Soro barreneko lurrak jasotzeko lana auzolanean egiten zen. Sorbalda gainean saskietan jasotzen zuten lur hori. Garia ebaki eta jo ere auzolanean egiten zuten.
-Eta auzolanian lurra jasotzen zertarako ibiltzen zinein ba?
-Ba ganauakin labratzen zanian, lurrak beti behera itten zaban, eta guenian lurra palta, eta haura jaso itten zan.
-Orduan joaten ziñain beste batzuen etxera...
-Bai, bata bestiari laguntzen ere ibiltzen giñan. Bai, auzolana.
-Lurra jasotzia auzolana...
-Bai, zestua kargau eta lepuakin guenera eruan. Hori indakua naiz ni, askotan gaiñera. Bai, eta gazterikan hala're.
-Beste auzolanik eitten zeuen?
-Bai, garixa ebaten ere bai. Gari ebaten izeten giñan. Bueno, lehen esan [dotsutena] Aubixa, harek, goixa nola dan haura, (hemen behian baiño) hamar egun lehenao igual heltzen zan hemen garixa, eta harek etorten zien gurera. Aubixa ta Urkiolatxikikuak eta, Goiketxekuak eta horrek danak etorten zien gurera. Eta gero gu juten giñan, geuriak ebaitta ipintzen genduzenian metia inda, jasota, hara juten giñan laguntzera. Zorrak pagatzera.
-Eta zuek garixa ebagi be auzolanian eitten zenduen?
-Eskuekin.
-Baiña auzolanian?
-Ibilitta nao ni, bueno!
-Ebaten auzolanian.
-Garixa ebaten.
-[...]
-Joten eta ebaten eta danian ibilitta nao ni auzuetan, Jesus! Hoixe bai, gazte askorikan!
Idotorbe (San Pedro) auzoko Egigurentxiki ("Eguentxiki") baserrian jaio zen. Bost anai-arrebatatik laugarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Aubia (Aubixa) baserrikoa zen. Bederatzitik 13 urtera arte auzoko eskolan ikasi zuen. Gero, kalera joan zen josten ikastera. Gerran anaia bat eta aita galdu zituen, eta honen ondorioz ama ere hil egin zitzaion. Baserrian bizi izan da beti. Urtetan, egunero joaten zen kalera esnea saltzera. Armueta baserrira ezkondu zen etxeko Antonio Arrizabalagarekin.
Aldabe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Ariztizabal [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Barrenaerrota [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Errekarteberri [baserriak / Azkue (San Roke)]
Haizetxe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Kamiñerokoa [baserriak / Azkue (San Roke)]
Metalkoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Palazio [baserriak / Arriaga]
Trenbide kalea [Kaleak eta plazak]
Zabaletabekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
—Batzokixan ze zeukatzuen, dotriñia eta?
—Teatruak-eta eitten genduzen gero batzokixan. Bai.
—Kontxo. Umetan hori?
—Umetan, bastante ume. Nik beratzi urte neukazen, Eibarrera joan nitzan batzokira eszenarixo batera irakurtzera. "Eulia eta Txindurria". Ez naiz aiztutzen nik irakurri naban zer harekin Eibarren. Beratzi urte edo hola eukiko nittuan. "Eulia eta Txindurria" zan liburua, hauraxe irakurri naban eszenarixuan.
—Osea ke irakurtzen bakarrik.
—Irakurri bakarrik.
—Baiña gero antzerkixak...
—Antzerkixak bai hementxe eitten genduzen, tablau bat ipini batzokixan eta... [...]
Lehenengo Jaunartzearen eguna
oso berezia izaten zen gure aiton-amonentzat.
Nere komunixua sentzillo samarra izan zan. Zuriz jantzitta jun nintzan, habittua jantzi gabe, hori gerokua da eta. Parrokixan egin naban. Guztira, hirurogei bat neska-mutill izango giñan. Egun haretan etxian bazkari berezixa egin genduan. Beti zaguan zeozer etxian jateko, eta konejo bat edo jan genduan.
Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea
Nere komunixuan mariñel jantzitta jun nitzan. Akordatzen naiz kordoi zurixa eruan biharrian gorrixa eruan nabala, azulari ondo etortzen zitzakolako. Eta nik neure artian: «Esango die zeozer!». Nere aitta naukan goguan, sozialistia zan eta. Eta, hara, baten batek esan zidan «Aizu, zelan ipiñi dozu kolore gorrixa? Eta nik erantzun nion azularekin ondo geratzen zala. Baiña horrek amorrua eman zidan. 11 edo 12 urterekin egin naban komunixua. Alde batian mutillak gauden, eta bestian, neskak. Baiña ez genduan ospatu.
José Gurrutxaga Ondartza
Ondo akordatzen naiz nere komunixuarekin. Elgoibarren egin naban, kalian. Hamaika urterekin egin naban. Igual 200 neska-mutill izango giñan, herri guztikuak. Goguan dakat nola jun giñan: traje berri-berrixa jantzitta. Eta egun haretan Elgoibarren konfirmaziua tokau zan. Eta obispua etorri zan. Eta berak eman zigun komunixua guri. Eta ondiokan ere esaten die Elgoibarren: Joxe, akordatzen haiz nola eman zixan obispuak? Nola ez naiz akordauko, ba! Obispuak ematia beti izan da harro egoteko motibua.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
BARRURA SARTU: Euf. Kartzelara sartu. Kristonak egin jittuk, eta barrura sartu juek ixa-ixa.
ERRETURA, erreturia: Sasiak eta belarrak erretzea.
HOJALATERO, hojalaterua: Iturgina. Fontanero. Linternero, linternerua ere bai.
LARRI: Larri ibilli: Seguramente que sí, casi seguro que sí. –Badator ekaitza! –Bai, larri ibilli!
PESKA, peskia: Pesca. Arrantzia ere bai. Gero, peskan da, ba, bai. Hartu peskia, eta beste batzuen zestuak errejistau, zaindu… PESKAN EGIÑ: DU aditza. Arrantzan eiñ ere bai. Juan nitzan hor, San Antoliñ aldera ero, peskan eitxeko intentziuakin, eta jende mordua han.
UROILLO, uroillua: Uretako oiloa. Polla de agua.
Abenduko eguna, argittu orduko illuna: Abenduko egunen laburtasuna.
Berotua eman: Jipoia eman.
Gero izango dittuk kontuak: Oiñ, lanik ein be, gustora bizi haiz, eta hola ohittu haiz, baiña gero izango dittuk kontuak!
Jangoikua(re)n legia: Ikus Bakoitzak beria, Jangoikua(re)n legia. Bakoitzak bereari kaso egin behar diola adierazteko, besteren gauzetan sartu gabe.
Neskatan egiñ: Ligar con chicas.
