Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Argizaria ematen

Argizaria eman aurretik ondo garbitzen zen zorua alanbrez. Astero ematen zitzaion argizagia. Hiru ahizpa zaharrenak jarduten zuten, gehienbat.

Nati: -Ba argizaixa emateko zan hola tokor bat, eta zauan makilla bat; han sartzen zendun haura tornilo batekin lotuta, eta ematen zenduan arraixara hola argizaixa. Eta gero han pasatzen zenduan alanbria.

Agurne: -"Cera de palo" esaten jako ba... Honek gaztiak dia.

Nati: -Gero pasatzen zan alanbria. Ta alanbre harek ataratzen zaban zikin guztia. Ta haura eskobatzen zendun, gero argizaixa ematen zenduan. Eta gero zepillo bat zan brillua ateratzeko, haura dana garbittu ta gero ematen zan, pasatzen zan eskoboiakin, ta zikin guztiak atera ta gero baietiakin brillua.

Agurne: -Nati, baiña ze lan zonan haura...

Nati: -Haundixa zonan baiña halaxe gerbitzen gendunan jaixan.

Agurne: -Eta gero luzera aguantatzen jonan?, ez.

Nati: -Bueno. Aste guztian ibiltzen ba, astian ez geunkanan astirik haura argizaixa emateko. Baiña geure amor propixua geunkanan astebukaeran hari garbittu bat emateko.

Agurne: -Ez donan gitxi astian behin.

Nati: -Ez, baiña... Halaxe hartu gendun ohitturia ta.

-Eta danok eitten zenduen ala txandan-txandan?

Nati: -Bueno. Hiru zaharrenak gehixen. Bestiak...

Agurne: -Bueno, gu bixok gehixen.

Nati: -Bueno, zaharrena ere bai. Danok, hirurok.

Agurne Muguruza Alberdi (1935)

Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrian jaio zen. Umetatik baserrian lan egin beharra izan zuen. Gainera, bost ahizpa zirenez, etxeko eta soroko lanak edo abereen zainketa, euren artean banatu behar izaten zituzten lan guztiak. Auzoko eskolan ibili zen. Gero grabatzen ikasi zuen, eta Eibarko lantegi baterako jardun zuen lanean, grabatzen, damaskinatuak egiten. Ezkondu ostean, kalean jarri ziren bizitzen. Nati ahizparekin batera egin zitzaion elkarrizketa.

Toponimia


Toponimoak

Aldapa [baserriak / Urruzuno]

Armaregietatxikia (Armarietatxiki) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Bekoetxea [baserriak / Azkue (San Roke)]

Erreketaerreka [Errekak]

Ibaitarte kalea [Kaleak eta plazak]

Kaskantebekoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Mokoroaerreka [Errekak]

Pedro Migel Urruzuno kalea [Kaleak eta plazak]

Txillarretxiki [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Zelandi [baserriak / Azkue (San Roke)]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Xalupa

Euskera-Castellano hiztegia — 1976-01

Gazte asanblada eta gaztetxea (3 kartel)

Sala de fiestas Gautxori

Bernabek sortutako materiala euskara praktikatzeko

Txalupa - Elgoibarko Ikastolako aldizkaria — 1979

Lekukotza

elgoibar — Miren _Vallejo Arriaga Elgoibar (1923-2020)
Eibarko sozialista guztiak euskaldunak ziren

—Eibartarrak gorrixak baiña euskaldunak dia ba asko eibartarra-eibartarra. Danak. Sozialistak... Bueno, gure tio ez dakit nik zekixan, e. Salbadorek bai baiña aittak, tio Balentiñek jakin be ez zaban... Ni ez naiz gogoratzen tiok zekixan. Salbadoren eta aittak, gure aittan-eta anaixa zan baina, harekin ez naiz gogoratzen euskeraz eitten zaban edo ez. Semiak bai, baiña. Tio Balentiñek bai?

—Bueno, gerrara aillegau ga. Ze rekuerdo daukatzu gerrakuak?

