Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Josten ikasten Mendaron eta Elgoibarren

Bordatzen ikastera Mendarora joaten zen, mojetara. Hainbat joaten ziren Elgoibartik, trenez. Gero herrian jarraitu zuen ikasten.

-Gero ni juten nitzan josten ikastera, bordaketan ikastera. Ni hamasei urte nakazela juten nitzan Mendarora mojetara bordeketan ikistera, hamasei urtekin.

-Mendaroko monjekin?

-Mendaroko mojekin. Bordaketan han. Trenian juten giñan eta, hemen auzoko lagun bat eta bixok, eta beste kaleko batzuk ere bai. Atsaldia pasatzen genduan han. Bazkalduta gero, ordu batian trena hartu eta juten giñan. Eta gero ere hemendikan ere, herrixan ere ni josten ikisten ibilli nintzan gero ere.

Josefina Ulazia Etxeberria (1930)

Azkue bailarako San Roke baserrian jaio zen. Lau anai-arreba izan ziren. Ama etxekoa eta aita Azkoitiko Santa Kruz auzoko Zumeta baserritik etorritakoa zen. Maalako mojen eskolan ikasi eta gero, Mendaroko mojetan brodatzen ikasi zuen. Josten ordea, Elgoibarren ikasi zuen. 1948. urtean etxea erre zitzaien; etxegilea zen Josefinaren aitak berreraiki zuen baserria. Etxera ezkondu zen Josefina Jose Mari Zabaleta azkoitiarrarekin. Hiru seme-alaba dituzte.

Toponimia


Toponimoak

Aldapa [baserriak / Urruzuno]

Armaregietatxikia (Armarietatxiki) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Bekoetxea [baserriak / Azkue (San Roke)]

Erreketaerreka [Errekak]

Ibaitarte kalea [Kaleak eta plazak]

Kaskantebekoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Mokoroaerreka [Errekak]

Pedro Migel Urruzuno kalea [Kaleak eta plazak]

Txillarretxiki [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Zelandi [baserriak / Azkue (San Roke)]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Erriaren meza — 1966

Aste Santua - Antzerkia parrokian — 1976

Irakasle titulua — 1980

Txinpartak — 1981-06

Mitxitxu Ta Mitxita — 1969

Txalupa — 1978-12

Lekukotza

soraluze — Amaia _Iñurrieta Leturiondo Soraluze (1952)
Pilar ikastetxean, lau urteko umeekin

—Gero ni 80. urtian, ya 1980xan, ni hasi nitzan txikixekin, lau urtekuekin. Hor egon nitzan ni denpora mordua egon nintzan lau urteko gelan. Orduan ya hori, bestiak, ya nausixauak eta, beste lan batzuk eta beste gauza batzuk igual eitten zeben. Ez dakizu? Baiña nik lau urtekuekin zan... ba, ez dakit... gauza… berekin berba ein, abestu… ez zan halako... gramatika erakustia eta horrek gauzok.

—Eta zelan izan zan prozesua euskalduntzekua? Ze hasieran euskera asignatura moduan emoten zenduen eta gero ya noiz hasi zan pixkanaka...?

—Ba horixe, horregaittik... nik hor ez daukat base haundirik esateko. Ze, esaten dotsut, zelan egon nintzan ni txikixekin, ya ni neuan pixkat horretan... aparte. [...]

Elgoibartarren esanetan


Joan den mendearen hasieratik hona,
gure herrian izan dira antzerki talde afizionatuak.

Odeoira zartzuelak, antzerkixak... etortzen ziran. Ondo zaguan Odeoia. Antzerkira ere juten giñan, batez ere, musikia zaguanian. Kantante batzuk ere etortzen ziran.

José Gurrutxaga Ondartza

Odeoira juten ziran antzerki-konpañiak ikustera juten giñan. Antzerki obra haretatik goguan daukadaz «Las chicas del tren» eta «La tabernera del puerto». Gizona eta bixok normalian Odeón zinera juten giñan, han antzerkixak jartzen zittuelako. Antzerkixa berdin etortzen zan eguastenian edo domekan.

Teresa Aginaga Madariaga

«Las Chicas del Tren» ere egon nitzan ikusten. Oiñ hori ez da ezer, baiña orduan ba... 1950eko hamarkadan izan zan hori, Odeón zinia inaugurau zanian edo. Nahiko egun izan zan karteleran, eta danetan toperaiño beteta. Umieri ez ziuen sartzen lagako, baiña herriko nagusi guztixak hantxe izango giñan. Espektakulua! Ba artista onak ziran, emakume edarrak....

Ramon Maiztegi Iriarte

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


A(D)ITZEN EMAN: DIO aditza. Jakinarazi, aditzera eman.

BEHIÑ EDO BEHIÑ: Adb. Noizean behin. Debara behiñ ero behiñ jun izan naiz kañaberiakin. Baita noiz edo noiz ere.

ESKASTU: DA aditza. Eskas bihurtu. Andria daka pixkat eskastuta, ezta? Bai: batian desgastia dala, bestian eztakit zer, eta bestian badakit zer.

IGUALMENTE!: On egin! edo horrelako esaldi bati erantzuteko erabili ohi da. –On egin! –Igualmente!

LUZEETSI: Luzea edo luzeegia iruditu zerbait (egonaldi bat, itxaronaldi bat...). Luzeetsita egon.

POPATIK HARTZERA (JUAN / BIALDU): Jun hari popatik hartzera! Trabia besterik eztok eitten da!

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Atzetik hartzera bialdu: Norbait antzarrak perratzera bidali. Kakatara bialdu ere bai. Ikus, halaber, Pikutara bialdu eta Popatik hartzera bialdu.

Etorri haundikua izan: Bertsotan puntuari legez heltzen diona izaten da etorri handikoa. Hortik kanpo, izan daiteke txantxei azkar eta egoki erantzuten diena ere.

Hitzian eta hitzian ere bai: etengabe. Lazkao Txikik hitzian da hitzian jaukan txiste-kolpia.

Leher eginda egon: Oso nekatuta egon.

Soroko zokorra baiño sikuagua izan: Dirua gastatzea maite ez dutenei esateko.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Ezkontzak
Ezkondeia.— El Día, 1930-07-17 | Ixaka, Aixerixa
Kirola - Futbola
Ostikolariak.— Euzkadi, 1936-06-26 | Aixerixa
Kultura - Zinema
Politika - Udala
Udal berria.— Argia, 1934-11-11 | Aberri, Mirentxu
Erlijioa - Jaiak


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala