San Antolingo ermita bota egin zuten autobidea egiteko. Etxebizitza batzuen etxabean dago orain santua.
-San Antolin, oso edarra zan han ermitta aldia San Antolin.
-Autopistiakin kendu egin eben?
-Bai.
-Eta ez zeben egin iguala?
-Bueno, beste bat dago, baina etxe haundi bat hor eginda, etxian azpixa. Entenditzen dozu? Elizia dago...
-Orduan San Antoliñen ermitta hori oin dauela esan dozu dagola etxe baten azpixan?
-Etxe baten azpixan. (gizonak berba egiten du). Alderdi baten dago tabernia eta bestian dago, eliza eitten da.
-Ermittia?
-Bai ermitta. Hantxe dao San Antolin. Meza hantxe ematen dabe ta hantxe dao oin San Antolin.
-Lehengo lekuan dago?
-Ez, pixka-pixkat apartetxuao. Hurrian baiña apartetxuao, pixka apartetxuao. Autopistan azpixan dao hori oin dauana. Ta lehen zauana aurrerao, pixkat aurrerao. Zan ermittia, aldamenia etxia, ta zan ermittalde polit-polit bat. Eta gero autopistia etorri zan eta eliminau zaben dana. Eta oin han rotondia, San Antoliñen han rotondia-eta badao, ba hantxe zan elizia. Ta gero rotonda bat ein zaben han eta ya eliminau zan...
Arriaga bailarako Irabaneta baserrian jaio zen. 10 anai-arrebatatik bederatzigarrena izan zen bera. Bi ahizpa gerra denboran hil zitzaizkion gaixotasunen ondorioz. Aita etxekoa eta ama Arriaga bailarako Zabalatorre baserrikoa zen. Aita hargina zen, zubigintzan eta beste harlanetan aritutakoa. Elgoibarko herrigunera ura eramateko lehen obra berak egin omen zituen. Etxetik 2 kilometrora zegoen Altzolako eskolan ikasi zuen, Altzola eta Mendaroko beste ikasle batzuekin. Eskola bukatu eta etxean geratu zen, harik eta 26 urterekin Olazarragara ezkondu zen arte etxeko Iñaxio Esnaolarekin. Sei seme-alaba izan dituzte. Baserriko bizimoduari buruzko azalpen ugari ematen ditu.
Altzolabea [baserriak / Altzola]
Arraitzaga [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Bentagoikoa (Benta-Goiko) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Errotaberri plaza [Kaleak eta plazak]
Iñakiren txabola [baserriak / Urruzuno]
Kurutzelaegi [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Munoandi [baserriak / Urruzuno]
Sagarzurieta (Saurtitza) [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Uparitzaga kalea [Kaleak eta plazak]
Zizilion kalea [Kaleak eta plazak]
Urtero halaxe. Astero klasiak eman. Pasatzen dana, klaro, ez gendun mugarik jartzen. Ta, orduan, jente asko apuntatzen zan ta askotan bertso-eskola baiño gehiago guarderia bihurtzen zan. Esan nahi dot umiak danak... eta danakain bertso-mundua... Ta ze eitten gendun? Ba kantuak ikasi. Zeranak, Bilintxek kantatu zittuenak, “Triste bizi naiz eta hilko banintz hobe” eta bestea eta… edo Txirritak kantatutako besteak eta… holan, bertsoak ikasi eta ikasi. Gero, gaiñera, Dorronsorok urte horretan talde bat alkartu giñan komeni zalako bertsoak ataratzia bere musika eta guzti, herriko tradizioan zeuden bertsoak, memorian zeudenak, eta baita ere Antonio Zabalak Hauspoan bildutako hoiek eta. [...]

Baserri auzoetako biztanle guzti-guztiak
auzoko baselizan egiten zen elizkizunera
joaten ziren igandero. Aiastia (San Migel), 1945 urtea.
Elgoibarrera etorri nitzanian igandero juten nitzan mezetara. Baiña gero, ume txikixak nittuanian, jai egunetan ezin nitzan jun mezetara goizeko zortzirak baiño lehenago. Ez nakan pertsona bat umiak zaintzen lagatzeko. Orduan konfesatzera juten nitzan, eta behiñ Don Severianori (oso «seberua» zan apaiz haura) esan nion igandietan ezin nitzala jun mezetara, baiña zapatuetan baietz, ahal nabala. Eta esan zidan zapatukuak ez zabala balixo, ehizera juten ziranentzako bakarrik balixo zabala. Eta hola, Don Severiano apaizarekin izandako esperientzixa pasau eta gero, erlijiuak zentzu haundixa galdu zaban neretzat.
Felisa Bergaretxe Ardanza
Gabonetan txarrixa hiltzen zan. Pozgarrixak izaten ziran egun harek, familixia alkartzen giñan. Poz haundixa egoten zan gurian. Txarrixa hildako jeneruak izaten ziran gurian bazkarixetan.
Sotera Zubiaurre Garitaonaindia
Urkiri basarrixan senide danak juntatzen giñan, ezkondu ziranak ere bai, andra edo gizonekin. Txarrixa hil berri egoten zan, ardi bat ere bai; eta hantxe jan eta edan eginda, su galanta egiñ, gero jokuan egin kartetan-edo, eta gero aspertzen giñanian... tira ba, ohera!.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ALAJAUNGOIKUA!: Interjekzioa. Aldaerak: ALAJAINKIA, ALAZA(I)NKIA. ¡Por Dios!
BI-HIRU (LAU-BOST...): Bizpahiru, laupabost. Gerran, han bi-hiru urtian haura, eta gu hemen. / –Badaukak lorarik? –Eta nik: Bai, be(de)ratzi-hamar bai, lau-bost klaseko lorak: gorrixak, zurixak … eta edarrak.
EUPADA, eupadia: Agurra. Eup-i, agurra adierazteko era onomatopeikoari, dagokion izena. Agurra. Ieup eta ieupadia ere bai.
JABOIA EMAN: DIO aditza. Hacer la pelota.
MELA-MELA EGIÑ: Busti. Ikus BLAI EGIÑ sarrera. Mela-mela einda allegatu nok etxera.
SAMARTU: Aditza + samartu. Eta Manolo ezkondu ein tzan, gerria amaittu samartu zanian. / Zapatak apurtu samartuta zaukazen.
Astua atzeruzka baiño torpiagua (aldrebesagua) izan: Pertsona oso aldrebes edo torpeen gainean esan ohi da.
Ematen ez dabanak, hartzen lanik ez: Alegia, bakoitzak ematen duenaren neurrian hartzen dituela mesedeak eta opariak. Ikus Hartzeko, ereiñ egin bihar da.
Hartzekuekin etorri: Kulpa danak berak, eta, gaiñera, bera etorri jata hartzekuekin!
Kukuan markia tapau: Kukuaren marka ondu: kukuak aldi bakoitzeko kume bat hazten duenez, ume bakarra daukatenei esan ohi zaie horrelako zerbait: Pozik habill euki duan umiakin, baiña oindiok eztok kukuan markia tapau, e! Ume bat daukanak ere honela esan ohi du: Nik, kukuana (egin juat).
Putsak etara: Neke handia hartu lanen bat egiten.