Galarraga zen josteko makinen fabrika jarri zuena Mexikon eta senarra bertara joan zen lanera. Hilabete egin zuten Mexikora bidaian.
-Fabrikia zer zan, Galarragan fabrikia?
-Badakizu Galarraga ziala ala?
-Ez dakit ba. Izan leike Alfak...
-Alfako makinak los Galarraga hicieron. Estaban cosiendo a máquina. Qué haremos? Y que le dijo: A, mira, vamos a hacer máquinas de coser. Y luego les dieron una patada Charlot. Gerria urten zebanian. Bai, harek ein zeban.
-Ta Mejikon ein zeben?
-Mejikon in zeban, ta gizona joan in zan. Juan ein giñan. Barkuan hillebete.
-Juteko.
-No iría otra vez... Y fui por culpa mía. Nik esan neban, ni abioian? Mira ahora qué de viajes. Yo un avión? Estáis locos todos. Yo no...
Elgoibarren jaio zen eta bertan ikasi zuen. Gerra zibilean, bere gizonarekin batera Kataluniara heldu zen, eta Pirinioak gurutzatuz, Frantziako "Argeles sur Mereko" errefuxiatu eremuan egon ziren. Aste batzuetara, Pabe ondoko herri batera joan ziren lanera. Han jaio zen beren lehenengo alaba. Bigarrenaren zain zegoela, 1940an, Espainiara itzuli ziren. Gizona kartzelan egon zen lehenbizi, eta "Batallón de Trabajadores"en ondoren. Eibarren bizi izan ziren urte batzuetan, baina 1950eko hamarkada hasieran, Mexikora joan ziren bizitzera, eta han bizi zen Pilar. Hizkeran ere nabari zitzaion hori, gaztelaniaz hitz egiteko joera eta azentu berezia zuelako.
Mariano Elustondo eta Maria Arregi, Gorbea tabernan,
Bixente Maiztegiren eta Antonia Elustondoren ezkontzan.
1957 urtea.
Neska-mutillak alkarrekin ibiltzen giñan San Lorentzo auzuan, baiña epoka haretan neskak ez ziran tabernara sartzen. Nere andria ere ez da sekula sartu. Ezkondutakuan bai, baiña bestela ez. Neska bat sartzen zanian, erreparua ere bai.
Mariano Elustondo Aizpiri
1941 urtian, ezkondu eta gero, etorri nitzan Elgoibarrera, eta Errosarixo kaleko girua oso politta zan. Bazagozen gizonezkuen kuadrilla batzuk, xalau-xalauak ziran. Lanetik urten, eta txikiteora juaten ziran. Tabernetatikan kantuan urtetzen zeben. Gaur egungo anbientia diferentia da. Ni, arratsaldetan, oso gustora egoten nitzan etxeko balkoian, gizonezkuak kantuan entzuten.
Teresa Aginaga Madariaga
14 bat taberna egongo ziran Elgoibarren nere gazte denporan. Konde zan klasikua. Gorbea gerra ostekua. Barrutia ere zaguan, Cristina... Herriko tabernetan giro ona egoten zan. Elgoibarko kuadrillan 25 bat lagun alkartuko giñan orduan. Juntatzen giñan tabernetan, eta lau txikito edan orduko, baten bat hasten zan kantatzen. Eta gero animatzen giñan bestiok eta... orfeoia. Lehengoko txikiteuak horixe zakan. Oingo jendia mozkortu egitten da, «con el botellón y eso». Orduan hori ez zaguan, porroittikan edo bestetikan eta... toki baten jarri ta hantxe jarraittu. Jeneralian hola. Txikiteua, taberna batetik bestera egitten zan, baiña juntauta. Gure zera zan... Kondenekua. Hara juaten giñan. Ardaua edaten gendun orduan. Ez zaguan dirurik gehixagorako eta. Txikitua orduan txakur haundi bat edo izaten zan. Tamaiña desberdiña ateratzen zeben, kamareruan borondatiaren arabera.
Ramon Maiztegi Iriarte
Aiastia (Aizti) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Antxusietaetxezarra [baserriak / Urruzuno]
Aubia (Aubixa) [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Borrajena [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Garagartzabekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Izarpe [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Lizundia [baserriak / Arriaga]
Olazarraga [Errekak]
San Roke [baserriak / Azkue (San Roke)]
Urkiolatxiki [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AMAMA: Abuela.
BOZ, boza: Voz. Acento. Eta boza txarra eman, gaiñera. Ez gure moduko, hau euskera boz hau.
FULANO: Urlia. Fulano. Ba, Fulanok Albitxuritikan bota jok, bestiak han bota jok, bestiak eta… / Baiña oiñ, gure edade batera ezkero, esaten dot: «fulano hil da», nik etxian esaten dot hori baten baiño gehixotan. / –«Zein tzaurete azkenengo?», eta, –«holako, holako, fulano».
JOLAS EGIÑ: DU aditza. Jugar. Berriagoa da jolastu. Jolasian egiñ.
NABARMEN, nabarmena: 1. Iznd. Nabarmena dok hire maittasuna. 2. Nabarmen geratu: Adb. Quedar en evidencia. Nabarmen geratuko haiz gehixegi edaten badok.
SEME, semia: Hijo. Nungo semia izan: Freire hori etorri zan Vigotikan, Vigoko semia zan, Galiziakua.
Bat izan: Gauza bera izan. —Eta Elgoibarren bertan barruan, auzuen artian diferente eitxen dozue? —Keba. Ez, ez, ez. Hau dana bat da. Hau bat da.
Ezkur urte, elur urte: Ezkur ugari den urtean elurra egin ohi duela adierazteko.
Ipurdixa eman: Bizkarra eman.
Mela-mela egiñ: Blai egin, guztiz busti.
Txakurrak hanka-hutsik han ere: Gauza txarrak edo okerrak leku guztietan gertatzen direla adierazteko.
