Usatorre baserrian taberna zegoen, eta han egiten zituzten erromeriak jaiero. Eibartik etortzen zen soinujolea. Garizuman ez zen erromeriarik egoten.
-Hamen erromeixak eta, nora joateko ohituria zeukazuen?
-Erremeixara? Usatorrera. Usatorre.
-Usatorre basarrixan bertan?
-Usatorren tabernia zauan. Soziedadia ein zaben aurrian, zera, pabilloia in zaben zerian eta tabernia ipiņi zaben.
-Zuek gaztiak ziņein?
-Bai. Hamasei urtekin [abixara?] uste dot hara joaten giņan.
-Eta han soiņua edo egoten zan?
-Etorten zian hor Eibar aldetikan eta. Eibartarrak, soiņojoteillia Eibartik etorten zan. Edozenbat Bizkai aldetikan eta. Nundik ez.
-Baiņa hori jaiero?
-Neska mordua zauan orduan!
-Jaiero etorten zien?
-Bai, bai, beti, beti.
-Eta gero beste herri edo auzo batzutako jaittara be joateko ohittura bazeukatzuen?
-Bai, bai. San Migelera ere bai San Migeletan eta, baiņa ostian hola jaiero Usatorrera. Jaiero, bai. San Pedron bai, sasoe baten eitten zan, ez dakitt noiz izengo zan. San Pedron igual Garizuman izengo zan. Zegatik eze akordatzen jata ni arpegixa tapauta harrapau ta zein dan ezautzen-ta elizpian da-ta, baiņa haura izengo zan, Garizuman izengo zan hori. Orduan ez zan ba erremeixak egoten. Oingo moruan Garizumako sasoian. Ezta pentsau ere ez. Eta orduan ere ba jaixegunian erten ein bihar gaztiak norabaittera eta.
Arana baserrian jaio zen. Sei anai-arrebatatik bigarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Goikoetxe baserrikoa zen. Arana baserria Elgoibarko mojena izan zen harik eta liberalak karlisten aurkako gerra irabazi eta kendu zieten arte. Baserria salgai jarri eta Pedroren aitonak erosi zuen. Zortzi urtetik 12ra arte auzoko eskolan ibili zen, dotrina baino ez zuten ikasi. 12 urterekin Eibarrera eramaten zuen esnea astoan, bezeroei banatzeko. Soldadutzan Asturiastik Ebrorainoko frontetan borrokatu zuen. Arana baserrian eman du bizitza guztia. Eibarko Gorosta bailarako Altzubarren baserrikoa zen Petra Iriondorekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.
Agirrejaunzuri [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Antsolaerdikoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Artetxe (desagertua) [baserriak / Urruzuno]
Bizkotxa [baserriak / Arriaga]
Galbarrategierreka [Errekak]
Iturburutxabola [baserriak / Urruzuno]
Lerun kalea [Kaleak eta plazak]
Olasope kalea [Kaleak eta plazak]
San Pedro kalea [Kaleak eta plazak]
Urkieta (Urkitza) [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
—Eta zuk euskerazko eskolak emon zittuanian, aurretik ibilita zeozen euskeria erakusten? Planik edo libururik edo ezer bazeukatzuen edo?
—Ez, ez. Atzoegon nitzan ni, , eraņun egon nitzan Donostian eta zabaldu naban kajoi bat eta euskerazko zerak. Esaten naban: nik hau eman naban? Ze liburu ibilli naban? Eta honek danak nik erakutsi nittuan, nik honek danak?
—Zer zien? Orduan euskera baturik eta ez zegoen, ezta?
—Ez, baiņa "zu zara" eta "i aiz" eta. Ni hika sekula ez naiz ibili. "Hi haiz" eta, "hura da" eta "gu gara" eta "gu garenok", eta "gu joan giņan" eta. Hori danak neukazen, da-da-danak hantxe liburuan.
—Eta ze liburu jarraiketan zebein, bertako euskeria edo gipuzkuakua edo?
—Ez, hemengua. [...]
Udal agintarien desfilea, banda militar bat atzetik dutela.
1958 urteko San Bartolome eguna.
Hamazazpi bat urte arte auzuan ibiltzen giņan neskak eta mutillak. Gero erromerixia zaguanian, edozein tokittara. San Pedrora eta juaten giņan, baiņa asko ez. Gehixen bat San Lorentzo, Kurutzeta eta Madarixako erromerixetara juaten giņan.
Mariano Elustondo Aizpiri
San Lorentzo auzua oso animaua zan orduan, erromerixa haundixak egitten ziran udako eta neguko domeka guztietan. Frontoian izaten ziran, eta jende asko batzen zan. Gelatxok soiņua jotzen zauan, eta merixendatzen ere jende asko egoten zan. Eta familixakuak giņanez, koiņatari eta amari laguntzen giņon tabernan.
Juliana Irizar Goiburu
Hemen, Elgoibarren, egitxen zan domekero erromerixia; illunabarrian edo, illuntzixan...
Eta Maltzagan ere bai jaiero. Gero, Plazan ere egoten zan, unian-unian, baiņa han ez zan jaiero. Musikia eta... egoten zan, eta hantxe, korrua egitxen edo... jendia beti aurrera eta atzera, eta aguazilla zauan bat gogorra, Eugenio zakan izena, eta harek jasotzen zabanian bastoia, jaso ta dio! Laster egitxen zaban korrua! Jende asko egoten zan orduan, kanpotik etorritxakuak ere.
Pedro Joxe Artetxe Egia
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ARTABURU, artaburua: Mozoloa, ergela. Tonto, necio. Eta nungua nitzan eztitt, ba, preguntau, artaburu honek! / Artaburua baiņo buru haundixagua euki.
EDADE, edadia: Adina. Edad. Hik eztakak, barren, tabernan sartzeko edadia oindiokan!
GOSE, gosia: Gose. Gosiak amorratzen egon: oso goseti egon.
KERIZA, kerizia: Sombra.
ONDOEZ, ondoeza: Mareo. Andria gero ondoeza emanda egon tzan. / Gero, hurrengo kartia zan ondoez bat eman tziola.
TXAKUR, txakurra: Txakurrak ere ezautu: Denek ezagutu. Haura Elgoibarren ezagutzen eztaban txakurrik eztago. Txakurra ta katua bezela ibilli: (Bi lagun) ondo ez konpondu, beti liskarretan ibili. Txakurrak hanka-hutsik han ere: Gauza txarrak edo okerrak leku guztietan gertatzen direla adierazteko erabiltzen da. Txakurranak esan: Sekulakoak esan. Txakurrari ere ez opa (zerbait): Gauza oso desatsegin bat inori opa ez diogula adierazteko.
Are-makillia baiņo okerragua izan: Sororako areak duen makila okerra da. Ikus Akerran adarrak baiņo okerragua izan.
Diranak eta ez diranak esan: Sekulakoak esan.
Gu baiņo hobeto daguana, eztago gaizki!: Oso ondo daudenek esan ohi dute.
Kate motzian lotu: Askatasun gutxi utzi norbaiti. Kate motzian lotu jok andriak Patxi.
Piparrik ez jakin (entendidu): Ezer ez jakin.
