1924an sortu 'Federación Vasco Navarra de Montaña' Elgetan. Eibarko eta Bergarako taldeek indar handia zutelako, ziur asko. Antton Bandrés, Indalecio Ojanguren... ziren bultzatzaileak. Uste du berak Euskal Herriari zertxobait eman diola.
-Zergatik uste dozu aukeratu zebela Elgeta federaziñua sortzeko?
-Bueno. Hori Antxon Bandrés, Antxon Bandresek-eta gerra aurretik mendixan hasi zianian ba hartu zuten gauzaik egokixena, ba Club Deportivo Eibar eta, orduan baakizu, gero Bergara bestekaldian, eta hartu zuten haura "como apropiao" Elgeta.
-Gerra aurretik dao han federaziñua?
-Bai, bai, del año 1924. Zu, Federaziua sortu zan mil novecientos veinticuatro.
-Eta beti euki dau sedia Elgetan?
-Sedia ez. Sortu, han sortu zan. 1924.
-Eta esaten dozu han Eibar, Club Deportivo, Pol-pol...
-Bai. Orduan Bandres. Nik Bandresekin relazio ona neukan. Antxon Bandres fundau zanakin, Indalezio Ojanguren eta horrekin harreman haundixak nittuan. Gaztia izan arren pixkat asko mobidutakua uste dot izan naizela, eta jangoikuai eskerrak konsideratzen naiz... Honbre, nere lana izan da beti ba euskalzale ta Euskal Herrikua ta elgoibartarra ta abar ta. Nik uste dot Euskal Herrixari ta Gipuzkuari eman dioula bizi inportante bat eman dioula.
San Roke (Azkue) bailarako Tokieder etxean jaio zen. Aita San Antolin (Altzola) auzoko Garaño baserrikoa (gaur galduta) zen, eta ama, berriz, San Roke (Azkue) auzoko Agirrekoa. 13 urterekin eskola utzi eta 'Arriola y Cía' arotzeriarako makinak egiten zituen lantegian hasi zen mandatari lanetan. Bertan doitzaile titulua atera zuen. Gero, 'Estarta y Ecenarro' (Sigma) lantegian jardun zuen jubilatu arte. Gerra denboran, familia leku ezberdinetan banatuta egon zen. Piedad Madariaga bergararrarekin ezkondu zen, eta alaba bat izan zuten. Mendizale amorratua, Elgoibarko Eup! Mendizale taldeko kide izan zen gaztetan. Eup! taldetik Morkaiko elkartea sortu zuten. Garai hartan sei lagunentzako motxila bat izaten zuten, eta kanporako irteeretara kamioi batean joaten ziren, Guardia Zibilaren salbokonduktoa lortu eta gero. Morkaiko elkarteko eta 'Federación Vasco-Navarra de Alpinismo'-ko presidentea izan zen urte askoan. Euskal mendizaletasunaren historia eta gorabeherak, materialaren bilakaera eta abarri buruz mila azalpen ematen ditu. Mendi kiroletako lehiakortasuna aztertzen du. Bere euskal mendi kutunenak zeintzuk diren azaltzen du.
Herri kirolen erakustaldia, Tomas Zubizarreta
mediku jaunari egindako omenaldian. 1948 urtea.
Nazio maillako epaille izan nitzan idi-probetan. Herri Kiroletako Gipuzkuako Federaziotik idi-probetara, aizkora txapelketetara... bidaltzen giñuezen. Gogoratzen naiz, behiñ, Azpeittixan, aizkora txapelketa batian, ez niñula parte-hartzaille batek gogobetetzen. Horregatik, honako hau esan nion: «Aizu, ez badozu gogorrago lan egitten probatik kanpo laga biharko zaittut. Eta neure buruari esaten nion: «Honek kaskarreko bat ematen baditt, K.O. lagako nau! Orduan erabaki naban ez nitzala iñungo probatan berriz ere epaille izango. Gauzak gaizki juan leikezela ikusi naban, eta harezkeroztik, ez naban harekin zerikusirik izan nahi. Tongo ugari izaten zan proba haretan; azpijoko asko izaten zan. Idi-probetan, adibidez, likidoren bat botatzen zeben harrixak juan bihar zaban lurraren gaiñian, azkarrago juateko, edo ez korritzeko. Sasoi hartan oso iruzurgilliak izaten ziran. Honelako gauzak goizaldian edo gabian egitten zittuen.
José Gurrutxaga Ondartza
Emakumiak ez zaben batere kirolik egitten, ezta pentsau Garai hartako pentsamoldia oso desberdiña zan, eta rak batzuek izan ezik, emakumiak ez zaben kirolik egitten. Gaur gozamena da.
José Gurrutxaga Ondartza
Aiastitxiki (Aiztitxiki) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Apatrizerreka [Errekak]
Austakon [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Donostia kalea [Kaleak eta plazak]
Garroren borda [baserriak / Urruzuno]
Jausoro plaza [Kaleak eta plazak]
Lizundiazpikoa [baserriak / Arriaga]
Oleta [Industrialdeak]
Santa Klara kalea [Kaleak eta plazak]
Urruzuno [Baserri auzoak]
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ANTZ, antza: 1. Usain txarra (hitz elkartuetan askotan): Haura zuan kaka-antza, haura!; 2. Traza: Eztakak, ba, hire aittan antzik.
DEBALDE: Adb. Dohainik.
GARAU, garaua: Handia, alea. Han jun giñuazen, eta haura komedore garaua! / Hori dok etxe garaua, hori!
KALE, kalia: Kale gorrixa: En la calle (zentzu figuratuan). Tallarra itxi, eta kale gorrixan geratu nok.
NEKEZ: Adb. Kostata. Con dificultad, dificilmente. Nekez topauko dozue hori bezelako neskarik.
TAJADA, tajadia: Xerra. Filete. Tajaria ere bai. Lau tajada erosi dittut gaur afaltzeko.
Astuak aza artian baiño gehixago gozau: Norbaitek zerbaitekin asko gozatzen duenean adierazteko.
Erretolikia euki: Meter la chapa, el rollo.
Hautsak kendu (norbaiti): Norbait astindu.
Lan-trukez (afaldu, bazkaldu): Lana egitearen truke jan. Baita Tripa-truke ere.
Saltsan ibilli: Saltsa guztixetan sartuta ibiltzen dok gure semia! Eztok, ez, geldik egotekua! Saltsa guztixetako perrejilla dok hori.
