Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Txori izenak

Txori izenak: zozoa, birigarroa, hegabera, durduria, eskillarazoa; etab.

- Esan dozu txori konturik eta zuk...

- Ez, nik kaza, kazarikan ez dot sekula, sekula ez dot eskupetarik ibili.

- Baiņa izenak bai, txorixen izenak eta.

- Txorixak bai.

- Nik nahi dot jasotzia txorixen izenak eta, ze diferentia da Markiņan modu baten, eta Eibarren beste baten, ta Elgoibarren beste baten.

- Hori, gauza guztiekin eitten da hori, e? Hori gauza guztiekin.

- Eta zeuek hamen San Migelen zelan esaten dozue, txorixak eta. Zeintzuk dira hamen...

- Txorixak?

- Bai.

- Zozua, birigarrua ta, eskillazua, durduria, ta izen gehixao ere bai. Gero horrek, kanpoko txorixa etortzen danian, hegaberak eta esaten diue.

- Etxoin, apuntau eingo dittut.

- E?

- Apuntau eingo dittut.

Agustin Gurrutxaga Garate (1917)

Aiastia (San Migel) auzoko Berdezkunde baserrian jaioa. Aita ere bertakoa zen. Bertan bizi izan da beti. Emaztea Markina Etxebarrikoa. Gerra garaian bakarrik irten zen baserritik. Hiru urte egin zituen nazionalekin.

Toponimia


Toponimoak

Akei [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Arandiakoa [baserriak / Altzola]

Balentxi [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Elordi [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Goikoerrotako zubia [Zubiak]

Juaristiaundi [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Makibar [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Otaerrota [baserriak / Urruzuno]

Soroarterreka [Errekak]

Urteaga (Urtia) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Jaialdia - Ongarri — 1959

Nekanen gora-berak — 1969

Txitxilibakio — 1989-07

Elgoibarko euskal-ikastola

Txitxilibakio — 1988-12

Bernabek sortutako materiala euskara praktikatzeko

Lekukotza

elgoibar — Andoni _Segundo Armero Elgoibar (1957)
Guraso erdaldunen onespena D ereduari

Eta azpimarratu behar dut, gainera, D eredua ezartzea guztiz –guztiz, e!– espaiņolizatutako eskola baten ez dala erreza, lehen esan dudan bezala. Klaro, gurasoen onespena ere lortu behar zan eta guraso gehienek ez zekiten euskara. Eta, hala ere, D eredua beti babestu egin zuten, hau da, oso babestua izan zen D eredua. Eta Muguruza eskola garai hartan oso kontraste haundiko eskola zan. Ze zan eskola komarkala. Ordun, jasotzen genitun auzoetako ikasleak, inkluso baserrietako jendia. Ordun, bazegon –ba, ez dakit ze porzentaia egongo zan, baiņa– porzentai bat euskaldun peto-petoez... [dago]. Hau da... Holan. Eta kontrastea zen. Ba, bueno, hori lortu zan aurrera eramatea. [...]

Elgoibartarren esanetan


Aiastia (San Migel) auzoan hartutako irudia,
1935 urtean.

Dutxarik ez zaguan etxian: atarixan egoten zan aska haundi bat eta hantxe ibiltzen giņan danak sartuta... eta horixe zan gure dutxia. Ura bazaguan etxian ere, baiņa hara juaten giņan. Hotza egitxen zabanian, ez giņan han sartzen. Neguan, koziņan berotzen gendun ura, eta harekin arreglatzen giņan.

Joxe Gurrutxaga Lizarralde

Dutxarik orduan ez zaguan, baiņa nik kontauko dizut nere lehenengo dutxia nun hartu naban. Uda baten nere amaren ahizpa bat Argentinatik etorri zan hona. Lehen izaten zan... erropia garbitzeko egosi egitxen zan eta egosteko lixibia erabiltzen zeben. Eta gure etxian zaguan harrizko zulo bat eta han ipintzen zan gaiņian barrika txiki bat erropaz beteta, sare baten barruan, eta hari ura, erramua, sutako hautsa... bota eta erropia han egosi eta gero, errekan edo askan aklaratzen zan. Gero egoten zan leun, leun, leuna erropia. Eta nik nere lehenengo dutxia zulo haretan hartu naban. Eta tiak baldiakin ura bota eta holaxe hartu naban. Zapatu gabetan, aste osua lanian egon eta gero, mutill kuadrillia errekan baiņatzen giņan garbitzeko.

Markos Arregi Iriondo

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


AMORRO, amorrua: Rabia. Amorro edarra hartu dau Terek loterixia tokau jatala enterau danian.

DALAKO, dalakua: Dalako ori. Susodicho, en cuestiķn. –ĢBollo de lecheģ ero esaten jakok, ba? –Bai. – Ba, dalako hori.

GALANKI: Asko, erruz. Tabernia geunkan orduan ere, eta lana galanki ein bihar.

KABALLO, kaballua: Caballo. Zaldixa ere bai. Kaballo gaiņian ibiltze(n) nitzan, kaballo zuri baten gaiņian, eta edarki.

NARRAS, narrasa: Desgarbado.

SOLDAUTZA, soldautzia: Servicio militar.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Artaburua baiņo buru haundixagua euki: Buruhandia denagatik esan ohi da.

Egixa biribilla izan: Benetako egia.

Hamaika holako ikusteko jaixuak gara!: Gauza benetan arraroak, harrigarriak ikusten direnean erabiltzen da.

Kitto: ... eta kitto!: Gauza bati amaiera behin betikoa emateko esaten da. Ari dittuk pixkat ihartzen, eta ihartzen diranian, danak jaurtiko jaittuat, eta kitto!

Potrojorran egon: Lanik egin gabe, gora begira dagoenagatik esaten da, kukuari begira dagoenagatik.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Diru biltzeak
Lan ederra.— Euzkadi, 1933-01-14 | Aixerixa
Kirola - Pilota
Batzokiko txapelketa.— Argia, 1933-10-29 | Mirentxu
Kultura - Zinema
Euzkadi.— El Día, 1934-01-13 | Aixerixa
Politika - Mendigoizaleak
Abertzale-jayak.— Euzkadi, 1933-07-08 | Aixerixa
Erlijioa - Jaiak
Deun Iñaki.— Argia, 1934-08-05 | Aberri, Mirentxu


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala