12 urterekin esnea saltzera joaten zen Eibarrera. Han txakur handi bat (pezetaren 10 zentimo) gehiago ordaintzen zuten azunbreko Elgoibarren baino. Bezero asko zituela dio Pedrok.
-Lehen esan dostazu hamabi urtekin eskolia itxi eta Eibarrera esnia eruatera.
-Bai, hamabi urtekin Eibarrera esnia eruatera.
-Eibarreraino zergatik, ez euen hemen bezerorik ala?
-Elgoibarren, baiņa esan dizut txakur haundi bat gehixao pagatzen zala Eibarren. Hamen zortzi txakur haundi pagatzen zaben, litro bi orduan azunbria zan, azunbria litro bi, ta litro bi pagatzen zittuen zortzi txakur haundi eta han pagatzen zittuen igualeko kantidadia beratzi txakur haundi eta txakur haundi bat. Hogei bat edo hogeta hamar bat litro litro eruaten zian eta hogeta hamarrekin hiru pezeta. Dirua. Hogeta hamar txakur haundi hiru pezeta justuak. Ta zidarretan holakotxe boltsillokaria ebaltzen naban; hogeta duruak batzen nittuan eta jota praka-zorruak mutil-koskorrak eutsi ezinda. Ta gero haura ganbixau ta hogei durukua etxera, aittari, hogei duroko papela. Enee!, gure aittan poza!
-Zenbatian-zenbatian kobratzen ziņuen esnia?
-Batzuek pagatzen zeben hamabostera eta bestiak zortzi egunera. Zortzi egunera gehixenak. Azunbria hartze zabenak sei pezeta eta hiru txakur haundi pagatzen zittuan astian, eta bestiak doblia pagau bihar.
-Ze zeunkan, bezero asko?
-Puf, mordua. Batzuek litro bi hartzen zittuen baina lau litro ere. Hemen bidian batek etxia Saturixo eta horrek lau litro hartzen zittuan. Gero klinikan aurrian han zerian entradan Bar Loiolak harek ere lau litro hartzen zittuan, eta gure goixan beste bat bezerua, harek ere lau litro hartzen zittuan, baina bestiak danak hoixe.
-Azunbria?
- Bt edo litro bat hartzen zabana baiņa bestiak bi litro, azunbria.
-Ze faten ziņan, astuakin?
-Bai, astuakin. Ez, kaballuakin edo zerakin jungo giņan, kotxiakin, je-je!!
Arana baserrian jaio zen. Sei anai-arrebatatik bigarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Goikoetxe baserrikoa zen. Arana baserria Elgoibarko mojena izan zen harik eta liberalak karlisten aurkako gerra irabazi eta kendu zieten arte. Baserria salgai jarri eta Pedroren aitonak erosi zuen. Zortzi urtetik 12ra arte auzoko eskolan ibili zen, dotrina baino ez zuten ikasi. 12 urterekin Eibarrera eramaten zuen esnea astoan, bezeroei banatzeko. Soldadutzan Asturiastik Ebrorainoko frontetan borrokatu zuen. Arana baserrian eman du bizitza guztia. Eibarko Gorosta bailarako Altzubarren baserrikoa zen Petra Iriondorekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.
Udal agintarien desfilea, banda militar bat atzetik dutela.
1958 urteko San Bartolome eguna.
Hamazazpi bat urte arte auzuan ibiltzen giņan neskak eta mutillak. Gero erromerixia zaguanian, edozein tokittara. San Pedrora eta juaten giņan, baiņa asko ez. Gehixen bat San Lorentzo, Kurutzeta eta Madarixako erromerixetara juaten giņan.
Mariano Elustondo Aizpiri
San Lorentzo auzua oso animaua zan orduan, erromerixa haundixak egitten ziran udako eta neguko domeka guztietan. Frontoian izaten ziran, eta jende asko batzen zan. Gelatxok soiņua jotzen zauan, eta merixendatzen ere jende asko egoten zan. Eta familixakuak giņanez, koiņatari eta amari laguntzen giņon tabernan.
Juliana Irizar Goiburu
Hemen, Elgoibarren, egitxen zan domekero erromerixia; illunabarrian edo, illuntzixan...
Eta Maltzagan ere bai jaiero. Gero, Plazan ere egoten zan, unian-unian, baiņa han ez zan jaiero. Musikia eta... egoten zan, eta hantxe, korrua egitxen edo... jendia beti aurrera eta atzera, eta aguazilla zauan bat gogorra, Eugenio zakan izena, eta harek jasotzen zabanian bastoia, jaso ta dio! Laster egitxen zaban korrua! Jende asko egoten zan orduan, kanpotik etorritxakuak ere.
Pedro Joxe Artetxe Egia
Amezti (Amesti) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Arriaga [Industrialdeak]
Berdezkunde [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Etxeberrigoen [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Iriarte [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Lautxaboletako txabola [baserriak / Urruzuno]
Olaondoerreka [Errekak]
San Antolin kalea [Kaleak eta plazak]
Urazandi [Industrialdeak]
Zuhazti [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AFIZIO, afiziua: Zaletasuna. Eskolan baiņo afizio gehixo, han, pelotan.
BELARRIMOTX, belarrimotxa: Kanpotik etorritakoei, euskaraz ez zekitenei, esaten zitzaien, mespretxuz. Hazurbeltz eta maketo ere bai.
ESKUTADA, eskutadia: Puņado, manojo.
ILLOBA, illobia: Sobrino/-a; nieto/-a. –Bai. Aittitta einda nago ni. –Bai? –Joder, illobak eukiko (d)ittu ... urte t’erdira jungo da.
MAILLUKI, maillukixa: Fresa.
POSTURA, posturia: Apuesta. Apostua ere bai. Posturia eingo juagu ointxe bertan: ia Karakatera zein lehenago allegau.
Beriak beranak izan, eta bestianak erdibana euki: Berea partekatu ez, baina besteena partekatu nahi izaten dutenei esaten zaie.
Gatz gutxiko pertsonia: Soso / -a. Horrek etxakak gatzik txistiak kontatzeko.
Jakiņian egon (jakiņa(re)n gaiņian egon): A sabiendas. Ordurako jakiņian egoten ziran.
Narrutik ordaindu: Garesti ordaindu. Narrutik ordaindu (pagau) biharko dok atrebentzixa hori!
Txorixa baiņo ariņagua izan: Oso ariņa izan.
