Fermin Galan eta Angel Garcia Hernandez militar errepublikazaleak Jakan altxatu ziren 1930ean. Fusilatu egin zituzten monarkiaren aurka egiteagatik. Haien ohorezko bertsoak kantatzen ditu Mariak.
Fermin Galan eta
Garcia Hernandez
biak ziran kapitanak,
Abenduaren hamalauetan
afusillatu zianak,
kristau gaiztuak eiten ditue
modu horretako lanak,
aber zer nahigabe hartuko
zeben haiek hazi zituanak.
Gogoratzian nere bihotza
egiten da erdiratu,
sasorik onenian horrela
mundua bihar lagatu.
Espaiñia ta Euskal Herrixa
horrek digute salbatu.
Eibarko Iraegi baserrian jaio zen, zazpi anai-arreben artean. Ama bertakoa zuen eta aita Aramaioko Kerizti baserrikoa. Bertso kantaria izan da bizi guztian, aita Julianek irakatsita. Hogeita hamar urte zituela, Elgoibarko Aizpizkarbekoa baserrira ezkondu zen, bertako Casto Agirregomezkortarekin. Hiru seme-alaba izan zituzten.
Joxe Odria, Foruen plazan egin zen dantza solteko
txapelketan parte hartu zuten beste batzuekin batera.
1946 urteko San Bartolome jaiak.
Nik betidanik izan dot zaletasuna panderua jotzeko. Eta irratixa entzunda asko ikasi naban. Ez nitzan jun sekula panderua jotzen ikastera. Nere kasa ikasi naban. Ama ona nakan, umiak zaintzen zidazen batzuetan, eta ni erromerixetara juten nitzan gizonarekin. Nik panderua jotzen naban, eta gizonak dantza egin.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Dantzan ikasi naban. Premixotan eta ibiltzen nitzan dantzan ni Maite Vallejo eta herriko beste lagunekin. Elgoibarko Udaletxeko plazan ere egitten zan, eta dozena bat pareja ateratzen giñan dantzan egittera.
Joxe Odria Osoro
Dantzan gitxi ikasi naban, pixka bat erromerixetan. Lehen musika soltia entzuten zan, trikitixa eta holakuak. Hori zan nik gogoko nauana.
Juan Lariz Garate
Aldapa [baserriak / Urruzuno]
Armaregietatxikia (Armarietatxiki) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bekoetxea [baserriak / Azkue (San Roke)]
Erreketaerreka [Errekak]
Ibaitarte kalea [Kaleak eta plazak]
Kaskantebekoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Mokoroaerreka [Errekak]
Pedro Migel Urruzuno kalea [Kaleak eta plazak]
Txillarretxiki [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zelandi [baserriak / Azkue (San Roke)]
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ANDRAZKO, andrazkua: Emakumea. Horrek, andrazkuen azokia nola izaten dan... / Oin kaletarrak, ba, gisonezko dana han egoten da.
DANBATEKO, danbatekua: zerbait indartsu jotzerakoan ateratzen den zarataren onomatopeiari, danba-ri, dagokion izena.
GALTZARBE, galtzarbia: Sobaco, axila. Galtzarpe ere bai.
KAKANAHASTE, kakanahastia: Istilua. Follón, enredo.
NATURAL, naturala: Naturala ez izan (norbait): Hori eztok pertsona natura-la, eta hobe bakian lagatzia! Osua, ziherokua ere bai.
SUERTA(T)U: DA aditza. Egokitu. Eta ni komandantiakiñ, eta suertau giñan momento txar batian.
Aittaren batian: Azkar, berehala. Aittaren batian amaittuko dogu lan hau.
Bota ahala jardun (eurixa): Euria gelditu gabe, ugari ari duenean esan ohi da. Eurixa bota ahala ari dok! Baita hau ere: Goixan-behian jardun (eurixa).
Goixari eutsi: Animoak emateko. Eutsi goixari, motell! Pasauko jak eta ratxa txar hau!
Kajatik ekarri: Ume bat umezurztegitik ekarria dela esateko. Kajatik ekarrittako umia dok hori.
Ondo etorri: Ondo konpondu. Andra-gizonak igual ondo etortzen eztiranak ero, pixkat gizona tosko samarra dana ta euren arteko kasuak daukazenak.
