Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

"Markesaren alaba" (2)

"Markesaren alaba"ren beste bertsio bat. Lehengoa baino osoagoa.

1

Markes baten alaba

interesatua

marinero bategaz

enamoratua,

deskubritu gaberik

beran sekretua,

ampriua zeban

barrena sartua.

2

Egun senalle bat zan

goguan hartzeko,

esan ziola horrek

etxera joateko,

desio dedan hitzak

manifestatzeko,

Ai Antonio zuregaz

nago izateko.

3

Zela esaten didazu

Juanita hitz hori,

tentatzen ai zerala

traza badirudi,

ez zait zure gradurik

tokatutzen neri,

ez ixozu egin burlarik

marineruari.

4

Eruki dezakezu

ongi sinistua

aspaldian nauala

ni zuri gustaua,

ez zaitut nik utziko

desanparatua,

hala egiten dezu

gaur juramentua.

5

Konformatu ziraden

alkarren artian

ezkonduko zirala

hurrengo urtian,

eskolak ikesteko

bien bitartian

beraren herritikan

guztiz apartian.

6

Hola disponiturik

jarri ziran biak

kartaz entenditzeko

alkarren berriak,

formalidadiakin

jartzeko egiak

baiña lo ez ziran egon

ama horren begiak.

7

Ezin egon zan ama

hitz hori sufritzen

berihala hasia zan

kartak detenitzen,

intenzio haundiaz

ezkontza galdutzen,

Juanitak holakorik

ez zeban pentsatzen.

Maria Ormaetxea Iñarra (1916)

Eibarko Iraegi baserrian jaio zen, zazpi anai-arreben artean. Ama bertakoa zuen eta aita Aramaioko Kerizti baserrikoa. Bertso kantaria izan da bizi guztian, aita Julianek irakatsita. Hogeita hamar urte zituela, Elgoibarko Aizpizkarbekoa baserrira ezkondu zen, bertako Casto Agirregomezkortarekin. Hiru seme-alaba izan zituzten.

Toponimia


Toponimoak

Abatetxerreka [Errekak]

Andikao [baserriak / Azkue (San Roke)]

Arriagaberri [baserriak / Arriaga]

Bertutesoro (Bertosogoikoa) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Etxezarra [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Irunagaberri [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Lekueder parkea [Kaleak eta plazak]

Olasoarte [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

San Ignazio kalea [Kaleak eta plazak]

Urazandiko zubia [Zubiak]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Xalupa

Bernabek sortutako materiala euskara praktikatzeko

Ikastola hiztegia

Bernabe Mujikaren koadernoa — 1960-09-28

Koldo Mitxelenari gutuna — 1956

Gazte asanblada eta gaztetxea (3 kartel)

Lekukotza

elgoibar — Itziar _Agirregomezkorta Laka Elgoibar (1956)
Elgoibarko Izarra; Olentzerorekin kantuan; Juan Igartuaren abesbatza

Bueno, hor, ni gehienbat juaten nitzan gero ya Elgoibarko Izarrara, bueno, elkartera, dantza-taldeko arduradun moduan-eta juaten giñan. Elgoibarko Izarra elkartean zeuden talde desberdiñak; gu dantzatik juango giñan. Ez dakit. Orduan ere hasi giñan, klaro, Gabonetan Olentzeroarekin irtetzen giñan kantuan. Eta hori dala-ta, hortarako ensaiatzen hasi giñala edo, Elgoibarko –bueno, orduan uste dut, ez dakit, unibersidadeko… Madriden-edo uste dot zauala– Juan Igartua –elgoibartarra zan– hasi zan gure ensaiotara etortzen. Bera asko mobitzen zan kanpuan – atzerrian eta– eta talde bat, koro bat, abesbatza bat zeratu nahi zuela. Eta, bueno, sortu genun holako koro bat edo. Bueno, oso ausartak giñan. [...]

Elgoibartarren esanetan


San Antolin baseliza auzotarren
biltokirik garrantzitsuena izan zen.
1972an bota egin zuten, autobidea egiteko.

Txiki-txikittatik mezetara juten ikasi genduan, ohittura hori hartu genduan eta orduan mezetara ez jutia zan pekatua. Gure etxian, gaiñera, mezetara juaten ez bagiñan... bueno! San Lorentzoko ermittara juten giñan mezia entzutera. Parrokixara gitxi, hillaren lehenengo barixakuetan. Gazte denporan Don Satur Campos zan San Lorentzoko apaiza. Ondarrutarra zan. Eta tartamutua zan pixkat eta Ebanjelixua edo esplikatzen hasten zanian, ezin izaten zaban pronuntziau ondo, eta lotsatu, gaiñera. Lehen, abadiak mezia aurrera begira ematen zaban; oiñ arpegixari begira ematen dabe, baiña lehen ez.

Joxe Gurrutxaga Lizarralde

Domekero parrokixara juten nitzan mezetara, goizeko bederatziretan. Orduan mezia egoten zan sei t’erdixetan, zazpi t’erdixetan, zortzi t’erdixetan eta bederatziretan. Gero, hamar t’erdixetan, Meza Nagusixa. Hori domeketan. Lan-egunetan sei t’erdixetan, eta bederatziretan ere bai. Astian, sei t’erdixetakora juten nitzan. Urteko ixa egun danetan juten nitzan mezetara

Teresa Aginaga Madariaga

Mezetara juten nitzan beti gazte denporan, sekula faltau gabe. Goizeko seiretako mezetara juten nitzan ni igandero. Orduan abade mordua izaten ziran Elgoibarren, sei bat edo bai behintzat. Don Jose Antonio, Don Severiano, Don Saturnino eta Don Julian gogoratzen dittut. Danak ezagutzen nittuan nik.

Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


AMAGIÑARREBA, amagiñarrebia: Suegra.

BORONDATE, borondatia: Borondatez: Por propia voluntad. Baiña adarixak euren borondatez eitxen dabe (alkar jo) ... idixa ez, idixa obligau eitxen debe.

FIRIN-FARAN IBILLI: Batera eta bestera ibiliz probetxuzko ezer onik egiten ez duenari esan ohi zaio. Ibili asko eta gutxi egin. Ezer eztok egin gaur, firin-faran ibilli haiz egun guztian. / –Banixe kalera. –Bai, ibilli oiñ ere firin-faran!

JO TA KEIA: Jo ta sua! ¡Dale que te pego!

MUTILZAHARTU: DA aditza. Ezkondu? Nik hogeta hamar urte eta horrek hogeta lautik bostera ero hola. Ni mutilzahartuta.

SEGURANTZIA EUKI: Seguridad, certeza. Asko igertze jauek. Bai. Eta nik badaukat segurantzia.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Aman semerik egon ez (zeozer egingo dabanik): Etxagok aman seme(r)ik neri musian irabaziko di(d)anik! Irabaziko dion inor ez dagoela adierazteko.

Burutik sano ez egon: Burua bere batean ez eduki. Ikus Ganbaratik sano ez egon.

Gosiak amorratzen egon: Oso gosetuta egon. Ikus Gosiak hil biharrian egon.

Kanpolarrosa, etxekardo. Kanpolarrosak direnei esan ohi zaie.

Pattal egon: Ondoezik egon.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Jaiotzak
Jaiotza.— Argia, 1934-12-23 | Ixaka, Mirentxu
Kirola - Herri kirolak
Iri indarketa.— El Día, 1931-12-15 | Aixerixa
Kultura - Antzerkia
Gaixoen aldez.— El Día, 1930-06-22 | Aixerixa
Politika - Udala
Udala.— Argia, 1934-11-04 | Ixaka, Mirentxu
Erlijioa - Kongregazioak
Luistarrak.— Argia, 1935-09-22 | Aixerixa, Mirentxu


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala