Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Zortzi urte zituela, aita hil zitzaion

Aita hil zitzaionean, zortzi urte zituela, bera eta anaia bi babes-etxetan hartu zituzten, eta arreba bat Araiara joan zen. Urte bi eman zituen babes-etxean.

-Lehen esan dostazu ospittalian zeundela gerria hasi zanian.

-Bai. Aitta zela hil zan eta bost umekin geratu zan; laurekin baiña gero bosgarrena jaixo zan sei egunera. El día trece jaixo zan beste anaixa.

-Amakin ospittalian?

-Ez. Ospittalian egon giñan anaixa eta arreba bi, beste arreba bat Araiara joan zan.

-Ama zer geratu zan, etxian?

-Etxian. Lana bilatzen. Bizi egin bihar zaban harek ere ta.

-Eta ospitalian zenbat denporan egon ziñan?

-Ba bi urte edo holakotxen bat. Seguru ez dakit.

-Eta gero atzera etxera amakin?

-Klaro.

-Ama lanian hasitta edo?

-Ama hasi zan "interina" esaten dana

Fermin Ruiz de Gauna Ibañez de Garayo (1923)

Elgoibarren jaio zen. Aita Barrundiako Audikana kontzejukoa, eta ama Aguraingoa zituen. Bost anai-arrebatatik zaharrena zen Fermin. Zortzi urte zituela galdu zuen aita, eta bere bi anai-arrebarekin Elgoibarko babes-etxean hartu zuten. Hamahiru urterekin Ciara makina-erreminta lantegian hasi zen lanean. Hamaika urte Ciaran eginda, Sigmara joan eta bertan jardun zuen jubilatu arte. Pilota eta futbol zalea zen; Elgoibar futbol taldeko atezaina izan zen, baina pilotari profesional bihurtu zenean utzi behar izan zion futbolari. Barakaldon 1944. urtean debuta egin eta hemeretzi urtez jokatu zuen profesional mailan, lantegiko lana alde batera utzi gabe. Elgoibarko Anjelita Alzibarrekin ezkondu zen eta bi seme izan zituzten.

Toponimia


Toponimoak

Abatetxerreka [Errekak]

Andikao [baserriak / Azkue (San Roke)]

Arriagaberri [baserriak / Arriaga]

Bertutesoro (Bertosogoikoa) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Etxezarra [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Irunagaberri [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Lekueder parkea [Kaleak eta plazak]

Olasoarte [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

San Ignazio kalea [Kaleak eta plazak]

Urazandiko zubia [Zubiak]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Euskal abestiak — 1961

Sasiletratu baten ziria — 1973

Mutuaren hitzak (Hasier Etxeberria) — 2005

Txitxilibakio — 1989-07

Txitxilibakio — 1989-03

Gazte asanblada eta gaztetxea (3 kartel)

Lekukotza

elgoibar — Itziar _Agirregomezkorta Laka Elgoibar (1956)
Elgoibarko Izarra; Olentzerorekin kantuan; Juan Igartuaren abesbatza

Bueno, hor, ni gehienbat juaten nitzan gero ya Elgoibarko Izarrara, bueno, elkartera, dantza-taldeko arduradun moduan-eta juaten giñan. Elgoibarko Izarra elkartean zeuden talde desberdiñak; gu dantzatik juango giñan. Ez dakit. Orduan ere hasi giñan, klaro, Gabonetan Olentzeroarekin irtetzen giñan kantuan. Eta hori dala-ta, hortarako ensaiatzen hasi giñala edo, Elgoibarko –bueno, orduan uste dut, ez dakit, unibersidadeko… Madriden-edo uste dot zauala– Juan Igartua –elgoibartarra zan– hasi zan gure ensaiotara etortzen. Bera asko mobitzen zan kanpuan – atzerrian eta– eta talde bat, koro bat, abesbatza bat zeratu nahi zuela. Eta, bueno, sortu genun holako koro bat edo. Bueno, oso ausartak giñan. [...]

Elgoibartarren esanetan


Sallobente-Ermuaran auzoko Mokoroa baserriaren
atarian ateratako irudia, 1925 urte inguruan.
Ezkerretik eskuinera: Migel Arozena, Josefa Etxaniz,
Libereta Aranbarri eta Juan Egia.

Tergalezko soiñeko batzuk ibiltzen genduzen. Jaiko erropak hobiak izaten ziran. Basarrixan erropa bat ibiltzen gendun lanerako eta gero, kalerako, kanbixauta. Elgoibarren kalian erosten gendun erropia. Engrazianeko dendan, akordatzen naiz. Gaur Madalenan daguan botikaren onduan zaguan. Oiñetakuak, abarkak ibiltzen genduzen. Orduan erropa danak antzerakuak izaten zian.

Juliana Zubizarreta Gurrutxaga

Gazte denporan bata batekin eta alpargatekin ateratzen giñan kalera eta domeketan beste erropa batekin. Igandeko erropak berrixenak eta polittenak izaten ziran. Erropak eta dana lan egitxen naban ugezaben dendan erosten gendun orduan.

Teodosia Iriondo Garate

Zapatak gitxitan usatzen ziran, ixa beti abarketak eruaten genitxun. Horrek ensegida apurtzen ziran, bihatzetan zulatu egitxen ziran. Eta gero berrixak bihar.

Mariano Elustondo Aizpiri

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


ALDATZ, aldatza: Cuesta, pendiente. Ehun da berrogeta hamar bat metro ero egongo ziran, oindiokan zera zauan, oindiokan aldatz goria.

BILDOTS, bildotsa: Cordero. Arkumia ere bai.

EZ EZIK: Emendiozko perpausak egiteko partikula. Pako ez ezik, Karmen ere etorri dok.

JAKIÑA!: –Zu San Bartolomietan kalian bai, ezta? –Bai, jakiña! Ferixara ta.

MESANOTXE, mesanotxia: Mesilla de noche.

SAN BIZENTE EGUNA: Urtarrilaren 22a. San Bizente hotza, negua(re)n bihotza. Meza ematen da egun horretan San Rokeko baselizan.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Bere batian ibilli (jun...): Bere batian ibilli hari, e! Formal ibiltzeko esan nahi denean erabili ohi da.

Ganbaratik sano ez egon: Ikus Burutik sano ez egon.

Jaboia eman: Hacer la pelota.

Nahikua lan euki: Zerbait egitea erraza ez denean esan ohi da.

Txitiak txixa egitterako (zeozer gertatu): Ezinezkoa den zerbait egiterakoan esaten da. Txitiak txixa egitterako amaittuko juek obra hori. Baita Oilluak txixa egitterako ere.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Lana
Euzko langilleak.— El Día, 1932-04-30 |
Kirola - Herri kirolak
Iri indarketa.— El Día, 1933-12-19 | Aixerixa
Kultura - Literatura
Erosi ta irakurri.— El Día, 1931-05-06 |
Politika - Hauteskundeak
Erlijioa - Ekitaldiak
Jaunartzia.— Euzkadi, 1936-04-24 | Aixerixa


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala