Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Gaztainak eta babarrunak

Gaztaina jaten zuten sarri afaritan. Asko gustatzen zaio egositako gaztaina. Porru-patatak ere jaten ziren gauean. Eguerdian babarruna txerriki apur batez. Garbantzua domeketan.

-Udazkenian gaztaiña asko jaten zan, ezta?

-Jaten genduan, egositta; azala kendu, egosi eta gozua izaten zan, neri gustatzen jatan.

-Afaritan jaten zenduen hori?

-Afaixan jaten genduan hori. Edo noiznahi igual, preparauta zauanian ba jan egosittako gaztaiñia.

-Zer zan garai hartan bazkai normala?

-Honbre ba, porru-patatak eta tortillia ta, "tortilla de patatas", ta oingo moduan... Ta berduria. Porru-patatak askotan gabian.

-Eta eguardixan?

-Eguardixan babia. Babagorrixa eta garbanzua.

-Garbantzua domeketn izango zan, ezta?

-Hori domekan.

Josefina Ulazia Etxeberria (1930)

Azkue bailarako San Roke baserrian jaio zen. Lau anai-arreba izan ziren. Ama etxekoa eta aita Azkoitiko Santa Kruz auzoko Zumeta baserritik etorritakoa zen. Maalako mojen eskolan ikasi eta gero, Mendaroko mojetan brodatzen ikasi zuen. Josten ordea, Elgoibarren ikasi zuen. 1948. urtean etxea erre zitzaien; etxegilea zen Josefinaren aitak berreraiki zuen baserria. Etxera ezkondu zen Josefina Jose Mari Zabaleta azkoitiarrarekin. Hiru seme-alaba dituzte.

Toponimia


Toponimoak

Albitzuri [Industrialdeak]

Aritzaldea [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Ballibarberria [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Ermugañekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Gure Ametsa [baserriak / Urruzuno]

Kalebarren plaza [Kaleak eta plazak]

Mendibeltzu [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Pagotxiki [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Tokieder [baserriak / Azkue (San Roke)]

Usetxe kalea [Kaleak eta plazak]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Koldo Mitxelenari gutuna — 1956

Gramática vasca

Euskal abestiak — 1961

Iturriko maitagarria — 1969

Egunkariko mozketak

Bidegileak (Gotzon Garate) — 2009

Lekukotza

getaria — Andres _Alberdi Gorostiaga Getaria (1950)
Elgoibarkoa institutu "pilotua"; hizkuntza-ereduak

Hor Elgoibarko institutuak, gaiñera, suertia izan zuen. Garaitsu horretan, 79an, sortu zan hemen artian ez Eusko Jaurlaritza baizik eta Consejo General eztakit-zer –holako izen bat zuan– eta horrekin batera hasi zan “euskal” ikuspuntutik eskolak eta institutuak montatzen. Eta hemen bi pertsona ibili ziran nahiko fuerte, apustua egin zuten Donostia aldian honeako, eta izan ziran Mari Karmen Altzueta eta Xabier Mauleon. Eta habek ez dakit berez ze entidade administratibo –ze izen– jarri zioten, baiña Gipuzkoan Elgoibarko, Hondarribiko eta Hernaniko institutuak nolabait ere “instituto piloto” modura izendatu zituzten. [...]

Elgoibartarren esanetan


Jende ugari, herriko jaietan, Elgoibarko frontoian
pilota partidu bat ikusten. 40ko hamarkada.

Pelotak erosittakuak izaten genittuan. «Joxe Piku» esaten gendun denda bat zauan. Harek eukitzen zaban, eta pelota bakoitzak bederatzi txakur t’erdi kostatzen zaban, «95 céntimos» erderaz esaten dana. Pelotak eta gauza asko zittuan harek. Eta hantxe pelota bat erosteko dirua eukitzen genduanian, ba... Narruzko pelotak ziran. Bestela, etxian egindakuak. San Bartolome kalian zauan. «Todo a 0,95» zan denda hori.

Joxe Gurrutxaga Lizarralde

Neri gehixen gustatzen zitzatana idi-probak izaten ziran. Orduan jende asko batzen zaban idi-probak. Elgoibarren zaguan proba-tokixa Soarten, San Migeleko bidian. San Pedroko kruziaren parian zauan. Hau zan itxixa. Eta Plaza Txikian zauan beste irikixa.

Markos Arregi Iriondo

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


ALDIZ: Adb. x aldiz: x veces. Bidar ere bai, sarriago gainera. Eta egunero juaten giñuazen Plazentziara, bi-hiru aldiz bai.

BIXAR: Mañana. Bixarko laga (eg)ik gaur egiñ ezin dokena!

EZETZIAN EGON: Creer que no. Ikus BAIETZIAN EGON sarrera.

JARRI: DA aditza. 1. Ohitu, egokitu. Amoldarse. Eta Kataluña izan, edo Valentzia izan, diperente eitten dabe. Katalana diperente itxen dabe. Baiña denporia(kin), jarri eitxen zara. / Edozertara jarri. 2. Sentarse.

MODUAN: Konparazioak bideratzeko partikula. Bezela ere bai, nahiz moduan gehixeagotan erabili: Oiñ, gertatzen jat, eta nere moduan beste gehixori entzutzen diuet. / Holako lokatzia egoten zuan. Oiñ eztok ezer… zapatakiñ ibiltzeko moduan daude bidiak. Gutxieslea ere izan daiteke honen erabilera bat: kotxe moduko bat ekarri jok.

SANIDADE, sanidadia: Gehiegizko patxada. Hik dakak, hik, sanidadia, Patxi! Ordu bixetan Bilbon egon biha(r) dok, eta ordu bat t’erdixak dittuk eta Elgoibarren hago!

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Bat izan: Gauza bera izan. —Eta Elgoibarren bertan barruan, auzuen artian diferente eitxen dozue? —Keba. Ez, ez, ez. Hau dana bat da. Hau bat da.

Ezkur urte, elur urte: Ezkur ugari den urtean elurra egin ohi duela adierazteko.

Ipurdixa eman: Bizkarra eman.

Mela-mela egiñ: Blai egin, guztiz busti.

Txakurrak hanka-hutsik han ere: Gauza txarrak edo okerrak leku guztietan gertatzen direla adierazteko.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Irakaskuntza
Autu.— Argia, 1935-03-17 | Aixerixa, Mirentxu
Kirola - Lasterketak
Lasterketa.— El Día, 1930-11-22 | Ixaka
Kultura - Antzerkia
Politika - Hauteskundeak
Erlijioa - Kongregazioak
Eleizkizuna.— El Día, 1933-05-17 | Aixerixa


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala