Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Pilotari profesional gisa debuta egin zuenekoa

Barakaldon egin zuen debuta pilotari profesional gisa. Cipri eta Asla-ren kontra jokatu zuten Fermin eta Artazo-k, Ferminendako profesionaletako lehen partida izan zenean. Artazo elgoibartarra izan zuen atzelari Ferminek. Hamazortzi urtez jokatu zuen profesionaletan, "Empresas Unidas" enpresarekin. Lehen partida irabazi egin zuen, eta 22 ogerleko jaso zituen.

-Pelotan esan dozu hogeta bat urtekin hasi ziñala.

-Profesional.

-Nun eta nola eta zela izan lelengo partidu profesionala? Ta noren kontra?

-Noren kontra... Harek hilda egongo dia behiñ honezkero. Barakaldon debutau naban nik.

-Barkaldon, e!

-Bai.

-Oseake errogeta lauan.

-Holakotxen bat.

-Bai, hogeta bat bazeukatzun, berrogeita lauan. Noren kontra?

-Cipri-Asla.

-Entzun barik neukan nik.

-Fermin-Artazo.

-Fermin Artazo zeu?

-Fermin (ni) eta nere zagerua Artazo.

-Zu aurrelarixa?

-Bai.

-[...].

-Artazo hau elgoibartarra zan?

-Bai, bai, elgoibartarra.

-Bizi da ondiok?

-Ez, ez.

-Zu aurrelarixa orduan. Eta enpresan baten bidez edo zela joan ziñein Barakaldora?

-Enpresa baten bidez ez. Neri Artazok esan zidan: "debutau in bihar dok /biok/ holako lekutan, zerak suspendidu ei jok eta"; beste batek suspendidu ebala ta neri ipiñi. Eta orduantxe hasi pelotan. Gero ba enpresak, enpresekin gero. Hemezortzi urte in nittuan nik profesional.

-Jontxo. Zu beti ibili za "Empresas Reunidas" horretan?

-Bai. Empresas Unidas.

-Ze rekuedo daukatzu lenengo partiduena?

-Irabazi in genduan behintzat.

-Zenbat akordaitten za?

-Ez. Irabazi genduala bai. Ta ze kobrau genduan ere bai.

-A bai?

-Baitta. Hogeta bi duro.

-Hogeta bi duro zan partiduagatik edo irabazi eta galdu igual kobrau...

-Ez, ez, partiduagatikan.

Fermin Ruiz de Gauna Ibañez de Garayo (1923)

Elgoibarren jaio zen. Aita Barrundiako Audikana kontzejukoa, eta ama Aguraingoa zituen. Bost anai-arrebatatik zaharrena zen Fermin. Zortzi urte zituela galdu zuen aita, eta bere bi anai-arrebarekin Elgoibarko babes-etxean hartu zuten. Hamahiru urterekin Ciara makina-erreminta lantegian hasi zen lanean. Hamaika urte Ciaran eginda, Sigmara joan eta bertan jardun zuen jubilatu arte. Pilota eta futbol zalea zen; Elgoibar futbol taldeko atezaina izan zen, baina pilotari profesional bihurtu zenean utzi behar izan zion futbolari. Barakaldon 1944. urtean debuta egin eta hemeretzi urtez jokatu zuen profesional mailan, lantegiko lana alde batera utzi gabe. Elgoibarko Anjelita Alzibarrekin ezkondu zen eta bi seme izan zituzten.

Toponimia


Toponimoak

Abatetxerreka [Errekak]

Andikao [baserriak / Azkue (San Roke)]

Arriagaberri [baserriak / Arriaga]

Bertutesoro (Bertosogoikoa) [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Etxezarra [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

Irunagaberri [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Lekueder parkea [Kaleak eta plazak]

Olasoarte [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

San Ignazio kalea [Kaleak eta plazak]

Urazandiko zubia [Zubiak]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Ikasteko

Marxen ondoko errebisionismoa (Gotzon Garate) — 1974

Txinpartak — 1981-06

Bertsolarien txapelketa — 1962

Ikastola mugimendua 1960-2010 — 2010

Asto Narru — 1969

Lekukotza

getaria — Andres _Alberdi Gorostiaga Getaria (1950)
Elgoibarkoa institutu "pilotua"; hizkuntza-ereduak

Hor Elgoibarko institutuak, gaiñera, suertia izan zuen. Garaitsu horretan, 79an, sortu zan hemen artian ez Eusko Jaurlaritza baizik eta Consejo General eztakit-zer –holako izen bat zuan– eta horrekin batera hasi zan “euskal” ikuspuntutik eskolak eta institutuak montatzen. Eta hemen bi pertsona ibili ziran nahiko fuerte, apustua egin zuten Donostia aldian honeako, eta izan ziran Mari Karmen Altzueta eta Xabier Mauleon. Eta habek ez dakit berez ze entidade administratibo –ze izen– jarri zioten, baiña Gipuzkoan Elgoibarko, Hondarribiko eta Hernaniko institutuak nolabait ere “instituto piloto” modura izendatu zituzten. [...]

