Azpeitiko plazara joaten ziren oilaskoak eta arrautzak saltzera. Berdurak eta gaztak etxerako izaten ziren, lagun asko baitziren. Elisabethen amona joan ohi zen plazara; behin amonak asto batekin izan zuen gorabehera kontatzen du.
- Gaztaiok eta saltzeko zittueiñok, Azkoittiko plazara, edo...
- Ez, geuk jaten giñzen, asko ber gendun urtin halako famelixa haundixak.
- Saldu apenas itten zebein?
- Asko ez saldu gaztaia.
- Eta etxeko gauzarik plazara eruten ziñuein?
- Bai. Oillaskuk eta arrautzak eta bueno!
- Nungo plazara, Azkoittira?
- Aizpeitira.
- Bai. Aizpeitira juten zan orduan jente dana. Bueno! Akordatzen zat bat, behin, bi-hiru asto eongo zien baiña norabaittera ezkutauta jango bazeben zeoze biziko bazian. Atara berko zien ta billau ez!
- Astuak?
- Astuak ta ez zeuela astoik eta han ingurun bazebillela bat. Ekarri ta harekin jun zan gure amama difuntia azokara ta bueltan ix-ixa etxera aillegauan traste zahar danak bota ez dioz ba? Zenbat holako!
- Astuak berak?
- Bai, hezi beia izengo zan ta, hoixe! Jaso in bihar apurtu ez zienak eta, bale!
- Ta oillaskuak eta beste zer, berduraik edo frutaik edo eruaten zebein?
- Ez, berduraik eta ez. Oillaskuak eta arrautzak eta. Eske, berduria etxin jaten zan. Azak eta baba beltzak eta sailla einda baiña hainbeste lagunek...
- Bai bai.
- Urtien pare bat txarri baiña egunero jan ber izeten da zeoze, e?
Azkoitiko Urrategi auzoko Koategi baserrian jaio zen. Bederatzi anai-arrebatatik hirugarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama Aizpurutxoko Aituondo baserrikoa zen. Auzoko baserri batera maistra bat ekarri zuten senide baten bidez eta baserri horretan bi etxetako umeek jaso zituzten eskolak, tartean Elisabeth. Ezkondu aurretik, sukaldean ikastera joan zen Azkoitiko Olaberri tabernara. Bizi guztia eman du baserrian, ardi, ganadu, soroko eta azoka lanetan. Lizundiatxabola baserrira ezkondu zen, etxeko Jose Inazio Juaristirekin. Hiru seme-alaba izan zituzten.
Aldai [baserriak / Arriaga]
Arluzeaga [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Basarte kalea [Kaleak eta plazak]
Errekartenagusi (Errekarte) [baserriak / Azkue (San Roke)]
Haritzeta [baserriak / Urruzuno]
Kanterape [baserriak / Altzola]
Mintxeta [baserriak / Azkue (San Roke)]
Panparrongoa (Panparron) [baserriak / Azkue (San Roke)]
Txaletberria (Txalet Berria) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zabaletagoikoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Izarran sartu nintzen ni, gogoratzen naiz, ordurako Andres-eta ere bazeuden. Eta hor `Etxegiña´ Santa Ageda eskean ibiltten zen bat zegoen, Sebas Larrañagaren aitttitta, `Etxegiña´, eta harek ba egitten zittun bere… Santa Ageda eskian kalez kaleko kantaldiak eta abar. Eta omenaldia egin bihar zitzaiola eta omenaldi zererako Antton Aranburuk esan zidan: “HI, idatzi zak artikulo bat periodikuan honen omenaldia dala eta zelan berak asmatuak diran salbia eta abar”, kantatzn dana: "Jangoikua... larala...." salbe hori, hemen hiletetan kantatzen da salbe hori. Eta urte hartan bertan, 80an, egin gendun omenaldi bat `Etxegiña´ren erretiroa zala eta, bazihoalako. [...]
Altzolako bainuetxeko langileak, jangelan,
bankete bat egin aurretik. 1933 urtea.
Bazkaltzeko basarriko jenerua hartzen genduan; gehixen bat, babak eta porruak... ardixaren tripak ere egosi egitxen genduzen, odolostiak egitten diran moduan. Oso goxuak izaten ziran. Txarrixa ere hiltzen gendun basarrixan txorixuak eta holakuak egitteko. Ogixa gure amamak egitten zaban basarrixan. Eta nik ere egin izan dot ogixa Eibarren kriada egon nitzanian, oso goxua, gaiñera. Esne pixka bat botatzen nion nik ogixari, batidu ondo eta gustua gailletiana hartzen zaban. Makarroiak ere hartzen genduzen. Dendetan bazaguazen, baina etxian nik egitten nittun, tallarines esaten genduan. Harek egitteko ura, ardo zurixa, arrautzak eta mantekillia erabiltzen naban nik.
Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea
Jeneralian basarrixan jasotakuakin eta egindakuakin jaten gendun: artua, esnia, taluak, baba gorrixa, ogixa... dana etxian eginda hartutakua. Baba gorrixak bai zirala onak!.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Ogixa ere etxian egitten gendun, baiña egixa da hemen behian Arozena panaderixia zaguala eta ogixa egitten bertakuak erakutsi ziguen. Nere amak ogi ona egitten zaban, famia zaukan eta. Nere amak egitten zaban ogixa «de categoría»!.
Markos Arregi Iriondo
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
APAPA (JUAN / ERTEN): Haur. Pasiora joan.
DERREPENTE: Berehala. Berrogei bat milloi tokau ezkero, ba, neuk pentsauko (do)t, baiña derrepente gastauko neuke.
GAUILL, gauilla: Gaubeila. Hildako bat beilatzen ematen den gaua.
KANPOSANTU, kanposantua: Hilerria. Kanposantua etxe honek Altzolan dauka.
NEURTU: ikus ALTU, LUZE eta ZABAL sarrerak. Medir.
TAS-TAS EGIÑ: Haur. Jo.
Aldapa gabeko laurik egon ez: Gauza guztiek dutela zerbait txarra adierazteko; ez dagoela ezer perfektua. Ikus Arantzarik gabeko larrosarik egon ez.
Burua galdu: Zoratu. Juiziua galdu ere bai.
Gorri egon: Dirurik gabe egon.
Kakatara bialdu: Ikus Atzetik hartzera bialdu. Norbait antzarrak perratzera bidali.
Onetik erten (etara): Norbera(re)n onetik erten. Sacar de quicio, de sus casillas. Nere onetik erten eragiñ ditt.
