Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Lihoa, larrua eta saskigintza

Josefaren amonak ereiten omen zuen lihoa, baina Josefak berak ez du gogoan. Liho-putzurik ere ez omen du gogoan. Aitaginarrebak abarkak egiteko, larrua busti egiten zuen biguntzeko, gero josi ahal izateko. Mendarotik auzoko Eguren-Nagusi baserrira ezkondu zenak saskiak egiten zituen etxean.

-Zuk sekula ezautu dozu liņua soruetan?

-Ez, souan ez nik hori bedar hori. Ikusitta nao nere jaixotetxian. Armaixo haundi bat zan eta hantxe haura bedarra ezaututa nao. Baiņa etxian hartzen ez. Nere amamak eta eitten (ereitten) ei zeben baiņa nere akorduan ez.

-Zuk orduan amama-ta goruetan ez zittuzun ikusi?

-Goruetan neu be einda nao.

-Baiņa liņuakin ez.

-Ez. Ardi-laniakin.

-Zuek hemen liņo-potzuak eukiko dittuzue, ezta?

-Ez dakitt. Ez naiz ni konturatzen.

-Uste dot leku askotan dagozela oindiok izen horrekin.

-Baiņa hemen ez, ez dot iņori sentiru.

-Liņaputzuetan gaztaiņia be zumitza eitteko ta.

-A bai, beratu eta hori. Zesteruak, zestua eitten zabenak, eta bai. Hori ezaututa nao.

-Eta zure aittaginarreba hain artistia izanda narruakin eta, otzararik-eta ez eben egiten?

-Ez.

-Esan dostazu burdixentzako eta eitten zittuela; eta narruzko abarkak eta.

-Narruzko abarkak harek eitten zaban uretan busti eta trapu baten, trapu bustixan bueltan batuta ipini. Eta bigun-bigunak eukitzen zittuan gero abarkia joskixakin josteko.

-Ez zeukan ohiturarik otzarak eta; zesterua ez zan?

-Ez, ez, zesterua ez zan. Hemen Eguengo gizona bai, Mendarotikan ezkondu zana hona Eguenea, gizona. Eta harek zestuak eta edarki eitten zittuan. Harek basuan hartu gaztaiņa-langaixak eta berak etara zumitzak eta harek eitten zittuan. Baiņa gurian etxian ez dot ezautu hori. Ez dot ezautu, ez.

Josefa Gabilondo Agirregomezkorta (1920)

Idotorbe (San Pedro) auzoko Egigurentxiki ("Eguentxiki") baserrian jaio zen. Bost anai-arrebatatik laugarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Aubia (Aubixa) baserrikoa zen. Bederatzitik 13 urtera arte auzoko eskolan ikasi zuen. Gero, kalera joan zen josten ikastera. Gerran anaia bat eta aita galdu zituen, eta honen ondorioz ama ere hil egin zitzaion. Baserrian bizi izan da beti. Urtetan, egunero joaten zen kalera esnea saltzera. Armueta baserrira ezkondu zen etxeko Antonio Arrizabalagarekin.

Toponimia


Toponimoak

Aita Agirre plaza [Kaleak eta plazak]

Apatrizerrota [baserriak / Arriaga]

Autonomia kalea [Kaleak eta plazak]

Egia (Egi) [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Gazteluerreka [Errekak]

Jibraltar [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Lorigorta (desagertua) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Oleta [baserriak / Arriaga]

Santsongoa [baserriak / Azkue (San Roke)]

Urruzunoandi [baserriak / Urruzuno]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Ipuin ezberdinak eta erregalokoak (Hasier Etxeberria) — 1984

Lapurren azken txarra — 1969

Txitxilibakio — 1986

Alajaineta (Hasier Etxeberria) — 1989

Etxepe sariak (I. II. eta III.) — 1982/1987/1988

Jaietako programak — 1953/1970

Lekukotza

elgoibar — Pello _Arrieta Soraiz Elgoibar (1950)
Euskal kulturaren astea eta Urruzunori omenaldia

—Gaiņera, plataforma hoietan Euskal Astea ere antolatzen gendun urtero, euskera eta euskal kulturaren astea. Eta ekartzen gendun, ba, Juanito San Martin euskeraren inguruan, euskal historia klase zeraren bat… hitzaldiren bat emateko, euskal literatura eta abar eta abar.

