Pare bat dozena abarketa josten zituztenean, abarketok entregatu eta, trukean, parean zegoen dendan salgaiak hartzen zituzten. San Frantzisko kalean zegoen abarketa-lantegi hori. Udan, etxeko atarira jaisten ziren jostera.
- Dozena bat alpargeta josteagatik, [?] azukar, ezta?
- Ez, gehixao izango zan. Bai, bai, dozena bat edo bi. Gu jeneralian bi dozena ekartzen genduzen.
- Egunian?
- Egunian ez. Igual gaur ekarri ta etzirako edo etzi damu edo, ezta? Nik laguntzen nion amari, berak ipintzen zian orratza, "bueno, ale, oin eiņin hau!". Ta berak muturrak eta horrek, pixkat kurioso ein biha zian ba ta. Ba gero hoixe, jenerua hartu, edozer, e? Dana, dana zauan. Zeuken euren zer txiki bat eta ta ta-ta-ta-ta? "Bueno, gelditzen zara hartzeko, ba, hiru pezeta edo" Ta hurrengorako ba haura gero. Bai.
- Osea ke, orduen apuntia ein biharrian, alrebes, ezta?
- Bai.
- Ni akordaitten naiz mutikotan, ba, amak bialketan niņuanian igual ba "ekarrizu ogixa, ekarrizu uruna ta esan apuntaitteko".
- Bai.
- Ta gero astian behin edo, bera faten zan ta pagaitten eben.
- Bai.
- Osea ke, zuk orduan eukitzen zeben sobran han.
- Sobran. Zentimo batzuk igual baiņa, behintzat?
- Ta nun euen Peņalba denda hori?
- Hori San Frantzisko kalian?
- (gizona) Kaia tabernia badakik nun dauan?
- Ez.
- (gizona) Ez?
- San Frantzisko kalia badakit zein dan.
- Kaia, bastante aurrera juanda?
- (gizona) Beheko kalian daok hori.
- Bastante aurrera juanda, eskumatara tabernia dao oin.
- San Franzisko da Julian bizi dana, ezta?
- Ez, haura Santa Anan bizi da.
- A, Santa Anan bai, bai, bai.
- "San Francisco".
- (gizona) San Frantzisko kaleko komerziorikan edo ezautzen dok ezer?
- Ez.
- (gizona) Iriondo Kirolak eta? Ez, han, han dok, han behian dok.
- Orduen, kooperatibia edo dendioi azpixan eta gaiņien taillarra?
- Bai. [Koopera?] Hemen taillarra, oi! Hemen dendia, hemen dendia, alderdi horretan. Gero ataixa. Eta gero hemen abarketerixia.
- Osea ke, ate batetik bestera.
- Zeatikan denda gaiņian zauan habittazi? etxe bat. Baiņa eurak zeuken parian han abarketerixia.
- Ia, ia, ia. Bueno, bueno. Zenbat alpargata josi dittuzu zuk orduen?
- Asko! Gaiņera udan ataira baja? jeisten giņan, portalera. Geure makanillia ta geure zera ta hantxe egoten giņan josten.
- Tertulixan.
- Bai.
Errosario kaleko Vallejonekua etxean jaio zen. Aita, sestaoarra, bost urterekin etorri zen Elgoibarrera; ama etxekoa zen. Lau anai-arrebatatik zaharrena izan zen Miren. Aitak forjan lan egiten zuen eta amak Peņalba espartin-tailerrerako josten zituen espartinak etxean, Mirenek lagunduta. Hiru urterekin eskola txikian hasi zen ikasten, euskaraz ; sei urterekin publikoetara pasatu zen eta erdaraz jaso zituen eskolak. Hamahiru urterekin gerra hastearekin batera, eskolok bukatu ziren. Anjel ?Mutriku? eta Antonio Manterolaren zuzendaripean, antzerki lanak egiten zituzten batzokian. Urte askotan jarraitu zuen antzerkia egiten; kale antzerkiak ere egin zituen, Eztei Zaharrak, senarrarekin batera. Hamabost urterekin Valenciaga tailerrean hasi zen lanean; gero ?Alcorta y Cía?n jardun zuen ezkondu zen arte. Pako Juaristi ?Txitxarrokua?rekin ezkondu zen Txitxarrokua etxera. Mirenen koinatua Bitor Arrieta ere egon zen elkarrizketan.