Elgoibartarren esanetan


Musika Bandaren zuzendaria, Julio Pérez Cortés,
kalejira baten buru. 1943 urteko Inauteriak.

Errosarixokuak eta San Bartolome kalekuak kontrarixuak ziran. Behiñ, Errosarixoko jaixetan neskazahar bi San Bartolome kale aldera juan ziran kotxian, eta «atentaua» euki zeben. Ez dakitt zer ipiñi ziuen, baiña zeozerekin zaratia atera zeben, eta bat oso nerbiosa jarri zan. Solterak ziran, baiña alegriak. Eta, Aizpirinetikan edo, atera ziuen kopa haundi bat lasaitzeko Plaza erdixan, anisa edo, eta trago baten edan zeben. Itxuria, gustatzen zitzakuen ederki-eta. Gu San Frantzisko kalekuak giñan, eta San Bartolome eta Errosarixo kaleko jaixetara juaten giñan. Zezena ere egoten zan, eta jai politxak izaten ziran Errosarixo kalekuak. San Frantzisko kaleko jaixetan ez zaguan ezer, danbolina-edo pasatzen zan, eta listo.

Teodosia Iriondo Garate

Errosarixo kaleko jaixetako onena zezena izaten zan. Jende asko ibiltzen zan Errosarixo kaleko jaixetan. Baiña guk ez gendun nahi zezenik, zergaittikan lehen atiak zabalik egoten ziran. Eta bi bider etorri zan gure etxera, lehenengo pisuraiño zezena. Eta gero buelta eman, eta pareta guztiak kakaztuta, eta garbitzen ibilli bihar.

Mª Josefa Unzueta Iriondo

Elgoibarko Karnabalak asko gustatzen zitzatazen. Gogoratzen naiz urte baten koko jantzi nitzala ni, alemanak bezala. Oso jai sinpatikuak ziran Karnabalak.

Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


ASTIAN-ASTIAN: Astero. Berdin, hillian-hillian, urtian-urtian, eta abar.

EGUARTE, eguartia: Goizaren erdi aldetik bazkaldu arteko denbora tartea.

HA(G)INKADA, ha(g)inkadia: Mordisco. Laga’iak ematen ha(g)inkada bat, itxura ona jakak eta hire bokadillo horrek.

KOITTA(D)U, koitta(d)ua: Pobre. Emakumeei eta umeei gehienbat.

ORIAU: Aireztatu. Erropia oriau.

TXARTEL, txartela: Txartela egin: Euf. Multa egin, ipini. Kalian kotxia nun lagarik eztago. Errekauetara junda ere, segitxuan daukazu aguazilla txartela eitxen.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Bastante egiñ: Nahikoa egin. Bai, bai. Astia bastante ein dau, astia. Eta eskerrak horri. Oiñ ein daban eurixa ere, ba mesederakua da patatiantzako ta.

Ezetzian egon: Ezetz uste izan. —Eduardo etorriko dok gurekin oporretara. —Ni ezetzian nago, ba!

Ipurdixa berotu: Jo, jipoia eman.

Markia izan: ¡Mira que ...!, ¡Buena es esa! Markia hori dok, markia! Guk mendixan ihesi. Eta gero diar eiñ hamendikan, eta etorri etxera. Hau dok markia, hau!

Txakurrak ere ezagutu (baten bat): Oso ezaguna izan. Eztago Elgoibarren haura ezagutzen eztaban txakurrik!

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Heriotzak
Izpar baltza.— Euzkadi, 1935-10-04 | Aixerixa
Kirola - Lasterketak
Deun Mikel balleran.— Argia, 1935-10-13 | Aixerixa, Mirentxu
Kultura - Literatura
«Murugaiñ» kanpeoi.— El Día, 1933-08-05 | Ixaka
Politika - Udala
Erlijioa - Jaiak
Kandelatxo eguna jai oizan len [...] El Día, 1933-02-05 | Ixaka


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala