esplotatzeko ere. Han eukitzen zaban pistoe handixa, haura soltau, tornillua soltau eta haura pistoia kendu ezkero harek ez zaukan arriskurikan. Barrua polboraz beteta, zuri-zurixa, polboria izengo zan edo.
Arana baserrian jaio zen. Sei anai-arrebatatik bigarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Goikoetxe baserrikoa zen. Arana baserria Elgoibarko mojena izan zen harik eta liberalak karlisten aurkako gerra irabazi eta kendu zieten arte. Baserria salgai jarri eta Pedroren aitonak erosi zuen. Zortzi urtetik 12ra arte auzoko eskolan ibili zen, dotrina baino ez zuten ikasi. 12 urterekin Eibarrera eramaten zuen esnea astoan, bezeroei banatzeko. Soldadutzan Asturiastik Ebrorainoko frontetan borrokatu zuen. Arana baserrian eman du bizitza guztia. Eibarko Gorosta bailarako Altzubarren baserrikoa zen Petra Iriondorekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.
Sallobente-Ermuaran auzoko Mokoroa baserriaren
atarian ateratako irudia, 1925 urte inguruan.
Ezkerretik eskuinera: Migel Arozena, Josefa Etxaniz,
Libereta Aranbarri eta Juan Egia.
Tergalezko soiñeko batzuk ibiltzen genduzen. Jaiko erropak hobiak izaten ziran. Basarrixan erropa bat ibiltzen gendun lanerako eta gero, kalerako, kanbixauta. Elgoibarren kalian erosten gendun erropia. Engrazianeko dendan, akordatzen naiz. Gaur Madalenan daguan botikaren onduan zaguan. Oiñetakuak, abarkak ibiltzen genduzen. Orduan erropa danak antzerakuak izaten zian.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Gazte denporan bata batekin eta alpargatekin ateratzen giñan kalera eta domeketan beste erropa batekin. Igandeko erropak berrixenak eta polittenak izaten ziran. Erropak eta dana lan egitxen naban ugezaben dendan erosten gendun orduan.
Teodosia Iriondo Garate
Zapatak gitxitan usatzen ziran, ixa beti abarketak eruaten genitxun. Horrek ensegida apurtzen ziran, bihatzetan zulatu egitxen ziran. Eta gero berrixak bihar.
Mariano Elustondo Aizpiri
Altzate [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Armuetazar [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Belartondo [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Erretsundiberri [baserriak / Azkue (San Roke)]
Ibartola [baserriak / Azkue (San Roke)]
Kortasoro [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Morkaiku kalea [Kaleak eta plazak]
Petoerreka [Errekak]
Unastegierrota (desagertua) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zirardaerdi (Ziarda-Erdi) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena.
Elgoibarko Udalak Gotzon Garate izeneko beka sortu zuen 2009an, euskara arloko ikerketa sustatu, eta aldi berean, idazle eta euskaralari elgoibartarra omentzeko.
|
| Gotzon Barandiaran larrabetzuarra, euskal idazle eta kulturgilea da, Euskal Filologian lizentziatua, euskara teknikari lanetan aritutakoa, eta euskararen eta euskal kulturaren ondarea berreskuratzen, digitalizatzen eta hedatzen eskarmentu handikoa. |
elgoibarreraz.eus webgunearen helburua euskarazko ondarea gizarteratzeko atari digitala prestatzea izan da. Horretarako, orain arteko lana arloka sailkatu, web-atari batean bildu eta guztien arteko loturak egin dira.
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ATZERA: Adb. Berriz. Berriz eta berritz ere bai. Galduta egon dok, baiña atzera hasitta dagok. / Atzera berriz, biak batera, ere bai.
EMENDAU: DU aditza. Apagar. Politikia ta, telebisiuan ikusten dotenian, emendau, eta alde eitxen dot.
HARA!: Interjekzioetan. Hara! Etorri dok, barren, gure Patxi! (Hara) hor ba! ere bai: –Galleguak ointxe hasi dira, jaixekin. Atzo ziran txapliuak botatzen. –Bai, bai. Ha(ra) hor ba!
KOPLA, koplia: Koplarik ez: Cuentos (zentzu figuratuan). Ez hadi koplekin etorri! (¡No me vengas con cuentos!)
OTZAN, otzana: Manso. Ganauari esan ohi zaio normalean. Otxana ere bai.
TXOFER, txoferra: Txofer jakin: Saber conducir. Txofer banakixan, karneta banaukan garai hartarako.
Aurrerapena eman: Normalean ezezkoan: no animar a hacer algo. «Beste guztixak erromerixan, eta hi lanian beti, soiñujollia beti lanian», esate(n) zaban. Gure aitxa zan, guri ez zigun ematen aurrerapenik sekula (soiñua jotzen ikasteko).
Eutsi goixari!: Animoak emateko erabiltzen da.
Hurrik eman ere ez: Ezta gutxiago ere. Hala ere, galdu ein tzaban aurrian. Gero sakia hartu zaban pelota batekin, eta akabo. Ezin hurrik eman.
Lekutan egon: Urruti egon. Eske pentsau, Melillaraiño jun in bihar da, e! Lekutan dago haura!
Telarik gabeko guardasolak baiño okela gitxixago euki: Oso argal daudenengatik esateko.
