Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

"Markesaren alaba" (2)

"Markesaren alaba"ren beste bertsio bat. Lehengoa baino osoagoa.

1

Markes baten alaba

interesatua

marinero bategaz

enamoratua,

deskubritu gaberik

beran sekretua,

ampriua zeban

barrena sartua.

2

Egun senalle bat zan

goguan hartzeko,

esan ziola horrek

etxera joateko,

desio dedan hitzak

manifestatzeko,

Ai Antonio zuregaz

nago izateko.

3

Zela esaten didazu

Juanita hitz hori,

tentatzen ai zerala

traza badirudi,

ez zait zure gradurik

tokatutzen neri,

ez ixozu egin burlarik

marineruari.

4

Eruki dezakezu

ongi sinistua

aspaldian nauala

ni zuri gustaua,

ez zaitut nik utziko

desanparatua,

hala egiten dezu

gaur juramentua.

5

Konformatu ziraden

alkarren artian

ezkonduko zirala

hurrengo urtian,

eskolak ikesteko

bien bitartian

beraren herritikan

guztiz apartian.

6

Hola disponiturik

jarri ziran biak

kartaz entenditzeko

alkarren berriak,

formalidadiakin

jartzeko egiak

baiņa lo ez ziran egon

ama horren begiak.

7

Ezin egon zan ama

hitz hori sufritzen

berihala hasia zan

kartak detenitzen,

intenzio haundiaz

ezkontza galdutzen,

Juanitak holakorik

ez zeban pentsatzen.

Maria Ormaetxea Iņarra (1916)

Eibarko Iraegi baserrian jaio zen, zazpi anai-arreben artean. Ama bertakoa zuen eta aita Aramaioko Kerizti baserrikoa. Bertso kantaria izan da bizi guztian, aita Julianek irakatsita. Hogeita hamar urte zituela, Elgoibarko Aizpizkarbekoa baserrira ezkondu zen, bertako Casto Agirregomezkortarekin. Hiru seme-alaba izan zituzten.

Toponimia


Toponimoak

Abatetxerreka [Errekak]

Andikao [baserriak / Azkue (San Roke)]

Arriagaberri [baserriak / Arriaga]

Bertutesoro (Bertosogoikoa) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Etxezarra [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Irunagaberri [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Lekueder parkea [Kaleak eta plazak]

Olasoarte [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

San Ignazio kalea [Kaleak eta plazak]

Urazandiko zubia [Zubiak]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Txinpartak — 1981-06

Kristau ikasbidea bertsotan — 1950

Bertsolarien txapelketa — 1962

Txitxilibakio — 1986

Estudios de sintaxis vasca (Luis Villasante) — 1978

Txalupa - Elgoibarko Ikastolako aldizkaria — 1979

Lekukotza

elgoibar — Gloria _Mugerza Oria Elgoibar (1941)
Elkarte gastronomikoak kultura edo kirol jardueraren batekin lotuta

—Noiz sortu zan Ongarri?

—Begoņa: A, hori nik ez dakit.

—Gloria: Hori ez dakigu noiz... zenbat urte eingo zaban... Bueno, entereau leike.

—B.: Ez dakit, 59an, 60an… hor, hor gutxi gorabehera.

—G.: Lehenengo tabernia izen zan haura, Errezabalko tabernia.

—B.: Baiņa famillia baten tabernia izen zan.

—G.: Baiņa gero, harek laga zebenian...

—B.: Gero soziedade bezela erosi zan.

—G.: ... hartu zeben…

—B.: Bai, gizonezko…

—G.: Grupo hori, gizonezko grupuori.

—B.: Gizonak bakarrik zian, e. Eta gastronomika bezela hasi zan.

—G.: Gero eskatu zeben kultural bezela. [...]

Elgoibartarren esanetan


Debako hondartzan hartutako irudia.
Zutik: Miguel Ajubita, Prudencio Etxaniz, (...) eta Estanis Azkue.
Eserita: Sinfoniano Abascal eta Sebastián Unzilla.

Trenian juten giņan hondartzara. Beti egoten zan tren espezial bat ordu bi eta erdixetan, gero, sei eta erdixak zazpirak aldera bueltatzeko. Trenak jendez lepo juten ziran, tren gitxi zagualako jendia juteko. Makiņa harek oso poliki juten ziran. Hondartzan etzan pixka batian, baiņua hartu, eta listo

Eugenio Diego Aranburu

Batzuetan, ez askotan, hala ere, Debako hondartzara juten giņan; takoidun zapatak eta guzti jantzitta. Orduan ez zan, gaur bezela, eguzkixa hartzen. Egixa esanda, kolore zurixa eruaten zan.

Teodosia Iriondo Garate

Bainujantzi gitxi zaguan, eta hondartzan bertan bazaguan kaseta bat baiņu-jantzixak alkilau eta erropak zaintzeko. Hori 1945 urtian bueltan zan. Alkilerra pagau, eta baiņujantzixa bueltautakuan, berriz ere erropak ematen zittuen. Baiņu-jantzixan alkilerra oso merkia zan. Guk, kuadrilla osuak alkilatzen genduan. Oso hanka zabaleko baiņu-jantzixak ziran, oso haundixak, danontzako modukuak izan zeittezen.

Eugenio Diego Aranburu

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


AIZERI, aizerixa: Azeria.

BIDAR: Amar bat bidar izan naiz uda ontan Donostian. Aldiz ere bai. (...) matraillekoren bat igual. Hola ematen juen en jeneral. Eta berriz ondo garbittuta juten ezpazan, bi bider bialdutakuak ere bai.

ETE: Ote-ren aldaera. Etorri ete da Miren oporretatik?

IXKO, ixkua: Hori dok ixkua, hori! Mutil handiengatik esan ohi da.

MARTI, martixa: Marzo. Oso adineko hiztunek ezagutzen dute. Bestela, martzua, martxua.

RI-RA: Onomat. Azkar. Di-da ere bai. Ri-ra ein juagu dana, hasi eta amaittu egun batian.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Atzekoz aurrera (ipiņi, jantzi...): Alderantziz. Atzekoz aurrera jantzi dozu jertsia.

Eskumia eta ezkerra nun daguan jakiņ ez: Tontoei esan ohi zaie.

Hitzian eta hitzian: Ikus Hitzian eta hortzian.

Larri ibilli: ĄSeguramente que si!, ĄApostaría a que si! —Badator ekaitza. —Bai, larri ibilli!.

Santua ez izan: Fidatzeko pertsona ez izan. Errepikatuta ere bai askotan: eztok santu-santua.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Heriotzak
Izpar beltza.— El Día, 1934-02-10 | Aixerixa
Kirola - Pilota
Pelota txapelketa.— Argia, 1935-03-03 | Mirentxu, Ixaka
Kultura - Dantza
Negargarria.— Argia, 1933-10-15 | Aldaizar, Xapi
Politika - Mendigoizaleak
¡Eup! Dagonilaren 21 an.— El Día, 1932-08-11 | Ixaka
Erlijioa - Jaiak
Eliz gaiak.— Argia, 1934-11-04 | Ixaka, Mirentxu


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala