"Markesaren alaba" kanta ezaguna.
Zeruak eta lurrak
egin dituana...
Markes baten alaba
estudiatua
marinero batekin
enamoratua,
deskubritu gaberik
beran sekretua,
amoriua zeban
barrena sartua.
Egun senalle bat zan
goguan hartzeko
esan ziola honek
etxera joateko,
Lendabiziko hitzak
manifestatzeko,
Antonio zeuregaz
nago izeteko.
Nola esaten didazu
Juanita hitz hori
tentatzen ai zerala
traza badiruri,
ez zait zure gradurik
tokatutzen neri,
zuk ez egin burlarik
marineruari.
Eduki dezakezu
ongi sinistua,
aspaldian nauala
ni zuri gustaua
(?) Berriz egiteko
desanparatua,
hala egiten dezu
gaur juramentua.
Eibarko Iraegi baserrian jaio zen, zazpi anai-arreben artean. Ama bertakoa zuen eta aita Aramaioko Kerizti baserrikoa. Bertso kantaria izan da bizi guztian, aita Julianek irakatsita. Hogeita hamar urte zituela, Elgoibarko Aizpizkarbekoa baserrira ezkondu zen, bertako Casto Agirregomezkortarekin. Hiru seme-alaba izan zituzten.
Aizpitarte [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Aranbeltzberri [baserriak / Urruzuno]
Azkarateberri [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Egigurentxikiko txabola [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Gelatxo [Errekak]
Juan Mugertza kalea [Kaleak eta plazak]
Maalako plaza [Kaleak eta plazak]
Ortuzar [baserriak / Azkue (San Roke)]
Sigma [Kaleko auzoak]
Urruzunoetxetxo [baserriak / Urruzuno]
—Eta zu ikastolan be, edo ikastolak sortzen be ibilli ziñan, ezta? Zu edo gizona edo bixok…
—Bai, gizona, bai. Gizona bai. Nik gero klasiak ere ematen nittuan.
—Ikastolan?
—Ikastolan ez. Ikastolarik ez zauan oindio.
—Euskeria erakusten?
—Bai. Gero haura egon zanian kartzelan, hemen egon nitzan Mecánica-n. Zeoze bihar naban ta, taillarretik ez genduan ezer atara ta, ezer ere ez. Eta hemen egon nitzan ta hemen denpora gitxi in naban, e? [...]
Aita Agirre, Don Antonio Arrillaga alkatearekin
eta sasoi hartako beste agintari batzuekin batera,
bere jaioterrira egin zuen bisitaldi batean.
Mezetara derrigorrez jun bihar orduan. Altzolara juten giñan igandero. Bi meza zagozen. Astian bat, zortziretan edo, baiña jaixan bi: bat zazpiretan eta bestia hamarretan. Parrokua zaguan han, eta egunero zaguan mezia. Nik ezagutu naban Don Markos parrokua, bere monagillua izan nitzan ni umetan. Pertsona ona zan, terkua pixkat bai baiña....
Juan Lariz Garate
Ni ez nitzan sekula mezetara jun, bigarren andriarekin ezkondu nitzan arte. Haura pozik eukitzeko jun egin bihar. 1954 edo 1956 urtian hasi nitzan mezetara juten. Baiña jauna hartzera ez, andriari laguntzera. Sekula ez dot erlijiuan sinistu. Gure aittak esaten zaban: elizia komertzio bat da, eta abadiak komertziantiak, kanpai joka hasten diranian, urreratzen dira ignorantiak! Beste hau ere bai: elizako atian ikatzarekin dago idatzitta: Hemen Jangoikuarentzat eskatzen da, baiña ez jako Jesukristori ere ematen! Gure aittak esaten zaban tximinixarik gabeko taillarra zala.
Eugenio Diego Aranburu
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
BAIETZIAN EGON: Creer que sí. –Aurten etxok Barriolak irabaziko pelota txapelketia. –Ba, ni baietzian naja(g)ok, ba!
ERAGIÑ: 1. DIO aditza. Eragin. Idixa ipintzen debe lotuta, atzian harri galanta, ezin badau ere zazta-zazta, eraiñ hantxe: idixana da oso gogorra. 2. Eginarazi. Aditz arazlea: Aditz partizipioa + eragin (=arazi): Akordau eraiñ. / Lagunen bat erun eragiñ.
HAURA: Hirugarren graduko erakuslea: hura. Haura da nere etxia; Ha(r)ako etxe haura erosi dot. Interjekzioetan ere asko erabiltzen da: Haura ...!: Haura zuan bronkia, haura! / Haura jan!
KUMA, kumia: Seaska. Haura zan umia trankilla: illuntzixan ipiñi kuman, eta, ematen zion andriak biberoikaria ero, eta zenbat bider lo!
PASADIZO, pasadizua: 1. Gertaera; pasadizo. Arratek gauza asko gogoratzen dau, pasaizuak eta erozer. 2. Paso. Pasa(d)izian: ondotik pasatzerakoan. Ba, hemen, pasa(d)izian, jende mordua ikusten dot.
TXOTXOLO, txotxolua: Alocado. Necio, pedante. Txotxolua dok hori galanta!
Ahuntzak, beti mendira: Bakoitzak gustoko duen gauzetara jotzen duela adierazteko. Hori ere badok ba, e! Ahuntzak beti mendira egitten jok.
Beti prisaka, eta beti allegau ezinda: Beti korrika eta presaka dabiltzanei esaten zaie.
Gizur-poltsas izan: Gezurti handia izan. Gizur-poltsas haiz.
Jo eta fuego: Ikus Jo eta sua. Jo ta fuego a(r)i gaittuk oiñ ere lanian, al dan azkarren amaitziarren.
On egiñ: Aprovechar. Sentar bien. Daneri eztio on eitten. Neuri on eitten ditt. En kanbio, emaztiari hainbeste eztio eitten.
