Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Pilota eta atletismo zalea zen

Kirolzalea izan da beti Felix, baina erromeria edo dantza zalea ez. Herri arteko pilota txapelketetan jokatutakoa da Felix. Arriola IV binakako bikotekidea izan zuen. Atletismoan ere jardundakoa da.

-Lanaz aparte eta ikastoliaz aparte eta euskeriaz aparte, erromeixak eta?

-Ez, ni erromeixan-eta oso motza izan naiz. Ez dot sekula dantzarik ein. Ta emakumietan ez nintzan atrebitzen arrimatzen. Osea, ez dot euki... Orduan bai, berbenia eta esaten zeben orduan; igual halako lekuetan berbenia zeuala eta; ni sekula ez nitzan joaten iñora. Nik korrika, bazeuan korrika apostua edo premixuak edo baldin bazauden, korrika edo pelotan edo. Arrasaten eta jokatuta nao ni praka zurixekin, e!

-A bai?

-Arrasaten eta Arretxabaletan. Eibarren ere bai; Deban ere bai.

-Kontxo. Profesionala ez.

-Profesionala ez.

-Fermin ibili zan profesional.

-Fermin bai, Fermin bai.

-Zu herri arteko txapelketetan eta?

-Bai, bai. Deban. Astelehenan'e bai. Ta Arrasaten jokatu naban gero munduko txapeldun izango zan batekin jokatu naban parejia. Arriola Kuarto. Debuta zan harena, haren debuta; neuk eruan naban haura Arrasatera.

-Zu aurrian edo atzian?

-Ni atzian. Ezkerrik ez nakan. Eskumiakin bakarrik eitten naban pelotan. Ta Arrasatera junda nao korrika eittera ere. Campo de Maala ez zan lehen?, Maala. Ba haraxe. Kontratauta, e, hamendikan ez dakit sei lagun edo jun giñan korrika eittera, jabalinia botatzera, ez dakit ze eittera. Ta bero bat bazeuan Arrasaten! Kanpo fubola Maala.

Felix Etxeberria Larrañaga (1926)

Sallobente-Ermuaran auzoko Parapan baserrian jaio zen. Aita zuen bertakoa eta ama, berriz, Azkoitiko Madariaga auzoko "Luarixe" (Luberiaga) baserrikoa. Zortzi anai-arreba ziren, bera laugarrena. Zortzi urterekin hasi zen eskolan, baina hamaikarekin utzi egin behar izan zuen etxeko lanak egiteko. Hamalau urterekin peoi lanari ekin zion Eibarren; gero Orbea bizikleta lantegian eta Elgoibarko Sigman ere jardun zuen. Elgoibarko Jarbe lantegian doitzaile lanbidea ikasi zuen. Bertan bederatzi urtez jardun ondoren, lantegiko beste hamasei langilerekin Danobat makina-erreminta lantegi berria sortu zuten, geroago kooperatiba bihurtuko zena. Euskarazko klaseak hartu eta eman ere egin zituen, harik eta beste lagun batzuekin Elgoibarko Ikastola sortu zuten arte. Urtebete geroago, Elgoibarko Izarra euskara elkartea sortu zuten. Lolita Canales elgoibartarrarekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.

Toponimia


Toponimoak

Altzate [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Armuetazar [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Belartondo [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Erretsundiberri [baserriak / Azkue (San Roke)]

Ibartola [baserriak / Azkue (San Roke)]

Kortasoro [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Morkaiku kalea [Kaleak eta plazak]

Petoerreka [Errekak]

Unastegierrota (desagertua) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Zirardaerdi (Ziarda-Erdi) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Jaialdia - Ongarri — 1959

Lurgabe / CDa eta diska — 1969

Bertsolarien txapelketa — 1962

Idatzia

Estatua baten historia (Hasier Etxeberria) — 1988

Eskuorria - Euskal Jaia — 1968

Lekukotza

elgoibar — Txomin _Mujika Latxa Elgoibar (1952)
Aita euskararen egoerarekin eta etorkizunarekin kezkatuta

—Sarrittan erten da hor Elgoibarko Izarrako anekdotetan eta. Aitta zauan euskerian egoeriakin ta ikusten zan etorkizunakin… bueno! Ta Felix Etxeberriakin `Parapan´ekin berba eitten zaban. Ta aittak esan zion Felixi: “Hi, Felix, nik lehenau topauko juat perretxikua Plaza Txikixan –Plaza Txikixa hori da– Plaza Txikixan perretxikua – nere aitta perretxikozalia zan amorratua– lehenau topauko dot perretxikua Plaza Txikixan Elgoibarren ume batzuk euskeraz eitten baiño”. Eta gero umiak euskeraz eitten. Baiña gure aittak perretxikua topau zaban Plaza Txikixan! Bai. Hor, enbor baten onduan, ta-ta-ta... aiba perretxikua! Ordurako ya euskeria ya hasitta zauan, baiña bai. [...]

Elgoibartarren esanetan


Joxe Odria, Foruen plazan egin zen dantza solteko
txapelketan parte hartu zuten beste batzuekin batera.
1946 urteko San Bartolome jaiak.

Nik betidanik izan dot zaletasuna panderua jotzeko. Eta irratixa entzunda asko ikasi naban. Ez nitzan jun sekula panderua jotzen ikastera. Nere kasa ikasi naban. Ama ona nakan, umiak zaintzen zidazen batzuetan, eta ni erromerixetara juten nitzan gizonarekin. Nik panderua jotzen naban, eta gizonak dantza egin.

Juliana Zubizarreta Gurrutxaga

Dantzan ikasi naban. Premixotan eta ibiltzen nitzan dantzan ni Maite Vallejo eta herriko beste lagunekin. Elgoibarko Udaletxeko plazan ere egitten zan, eta dozena bat pareja ateratzen giñan dantzan egittera.

Joxe Odria Osoro

Dantzan gitxi ikasi naban, pixka bat erromerixetan. Lehen musika soltia entzuten zan, trikitixa eta holakuak. Hori zan nik gogoko nauana.

Juan Lariz Garate

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


ATENTZIO, atentziua: Atención. Atentziua eman: Llamar la atención. Atentziua deittu (??) baino jatorragoa da. Bai, neri atentziua ematen ditx horrek detalliorrek.

EI: Omen (emen)-en baliokidea, Elgoibarren asko erabilia. Tanke txiki batzuek ei zian italianuenak. / Oiñ Eibarko residentzian ei dago. Ahoskeran, Ei -> I gertatzen da askotan. Lelengo biajia, behintzat, eiñ i zaban Kubara, azukretara.

HALAKO, halakua: Izenondo peioratibo baten ondoren, interjekzioetan erabilia: Kaikua halakua!

KONPARAZIO BATERAKO: Adibidez. (...) Ez, konparazio baterako, ni han jaixo, baiña hazi hemen.

OSTIAN: Hautakaritzako lokailua, bestela-ren kidekoa. Horrek ere eiñ ein bihar dira. Zeiñek eingo jaittuk hamen, ostian? / Eta gero, gonbirauak, eta preparau ein bi’ozu, egun guztian lana. Ostian, ondo.

TXINGOR ZAPARRADA, txingor zaparradia: Granizada. Dana puntu-puntuan dauanian botatze’izu txingor zaparrada bat eta danak hondauta lagatze(n) (d)ittu.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Bere batian ibilli (jun...): Bere batian ibilli hari, e! Formal ibiltzeko esan nahi denean erabili ohi da.

Ganbaratik sano ez egon: Ikus Burutik sano ez egon.

Jaboia eman: Hacer la pelota.

Nahikua lan euki: Zerbait egitea erraza ez denean esan ohi da.

Txitiak txixa egitterako (zeozer gertatu): Ezinezkoa den zerbait egiterakoan esaten da. Txitiak txixa egitterako amaittuko juek obra hori. Baita Oilluak txixa egitterako ere.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Soldaduzka
Agurtu.— Argia, 1935-02-24 | Aixerixa, Ixaka
Kirola - Mendia
Mendigoizale saritua.— Argia, 1935-04-14 | Ixaka, Aberri
Kultura - Musika
Deun Iñaki aurreko gabian.— El Día, 1931-08-04 | Aixerixa
Politika - Hauteskundeak
Erlijioa - Kongregazioak
Josu Biotzaren ila.— El Día, 1933-06-06 | Aixerixa


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala