Aitonari esaten zioten 'Maketua'. Karretero ibiltzen zen, Errioxara-eta egiten zituen atzera-aurrerak, eta erdarakadak botatzen zituen bueltan, eta hortik ezizena. Ez zuten ezagutu, eta argazkirik ere ez dute.
.Aittari "Maketua" esan dozue deitzen zotsela. Zergaitik? Nundik zetorren?
Agurne:-Ba. Aittittagandik.
-A, aittittagandik zetorren...
Agurne: -Aittittari esate ei ziuen Maketua; eta ez genduan ezautu aittitta, e... Pena bat dakat nik...
Nati:-Berrogeta urtiakin hil zan, oso gazterik. Berrogeta zortzi urtekin edo.
Agurne:-Baiña pena bat dakatela erretratua ez eukitzia...
-Aittaittak ez zaukan erretraturik bat ere. Eta ez dou ezautu aittitta.
Agurne:-Ta ibiltzen ei zan probetan eta hola. Baiña ez dakau. Penia dakau, e. Eta gero hari esaten zioelako ba gero guri aittari esaten zioen, eta gero guri...
Nati:-Bai, baiña harena izan zan, lehen 'burdi haundixa' esaten zakona, hartzen zaban ardaua Riojan eta itxuria ekartzen zaban burdi haundixan; eta han erderaz. Eta gero hona etorritta ere, nola zan pixkat txistosua, ba hamen ere erderakadak, eta jarri ziuen ba "Maketua". Eta gero gu ba aurrera segidu dou.
Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrian jaio zen. Umetatik baserrian lan egin beharra izan zuen. Gainera, bost ahizpa zirenez, etxeko eta soroko lanak edo abereen zainketa, euren artean banatu behar izaten zituzten lan guztiak. Auzoko eskolan ibili zen. Gero grabatzen ikasi zuen, eta Eibarko lantegi baterako jardun zuen lanean, grabatzen, damaskinatuak egiten. Ezkondu ostean, kalean jarri ziren bizitzen. Nati ahizparekin batera egin zitzaion elkarrizketa.
Altzola [baserriak / Altzola]
Arostegitxiki [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bentaetxe (Benta) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Errosario kalea [Kaleak eta plazak]
Intxusadierreka [Errekak]
Kurutzekoa [baserriak / Azkue (San Roke)]
Mugertza [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Sagarraga [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Upaegitxiki (Upaitxiki) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zizilion [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
—Eta zu ikastolan be, edo ikastolak sortzen be ibilli ziñan, ezta? Zu edo gizona edo bixok…
—Bai, gizona, bai. Gizona bai. Nik gero klasiak ere ematen nittuan.
—Ikastolan?
—Ikastolan ez. Ikastolarik ez zauan oindio.
—Euskeria erakusten?
—Bai. Gero haura egon zanian kartzelan, hemen egon nitzan Mecánica-n. Zeoze bihar naban ta, taillarretik ez genduan ezer atara ta, ezer ere ez. Eta hemen egon nitzan ta hemen denpora gitxi in naban, e? [...]
Gure herriko jaietan betidanik egin izan dira
dantzarien eta dultzaineroen ekitaldiak.
Elgoibarko jai onenak San Bartolomiak ziran. Fama asko zauken. Hasieran 3 edo 4 egun izaten ziran, baiña gero astebetera luzau ziran. San Bartolomietan kanpaiak izaten ziran sokamuturra hasi baiño lehen; gero, San Bartolome egunian Bandaren kontziertua izaten zan, eta mezia. Jeneralian, banda militarra etortzen zan orduan, Burgosekua. «De categoria» zan. Profesionalak ziran. Egun guztia instrumentueri begira. Oso giro ona egoten zan txikiteuan. Gaiñera, nola lehen jendiak kantau egitten zaban asko... oingo gaztiek ez debe kantatzen. Sokamuturra ere egoten zan, eta enbolauak Plaza Txikixan. Gabian musikia zaguan. Eta tiobibuak, norixia eta hori.
Ramon Maiztegi Iriarte
San Bartolome egunian Meza Nagusixa egoten zan lehenengo, eta gero pelota partiduak, luziaguak! Eta partidua amaitzerakuan musikia egoten zan. Baiña ez zan amaitzen sekula. Bi edo hiru partidu ipintzen zittuen eta! Ni partidua ikustera juan naiz, urte askuan. Sokamuturra ere egoten zan goizian. Gu juaten giñan, han zezena eta gu beste puntan. Txiki eguna ez zan gaur modukua. Orduan arratsaldia zan politxa. Lehen gaztiak eta ez ziran juten bazkaltzera, nagusixak bai. Oso giro edarra egoten zan. Kuadrillan beti zaguan xalauren bat eta hantxe monigotiak egitten... Ene! Ze ondo pasatzen gendun! Monje, Eduardo, Santi... harekin danekin barre asko egitten gendun.
Mª Josefa Unzueta Iriondo
Txiki eguna zan San Bartolome jaixetatik gehixen gustatzen zitzatana. Gizonak eta emakumiak bakoitza bere aldetik ibiltzen ziran. Gizonezkuak tabernaren batian bazkaltzen zeben, eta gabian, alkartu egitten giñan. Lehen, emakumiok ez gendun bazkaririk egitten, etxian bazkaltzen gendun, eta gero, arratsaldian ertetzen gendun lagunekin. Kalejiran ere ez ziran gizon eta emakumiak alkarrekin juaten. Txiki eguna oso gogoko nauan. Zezena amaittu ostian, koadrillak mahatsa erosten zeben, San Frantzisko itturrixan jarri eta bertan jateko. Egixa esan, koadrilla batzuetan mahats aliak botatzen ziuezen alkarri, baiña ez zan gaur egun bezalakua. Oiñ, ura, ardaua, arrautzak eta iriña.
Teresa Aginaga Madariaga
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ATAJU, atajua: Atajo. Bidetxur ere bai, nahiz gazteen artean galtzear dagoen.
EGUR, egurra: Egurra eman: Gero, ejerziziuak eta egoten zittuan. Orduan, egurra ematen juen. Ikus Egurtu sarrera.
HALA ERE: Lok. Aurkaritzako lokailua. Eta gu lenengo hasi giñanian, hamabi-hamahiru ordu eitxen ziran. Oiñ, en kanbio, hamar orduan hortxe-hortxe juten da autobusa. Baiña, hala ere, ordu mordua dago. Baita hau ere: Hala ta guztiz ere.
KONBESTAZIO, konbestaziua: Elkarrizketa. Konbersazio ere bai. Eta euren arteko konbestasiua ta, gure arteko konbestasiua ta. Han jarri mahaixan bueltan, ekarri txanpana mahaira, eta, bueltan edanez, danok hantxe egoten gaittuk.
OSPA (EGIÑ): Lgart. Alde egin. Bigarren osagaia galduta ere erabiltzen da. Gero, bazkaldu, eta laurak aldian berriz ere, taka, ospa, beste paraje batera.
TXILIBITO, txilibitua: Haur. Zakila.
Bere batian ibilli (jun...): —Bere batian ibilli hari, e! Formal ibiltzeko esan nahi denean erabili ohi da.
Ganbaratik sano ez egon: Ikus Burutik sano ez egon.
Jaboia eman: Hacer la pelota.
Nahikua lan euki: Zerbait egitea erraza ez denean esan ohi da.
Txitiak txixa egitterako (zeozer gertatu): Ezinezkoa den zerbait egiterakoan esaten da. Txitiak txixa egitterako amaittuko juek obra hori. Baita Oilluak txixa egitterako ere.