Pilar ikastetxeko ikasleak, eskolako Jaiotzaren ondoan.
Gutxi gorabehera 1949 urtea.
Basarrixan lan asko zaguanian ez zaguan astirik klasietara juteko, eta gitxiago jolasian ibiltzeko. Ganaua, behixak, ardixak eta holakuak mendira juten ziran, eta menditik ekarri bihar, harek zuzendu... aittak esaten zaban: zu ardixak ekartzera, zu bestera, eta... ixilik, egittera. Egurrakin ez, eh! Errespetoz.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Mendira asko juten giņan lagunekin: Kalamuara, Karakatera... ta Izarraitzen ere egonda nago, Erlon. Eskolan lagunak egindakuak ibiltzen giņan alkarrekin, auzuan etxe gutxi zagozen, eta ume gutxi. Merixendia hartu, ta San Rokera juten giņan, Azkue-beheko piņadira, oin etxia dago han. Mintxetara juteko bidian zaguan hori, ta hantxe asko jolasten genduan. Itsasoko haizia etortzen zala esaten zan. Lehenengo neskak bakarrik ibiltzen giņan. Eskolatik ertetzerakuan ere juten giņan San Rokera jolastera, lagunekin. Edozein momentutan juten giņan. Mendira juten giņanian, han bazkaldu, pixka batian egon, eta buelta egitten gendun.
MĒ Josefa Unzueta Iriondo
Basarrixetan frutak harrapatzen ibiltzen giņan noizbaitt, ta batzuetan basarrittarrak ikusi ta segittu ere. Eta hurrengo egunian izkutatzen basarrittarraren bildurrez.
Juan Lariz Garate
Aizpizkar kalea [Kaleak eta plazak]
Aranbeltzerreka [Errekak]
Azkue [baserriak / Azkue (San Roke)]
Eguzkilore [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Giza Eskubideen parkea [Kaleak eta plazak]
Juanategi [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Maalako zubia [Zubiak]
Orube [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Sigmako zubia [Zubiak]
Urruzunoren txabola [baserriak / Urruzuno]
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AFA(R)I-ME(R)IXENDA, afa(r)i-me(r)ixendia: Merienda-cena. Gaur soziedadian eingo juagu afari-merixendia, fubola ikusiez.
BEITTU: DU aditza. Mirar. Gaur egun gazteek erabiltzen duten forma baino egokiagoa da, zerbait seinalatuz honako hau esaten dutenean: Ikusi! Hori baino hobe, Beittu!
ESKILLARA, eskillaria: Escalera. Gu aparte, eskillara banatatik.
IKUSMIRA, ikusmiria: Tema para ver, curiosear. Vista. Ikusmiran: curioseando. Mendi horretan dago ikusmiria!
MADARI, madarixa: Pera. Maraixa aldaera ere bai.
PORRU, porrua: Puerro. Porrua sartu: Zirixa sartu-ren zentzu berarekin erabiltzen da, nahiz gutxiago.
Aittaren batian: Azkar, berehala. Aittaren batian amaittuko dogu lan hau.
Bota ahala jardun (eurixa): Euria gelditu gabe, ugari ari duenean esan ohi da. Eurixa bota ahala ari dok! Baita hau ere: Goixan-behian jardun (eurixa).
Goixari eutsi: Animoak emateko. Eutsi goixari, motell! Pasauko jak eta ratxa txar hau!
Kajatik ekarri: Ume bat umezurztegitik ekarria dela esateko. Kajatik ekarrittako umia dok hori.
Ondo etorri: Ondo konpondu. Andra-gizonak igual ondo etortzen eztiranak ero, pixkat gizona tosko samarra dana ta euren arteko kasuak daukazenak.
