Galarraga zen josteko makinen fabrika jarri zuena Mexikon eta senarra bertara joan zen lanera. Hilabete egin zuten Mexikora bidaian.
-Fabrikia zer zan, Galarragan fabrikia?
-Badakizu Galarraga ziala ala?
-Ez dakit ba. Izan leike Alfak...
-Alfako makinak los Galarraga hicieron. Estaban cosiendo a máquina. Qué haremos? Y que le dijo: A, mira, vamos a hacer máquinas de coser. Y luego les dieron una patada Charlot. Gerria urten zebanian. Bai, harek ein zeban.
-Ta Mejikon ein zeben?
-Mejikon in zeban, ta gizona joan in zan. Juan ein giñan. Barkuan hillebete.
-Juteko.
-No iría otra vez... Y fui por culpa mía. Nik esan neban, ni abioian? Mira ahora qué de viajes. Yo un avión? Estáis locos todos. Yo no...
Elgoibarren jaio zen eta bertan ikasi zuen. Gerra zibilean, bere gizonarekin batera Kataluniara heldu zen, eta Pirinioak gurutzatuz, Frantziako "Argeles sur Mereko" errefuxiatu eremuan egon ziren. Aste batzuetara, Pabe ondoko herri batera joan ziren lanera. Han jaio zen beren lehenengo alaba. Bigarrenaren zain zegoela, 1940an, Espainiara itzuli ziren. Gizona kartzelan egon zen lehenbizi, eta "Batallón de Trabajadores"en ondoren. Eibarren bizi izan ziren urte batzuetan, baina 1950eko hamarkada hasieran, Mexikora joan ziren bizitzera, eta han bizi zen Pilar. Hizkeran ere nabari zitzaion hori, gaztelaniaz hitz egiteko joera eta azentu berezia zuelako.
Albitzuri [Industrialdeak]
Aritzaldea [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Ballibarberria [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Ermugañekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Gure Ametsa [baserriak / Urruzuno]
Kalebarren plaza [Kaleak eta plazak]
Mendibeltzu [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Pagotxiki [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Tokieder [baserriak / Azkue (San Roke)]
Usetxe kalea [Kaleak eta plazak]
—Gero, ya handik, bueno, itzultzaile ikastarua egin eta gero, hasi ziñan udaletxian edo...?
—Bai, hori da. Ni... Kalean bi munizipalek esan zidaten: “Zuk erakutsiko zenizkiguke guri euskeraz?” eta “Bueno, ba, bai, nahi baduzue, bai” eta bata zan gallegua eta bestia andaluza. Eurak ez zeukaten heziketa ezta gazteleraz ere, e? Oso zaila zan, ortografiako faltak eta abar, ezta? Baina, bueno, hor egon nintzan eurekin pare bat urtian edo. Eta gero... hoiek hasi ziren eta gero udaletxean esan zidaten aber zergatikan ez nintzan hasi langileekin, funtzionarioekin, ezta? Eta hasi nitzan funtzionarioekin. Eta jendea interes haundiarekin eta dana, eta baita ere batzuk titulua ere –EGA ere– atera zuten. [...]
Herri kirolen erakustaldia, Tomas Zubizarreta
mediku jaunari egindako omenaldian. 1948 urtea.
Nazio maillako epaille izan nitzan idi-probetan. Herri Kiroletako Gipuzkuako Federaziotik idi-probetara, aizkora txapelketetara... bidaltzen giñuezen. Gogoratzen naiz, behiñ, Azpeittixan, aizkora txapelketa batian, ez niñula parte-hartzaille batek gogobetetzen. Horregatik, honako hau esan nion: «Aizu, ez badozu gogorrago lan egitten probatik kanpo laga biharko zaittut. Eta neure buruari esaten nion: «Honek kaskarreko bat ematen baditt, K.O. lagako nau! Orduan erabaki naban ez nitzala iñungo probatan berriz ere epaille izango. Gauzak gaizki juan leikezela ikusi naban, eta harezkeroztik, ez naban harekin zerikusirik izan nahi. Tongo ugari izaten zan proba haretan; azpijoko asko izaten zan. Idi-probetan, adibidez, likidoren bat botatzen zeben harrixak juan bihar zaban lurraren gaiñian, azkarrago juateko, edo ez korritzeko. Sasoi hartan oso iruzurgilliak izaten ziran. Honelako gauzak goizaldian edo gabian egitten zittuen.
José Gurrutxaga Ondartza
Emakumiak ez zaben batere kirolik egitten, ezta pentsau Garai hartako pentsamoldia oso desberdiña zan, eta rak batzuek izan ezik, emakumiak ez zaben kirolik egitten. Gaur gozamena da.
José Gurrutxaga Ondartza
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AITTAGIÑARREBA, aittagiñarrebia: Suegro.
BERRI(T)Z: 1. Adlg.: Otra vez. Berriz egingo juagu kale bueltia. 2. Aurkaritza lokailua: Por otro lado, en cambio. Gero, berriz, soldau zazpi urte inguru, esate jok berak in dittuala gerratian.
ESTRAPERLO, estraperlua: Contrabando, estraperlo.
ITTULAN EGIÑ: DU aditza. Itaurrean egin, idien aurrean lan egin.
MANEJAU: 1. DU aditza. Lapurtu. 2. DA aditza. Arreglarse. Konpondu eta moldau ere bai. 3. DU aditza. Conducir. Ez, manejau neikian ero, eztakitx artietan karneta eukiko naban.
PUPU, pupua: Haur. Mina.
Banego, banitz, banu ... horrek anai asko dittuk: Behin zerbait pasatu eta gero, hipotesiak egiten ibiltzea alferrik dela adierazteko erabiltzen da.
Ezeren aztarrenik ez izan: Ikus Arrastua hartu.
Iñoren begixan zakarrak haundixaguak ikusten dira: Norbere akatsak ikusi ez, eta besterenak ikusten dituenari esaten zaio.
Lumatu (ga)beko txorikumia izan: Zerbaitetarako gazteegiak direnengatik esan ohi da.
Txahalan moduan jausi: Kolpetik erori.
