Berak etxean egindako azken erreteilan, porlan masatan ondo itsatsitako gailur-teilak eraman zituen azkenengo haizeteak.
-Zienkuenta y seisa, "ciencuenta y seis. Cinco seis. Pufff! Cuarenta y un"uan haizia. Oin ein dau eta orduan ere...
-Trena eta bota ebana, ezta? Hor Zarautzen edo trena ez eban bota haiziak?
-Bai. "Cuarenta y un"uan bota zaban. Atzeko kotxian beratzi itto zian. Erdixan geratu zana ez zan uretara aillegau, baiņa bestia ondokua uretan eta atzeko buztanian zixena behera eta uretan zaudenak itto. Orduan Donostiatikan etxera etorri nitzan ni haura han zeuala.
-Zu soldau zegozen orduan?
-Bai, ni orduan begira egon nitzan eta haura azpikua ta artian etaratzeke zauden eta. Hori barixakua edo izango zan eta ni zapatuan etxera eta han zauan behera txintxilixka haura.
-Ointxe badaukazu etxe onduan pinu pilatxo bat apurtuta azkenengo haizetiak. 41ko hori zer izan zan, haundixaua?
-Pufff! Bai, hor bastante tokau da, hor gogor joten zaban bertan ere. Gure etxeko gaillurrian zauden taillak harek libratzia. Hori ein naban ointxe dala..., taillatua arreglau naban ointxe dala "treinta y dos", hogeta hamabi urte ein nabala ta. Gaillurian albuetakuak eta danak [...] ta amaittu ta gero ekarri nittuan beratzi milla tailla erretaillia itteko; azpi guztia ta dana dan-dana berrixakin sartu naban. Gero geiņian batzuek zaharrak eta bestiak danak berrixak geiņian. Gero haura kanala haura erdikua ipini sokia zuzen eta edarkixao hartu zaban dana. Eruan masia eta brau!, zulo guztiak bete ta haren geiņian da!, jota masatan tailla berrixak, berrogeta hamar gaillur-tailla blast!, edarkixao kolokauta ipiņi zittuan, hartu bueltia bertako masiakin, eta haura soltau leikenikan ez zauan pikatxoiakin soltatzeko ta. Haiziak haura soltau leike handikan ein daben haiziak. Ia zelakua egongo zan. Ez dakit nun izango dian harek tailliak geiņera. Sei edo zazpi leku baten eta bestian beste lau edo bost..., hamar bat tailla bai behintzat halaxe pegauta harek han porlanetan...
-Azkenengo haize honek atara dittu?
-Lehengoko haiziak.
-Kontxo!
-Harek han gaillurrian porlan-masatan harek sartuta laga. Holaxe masia gaillur guztian jota semiak eruanda baldakara handixa ta brooo! bota ta haren geiņian brast! Haura haura tailla berrixa pegauta dauan moruan esan naban, hau libratzeko ze haize...!
Arana baserrian jaio zen. Sei anai-arrebatatik bigarrena izan zen. Aita etxekoa eta ama auzoko Goikoetxe baserrikoa zen. Arana baserria Elgoibarko mojena izan zen harik eta liberalak karlisten aurkako gerra irabazi eta kendu zieten arte. Baserria salgai jarri eta Pedroren aitonak erosi zuen. Zortzi urtetik 12ra arte auzoko eskolan ibili zen, dotrina baino ez zuten ikasi. 12 urterekin Eibarrera eramaten zuen esnea astoan, bezeroei banatzeko. Soldadutzan Asturiastik Ebrorainoko frontetan borrokatu zuen. Arana baserrian eman du bizitza guztia. Eibarko Gorosta bailarako Altzubarren baserrikoa zen Petra Iriondorekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.
Joxe Odria, Foruen plazan egin zen dantza solteko
txapelketan parte hartu zuten beste batzuekin batera.
1946 urteko San Bartolome jaiak.
Nik betidanik izan dot zaletasuna panderua jotzeko. Eta irratixa entzunda asko ikasi naban. Ez nitzan jun sekula panderua jotzen ikastera. Nere kasa ikasi naban. Ama ona nakan, umiak zaintzen zidazen batzuetan, eta ni erromerixetara juten nitzan gizonarekin. Nik panderua jotzen naban, eta gizonak dantza egin.
Juliana Zubizarreta Gurrutxaga
Dantzan ikasi naban. Premixotan eta ibiltzen nitzan dantzan ni Maite Vallejo eta herriko beste lagunekin. Elgoibarko Udaletxeko plazan ere egitten zan, eta dozena bat pareja ateratzen giņan dantzan egittera.
Joxe Odria Osoro
Dantzan gitxi ikasi naban, pixka bat erromerixetan. Lehen musika soltia entzuten zan, trikitixa eta holakuak. Hori zan nik gogoko nauana.
Juan Lariz Garate
Altzate [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Armuetazar [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Belartondo [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Erretsundiberri [baserriak / Azkue (San Roke)]
Ibartola [baserriak / Azkue (San Roke)]
Kortasoro [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Morkaiku kalea [Kaleak eta plazak]
Petoerreka [Errekak]
Unastegierrota (desagertua) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zirardaerdi (Ziarda-Erdi) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AKABO BA!: Zerbaiten ziurtasuna egiaztatzeko esklamazioa. –Aurten ere etorriko zerate herriko jaixetara, ezta? –Akabo ba!
BIHA(R)KO!: Biharko! Bihako! Biheko! Zer erremedio! Esklamazioetan, interjekzioetan erabiltzen da asko; aditz partizipioaren laguntzarekin edo bakarrik. Gustatzen jatzu basarrixa? Biheko! Nora jungo nok, ba? / Zelako lokatzia! Orduan hor, abarkakin da, botiņekin da, juten giņuazen, neska laguntzera-ta juteko. Biheko! Biharko + aditza! (biharko egin!): –Bixar lan pixka bat egittia tokatzen jaku. –Biharko eiņ, nagusixa hasarrauko ezpada.
ETSIPEN, etsipena: Etsipena eman: Gaixoa sendaezintzat jo.
IZAN ERE: Kausazko lokailua: Pentsa’ik, oin larogei urte eukitzeko, bittarte horretan zenbatek heguak ipiņiko zittuan. Eta aurrera. Eta batzuk larogei urte ta ( ). Lehen asko zuan, izen ere.
MASKAL, maskala: Makala. Débil. Zahartu egin gera, eta maskalauak gaure, maskalauak!
SAKE, sakia: Apetito. Fig. Sake ona euki: Eztok harritzekua 130 kilo pixatzia! Daukan sakiakin!
Bakoitzak beria, Jangoikua(re)n legia: Bakoitzak bereari kaso egin behar diola adierazteko, besteren gauzetan sartu gabe.
Ez izan eta bai uste, Ģmierda para usté(d)ģ!: Itxurakerietan ibiltzen denari esan izan zaio.
Illietatik gora ibilli: Lan askorekin dabilela esateko. Illietatik gora nabil lanakin!
Lotsagabientzat da mundua: Mundu honetan aurrera egiten dutenak lotsagabeak direla adierazteko.
Txahala egiņ: Oka egin. Gehixegi edan najuan bart, eta atzenian txahala ein najuan etxian.