—Ba!, gerrakuak, e... [...]

Elgoibartarren esanetan


Inazio Bereziartuak zuzendutako orkestra.
Irudian honako hauek ere agertzen dira: Juanita Zubizarreta,
Azpiazu, Epelde, Etxaniz anaiak, Cordero, Salaberria eta beste bat.

Musikia asko gustatzen zitzatan. Jaiero juten giñan musikia entzutera plazara. Zinetik zazpirak inguruan ertetzen genduan, eta berehalaxe hasten zan musikia. Elgoibarko Musika Bandiak jotzen zaban, gabeko bederatzirak arte. Giro politta egoten zan jaiero. Dantzan egitten naban, baiña ezkondu ezkero ez asko.

Maria Epelde Arriola

Musikia ikasi naban Inazio Bereziartuarekin, urtebete baiño gehixago. Baiña belarririk pittin-pittin ez nakan, eta gero laga egin naban. Bereziartua desesperau egitten zan. Hiru lagun giñan, Luzia Alkorta, Arcadia Gabilondo eta ni. Ez gendukan belarririk ez batak ez bestiak. Batak gaizki eta bestiak gaizkixago. Eta azkenian laga egin genduan gurekin ezin zabalako. Bere etxian ematen zittuan klasiak, Santa Ana kalian. 10 edo 11 bat urte eukiko nittuan nik orduan. Klase partikularrak ziran. Nola klasera jun bihar giñan bazkalorduan izaten ziran klasiak, ordu bata eta erdixetan. Bost miñutuan juten giñan, leziua eman eta hurrengo egunerako... estudixau beste leziua.

Mª Josefa Unzueta Iriondo

Mutrikun jaixo nitzan, eta txikittatik egunero juten nitzan solfeua ikastera. Ahotsa edukatzen ere ikasten genduan. Nere etxian bazaguan pianua, gure amak pianua jotzen zaban eta gure aittak bandan. Gure anai bat abadia zan, eta oso ondo jotzen zaban organua. Gero kubano egin zan, eta han pianoko eskolak eman zittuan.

Nikasi Andonegi Sustaeta

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


AL: Bai-ez erako galderetan erabiltzen den partikula. Etorri al da Inazio?

BIHARRIAN: -tu biharrian: -tzear. Galanki edan jok Patxik: jausi biharrian dabik, barren!

ETXE(R)AKO MODUKUA IZAN: Mutill hau etxerako modukua don! Edarra, jatorra eta langillia!

IZEKO / IZEBA: Ikus TIO sarrera. Tio / -a.

MEKATXIS!: Mecachis. Mekatxis la mar! Umeekin eta erabiltzen da.

SALTZEKO EZ EUKI (EGON): Norbait estimazio onean eduki. Gure alabak asko maitte jok anai txikixa. Etxakak, ez, saltzeko!

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Atzo goizekua ez izan: Adinean nahiko aurreratua izan.

Etxia, beti eskian: Etxeko gastuak inoiz amaitzen ez direla adierazteko.

Hor konpon!: ¡Allá cuidados! Hor konpon, Mari Anton!

Lotsagarri, nabarmen laga ere bai.

Takian-potian: Sarritan, noiznahi. Estartaneko tallarra ere, berak militarizau zaban, eta gero, Bilbora ta, Donostiara ta, takian-potian juan biharra izaten zaban. Mutill fiña bera.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Nekazaritza
Nekazariak.— Euzkadi, 1931-07-10 | Atxolin
Kirola - Mendia
Ibillaldi bat.— El Día, 1930-11-26 | Ixaka
Kultura - Musika
Ekin diote.— El Día, 1932-12-06 | Aberri
Politika - Mendigoizaleak
Durango'ra.— Euzkadi, 1932-07-03 | Aixerixa
Erlijioa - Kongregazioak
Il otoizketa eta jaupa bat.— El Día, 1931-12-12 | Aixerixa


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala