Bost behi izaten zituzten. Ardirik ez. Berak eramaten zuen esnea kalera astoan. Berdura ere saltzen zuten hainbat lekutan. Okindegi batean uzten zuten, eta Eroski ere bezeroen artean zegoen.
-Ganauak bagaunkazen.
-Zenbat?
-Guk bost bat behi eukitzen genduzen. Ta txalak eta astua, horretxek.
-Ardirik?
-Ez, ez, ardirik eta ez, hortik ezer ere ez.
-Ganaua, okelatarako edo?
-Esnia. Neuk eruaten naban. Goizian astuakin pare bat kantinkara hartu eta kalera jun eta etxerik etxe partiu. Eskilarak gora ta behera. Orduan aszensoreik ez dakit zeuan. Baten bigarren pisora, hirugarrenera, hurrengo ez dakit nora ta haintxe, partiu.
-Egunero.
-Egunero.
-Ggoorra zan esnezainen bizimodua. Zenbat bezero eukitzen zittun?
-Ba lau-bot bat bai. Gehixao igual, ez dakit neuk seguru. Gero berduria ere saltzen genduan.
-Plazan?
-Plazan ere bai, eta gero nik erueten naban dendetara. Eroskira ere bai, eta panaderixara eta porruak; txortak in eta igual hamar txorta edo gehixao eruan, laga han eta paatzen zien eta plazara jun be. Neetzat hobeto zan.
-Eroskikua kontu barrixa da, ezta?
-Lengua zan hori. Lehenao. Oin ez dabe hartzen basarriko jenerorik horrek, horrek kanpotik ekartzen dabe, baiña orduan nik Eroskira ere erueten naban.
Azkue bailarako San Roke baserrian jaio zen. Lau anai-arreba izan ziren. Ama etxekoa eta aita Azkoitiko Santa Kruz auzoko Zumeta baserritik etorritakoa zen. Maalako mojen eskolan ikasi eta gero, Mendaroko mojetan brodatzen ikasi zuen. Josten ordea, Elgoibarren ikasi zuen. 1948. urtean etxea erre zitzaien; etxegilea zen Josefinaren aitak berreraiki zuen baserria. Etxera ezkondu zen Josefina Jose Mari Zabaleta azkoitiarrarekin. Hiru seme-alaba dituzte.
Altzola [Baserri auzoak]
Arostegipalazioa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Belortzagierreka [Errekak]
Errezabal etxea (Benito baserria) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Idotorbe (San Pedro) [Baserri auzoak]
Kortazar kalea [Kaleak eta plazak]
Mortarikaerreka [Errekak]
Pontxeraerreka [Errekak]
Upaegigoiti (Upaigoiti) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zirardatxikigoikoa (Ziarda Txiki Goikoa) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Urtero halaxe. Astero klasiak eman. Pasatzen dana, klaro, ez gendun mugarik jartzen. Ta, orduan, jente asko apuntatzen zan ta askotan bertso-eskola baiño gehiago guarderia bihurtzen zan. Esan nahi dot umiak danak... eta danakain bertso-mundua... Ta ze eitten gendun? Ba kantuak ikasi. Zeranak, Bilintxek kantatu zittuenak, “Triste bizi naiz eta hilko banintz hobe” eta bestea eta… edo Txirritak kantatutako besteak eta… holan, bertsoak ikasi eta ikasi. Gero, gaiñera, Dorronsorok urte horretan talde bat alkartu giñan komeni zalako bertsoak ataratzia bere musika eta guzti, herriko tradizioan zeuden bertsoak, memorian zeudenak, eta baita ere Antonio Zabalak Hauspoan bildutako hoiek eta. [...]
Joxe Gurrutxaga eta bere familia,
Urkiri baserrian, 1930 urte aldera.
Gu guztira hamaika anai-arreba izan gera, eta lo egitteko orduan bi oheko habittaziuak baldin baziran etxian, lau sartzen giñan bakoitzian, gitxienez biñaka.
Markos Arregi Iriondo
Maiorta basarrixan ez genduan atia giltzakin ixten ertetzerakuan, ezta pentsatu ere! Orduan ijitto asko ibiltzen zan, baiña guk ez genduan iñoiz ixten. Giltz bakarren batzuk egongo ziran orduan. Itxi egitten zan atariko atia, eta gero zakan burdiñ bat hatzaparrakin atia zabaltzeko ibiltzen zana. Burdiñ hori zulo baten sartzen zan. Trankia esaten zitzakon.
Mariano Elustondo Aizpiri
Guk tabernia gendukan San Inazio kalian (gaur egun Trenbide kalia), eta beti egoten zan familixako baten bat bertan. Hala ere, ertetzerakoan beti ibiltzen gendun giltza.
Mª Rosa Unzueta Iriondo
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena.
Elgoibarko Udalak Gotzon Garate izeneko beka sortu zuen 2009an, euskara arloko ikerketa sustatu, eta aldi berean, idazle eta euskaralari elgoibartarra omentzeko.
|
| Gotzon Barandiaran larrabetzuarra, euskal idazle eta kulturgilea da, Euskal Filologian lizentziatua, euskara teknikari lanetan aritutakoa, eta euskararen eta euskal kulturaren ondarea berreskuratzen, digitalizatzen eta hedatzen eskarmentu handikoa. |
elgoibarreraz.eus webgunearen helburua euskarazko ondarea gizarteratzeko atari digitala prestatzea izan da. Horretarako, orain arteko lana arloka sailkatu, web-atari batean bildu eta guztien arteko loturak egin dira.
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AKABERA, akaberia: Fin, conclusión. Amaiera gehiagotan erabiltzen da.
BIENKE: Beinke, binke aldaeretan ere bai. Gaur egun, ez da ia erabiltzen. Jakina, erregular eta halakoen baliokidea dirudi, eta bestek esandako zerbaiti onespena emateko edo hura ontzat emateko erabiltzen da normalean.
ETSI: DU aditza. Perder la esperanza. Biajia ta… Gazte denporan etsitta ya ezkiñala etorriko gehixago pentsauta. Hainbeste urtian! / Etsi-etsixan: resignadamente. Etsi-etsixan, egin daigun.
IXUTU: DU aditza. Piztu. Encender. Igual poxpolo bat ixutu, zigarrua ixutu bati, eta handikan larogei zigarro igual ixutu.
MARTXA (EIÑ): Alde egin. Baiña harek igual, gau baten etorri, apaldu, lo eiñ, eta hurrengo egunian, martxa.
SAILLIAN: Adb. Bereizketarik gabe. Uno tras otro, en tropel. Asko. Hasarratu zuan, hasi zuan joka, eta saillian e(r)atxi jaittuan danak.
Aidian irabazi (partidua): Partidua oso erraz irabazi denean esan ohi da. Aidian irabazi jauat pelota-partidua anaixari.
Blai egiñ: Guztiz busti.
Goixan-behian jardun (eurixa): Euria gogotik jardun. Ikus Bota ahala jardun.
Juiziua galdu: Ikus Burua galdu.
Ondo eta azkar, usuak hegan: Gauzak, ondo egitekotan, patxadaz egin behar direla adierazteko.