—Liburu eta diska azoka be...

—Liburu eta diska azoka. Gero ez naiz gogoratzen ze urtetan zan, baiņa Pedro Migel Urruzunoren urteurrena izan zan. Ez dakit jaiotzaren urteurrena izan zan... ez, jaiotzarena... edo beharbada bai edo lehen liburuarena. Eta zera antolatu gendun ere, eta guk ere parte hartu gendun horretan. Eta Euskaltzaindiko bilera udaletxian antolatu zan horren bueltan. Irratitik ere, ba, horren berri eman genduan. [...]

Elgoibartarren esanetan


Juliana Zubizarreta,
senarra eta lehenengo bost seme-alabak
Aldapa baserriaren sarreran. 1942 urtea.

Oingo gaztiak goizago hasten dira eskolan, kalian dabiz danak, lagunak kalian... ta libreago dira. Soltuaguak dabiz. Guk ez gendun San Lorentzotik ertetzen, iņora. Ez zauan oin bezela autorik, ezta bizikletarik... oiņez jun bihar zan danera.

Joxe Gurrutxaga Lizarralde

Elgoibarko kalietan bizi giņanok, umetan denpora asko ibiltzen giņan kalian. Besterik ez zauan ta deporte asko egitten gendun. Mendira edo bizikletan ibiltzera juten giņan. Oingo gaztiak nahikua diru manejatzen dabe, baiņa guk bat ez. Txakur haundi bi kostatzen zaban ziniak, ta erriala izaten zan pagia... Ia zelan konpontzen giņan gu!

Ramon Maiztegi Iriarte

San Lorentzoko Armaite Behekoa basarrixan hamaika anai-arreba bizi giņan gurasuekin. Ni nitzan hamargarrena... Lehen aitton-amonak ere hantxe bizi izan ziran.

Juliana Zubizarreta Gurrutxaga.

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


ARDURAGABE, arduragabia: Despreocupado, irresponsable. Arduragabia dok, benetan, Mikel. Etxok gauza bat ganoraz egitten.

DIFUNTO, difuntua: Difunto. Ikus ZANA sarrera ere: Pertsona izen baten ondoren normalean. Bai, bai, juan bertara, eta arraiņa peskan. Eta amorrauak giņan gu, hau Kondia difuntua? Haura ta.

GIZONEZKO, gizonezkua: Varķn. Andrazkuen azokia izaten da. Oiņ, kaletarrak ba, gizonezko dana han egoten da. Eske gizonezko asko dago kalian, e!

KARUTU: DA aditza. Garestitu.

OIN DALA ...: Orain dela, duela.

TOTAL: Graduatzailea. Erabat, zeharo. Bai, Bilbon sartu giņanian guk, lanian sartu giņan tallar baten: ĢUniversidad de Deustoģ, Salesianos. Eta oiņ ganbixauta dago, total.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Beriak beranak izan, eta bestianak erdibana euki: Berea partekatu ez, baina besteena partekatu nahi izaten dutenei esaten zaie.

Gatz gutxiko pertsonia: Soso / -a. Horrek etxakak gatzik txistiak kontatzeko.

Jakiņian egon (jakiņa(re)n gaiņian egon): A sabiendas. Ordurako jakiņian egoten ziran.

Narrutik ordaindu: Garesti ordaindu. Narrutik ordaindu (pagau) biharko dok atrebentzixa hori!

Txorixa baiņo ariņagua izan: Oso ariņa izan.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Heriotzak
Izpar beltza.— Euzkadi, 1933-01-01 | Aixerixa
Kirola - Mendia
Ibillaldi bat.— El Día, 1930-11-26 | Ixaka
Kultura - Literatura
Euzko-Irakurgayak.— Euzkadi, 1932-12-04 | Aixerixa
Politika - Ekitaldiak
Itzaldia.— Euzkadi, 1931-06-27 | Aixerixa
Erlijioa - Jaiak
Deun Andoni.— Euzkadi, 1931-01-24 | Aberri, Aixerixa


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala