ACMEra joateko deia jaso zuen. Deban beste lantegi bat martxan jartzea izan zen bere lehen lana. Hark indarra hartu zuenean beste proiektu batera pasatu zuten.
-Eta orduan nun hartzen doten diar bat Amadeok, Amadeo Aizpitartek, ACMEra joateko. Ta baietz, nik baietz. Eta orduan joan nitzan hara, ta ipini zien Acmeko zentralian. Ta lelengo-lelengo lana ipiñi ziena zentral zan ACME Deban taillarra sortu bihar zala. ACMEkin eta Debar batzuekin, gero nere lagun haundixak izan dianak, Patxi ta, hamengo... Aldabaldetreku ta. Lelengo lana, haura martxan ipiñi. Haura martxan. Ta lelengo proiektuak in. Han in bihar zan produktua zian "Unidades autónomas" eta makina espezialak eta. Lelengo proiektuak in nittuanak hemen, armazoiak eta abar, ta haura martxan ipini. Ta orduan gero harek hartu zaban indarra, ipini zaben jerentia ipini zan eta orduan beste proiektu bat esan zien, taller auxiliarra.
Luis Mari Elgoibarren jaio zen 1931. urtean. Aita, Jose Mari Iriondo, Altzolakoa zen; ama, Maria, zestoarra eta sukaldari bikaina. Zortzi urte zituela, elizako koruan tiple moduan hasi zen eta hortik sortu zitzaion musikarengatik zaletasuna. Herriko bandan klarinetea eta txistua jo zituen eta ezpata-dantzaria ere izan zen. Lehen hezkuntza egin ondoren, 6 urterekin eskola publikoetan hasi zen don Felix maisuarekin. Ondoren, beka bati esker, San Viatore anaiekin ibili zen El Pilar ikastetxean. Bere asmoa ikasten jarraitzea bazen ere, 13 urterekin Arana lantegian hasi zen: "pintxe" lanetan lehenengo eta aprendiz geroago. Bere burua tailerrei lotuta ikusi zuenez, Elgoibarko "Artes y Oficios" eskolan eta "Señorita Ana"ren akademian ikasketekin jarraitu zuen. Bere trebetasuna ikusiz, Sigma lantegiko bulego teknikoan lanpostua eskaini zioten eta bertan egon zen 30 urte egin eta Acmen gerente modura hasi zen arte. Acmen zegoela egin zituen enpresa- zuzendaritza ikasketak. Elkarrizketa garaian erretiratuta zegoen arren, ikasten jarraitzen zuen. Kultura zaletasun handiduna: historia, arte, musika eta zinezalea. Ez dago Elgoibarren berak parte hartzen ez duen kultura ekintzarik.
Aizpizkar kalea [Kaleak eta plazak]
Aranbeltzerreka [Errekak]
Azkue [baserriak / Azkue (San Roke)]
Eguzkilore [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Giza Eskubideen parkea [Kaleak eta plazak]
Juanategi [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Maalako zubia [Zubiak]
Orube [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Sigmako zubia [Zubiak]
Urruzunoren txabola [baserriak / Urruzuno]
—Eta lehen esan dozu Txitxilibakio aldizkarixa. Zer zan?
—Sebas: Elkartzen giñan han, Loriton, eta gure helburua zan –izango zan Elgoibarko Izarrako kultura, euskera… kultura taldia izango zan, ze Kristina ere bazauan, Agustin Gorostiza...– helburua zan herrixan aldizkari bat edo rebista bat azaltzia, baiña euskeraz, ez zauana, herri-maillakua.
—Itziar: Ez zan idazmena bultzatzea ere? Edo...
—S.: E... baiña gehixau... Bueno... ze azken baten idazten zebenak gure lagunak, ezagunak zian, pin-pin-pan. Eta Txitxilibakio jarri genion izena, ba, hemen behartsu bat etortzen zanian, Sakamantekas biharrian, Txitxilibakio. “Txitxilibakio ipiniko diou?” ta Txitxilibakio. Ta horrekin lotuta hasi giñan pixka bat... [...]
Ikasle talde bat, irakaslearen ondoan.
Altzolako eskoletan egonda eskursioren bat ere egin gendun. Ni gogoratzen naiz, eta istorixa politta daukat gaiñera. Maistriak esan zigun Getarixara jun bihar genduala Elkano ikustera. Etxera etorri, esan naban, eta amak esan zidan ez naukala juterik, erroparik ez naukalako. Orduan amamak zakazen seme-alabak Argentinan, eta harek noizian behiñ pakete bat bidaltzen zeben barkuan erropaz beteta, eta erropa horrek guk ibiltzen genduzen. Eta amamak erropia ekarri, probau eta haretxek jantzitta jun nintzan ni Elkano ikustera. Oso pozik gogoratzen det nik egun hori. Ni ez nitzan gauza askotan fijau baiña hara jutiakin nahikua zan, eta Elkanoren estatua nola ikusi naban oso ondo gogoratzen naiz.
Markos Arregi Iriondo
Eskoletan zigorrak izaten ziran. El Pilarreko eskolan esaten ziguen igual 40 aldiz idazteko egindako faltia: «no debo faltar a clase», «tengo que estar en silencio en clase»... baiña ez ziguen jotzen.
Horretarako zaguan Don Erasmo, bera bai zala «campeón de campeones»! Harek bai jotzen zittuala ikasliak! Ni ez nitzan ibilli harekin, baiña entzuten zan. Entzunda dakat baten bati esan ziola egitteko 10 aldiz, lurrian etzanda, kurutze bat mingaiñakin.
Ramon Maiztegi Iriarte
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ASTAKERTEN, astakertena: Tonto / -a, necio / -a.
EGIN: DA eta DU aditza. Maiorazko egin, buru egin, ... Eta, han tzauan, familixan, mutill bat, mutill nagusixena, etxeko maiorazko ein tzabana, Bizente izena zaban. / Entrebistaren bat buru eitxen zaban batekin ero hola, hori ere tokau zitzatan eitxia. / Eta kapitan eitxen zabanak esan tzian: ... Nora egin: (Bigoin basarrixa) len Altzolara eitten zaban. / Nungo egin: Injenierua bera, Lafitte. Itxuria, hori apelliduori frantsesa da, haren gurasuak bere epokan etorri zian Donostiara, eta hamengotxe einda.
HAATIK: Porque sí. Por eso. –Zeatik ein dok hori? –Haatik! Era horretako galderei erantzuteko modu hau askoz tradizio sendoagokoa da, Zergaittik bai! askoz berriagoaren aldean. (...) eztakit zer dauan, baiña gauza ona ez behintzat. Horrek miñ aldixak! Puf! Eske haatik esaten dogu ba, zu.
KLARO!: Horixe!-ren kidekoa. Interjekzio modura erabilia: –Guri tokau jaku ikastia, aukeria eukitzia. –Klaro, hori diperente da. Oingo gaztien bizimodua eta lehenguena diperentia da.
ONIAN: A buenas. Aitta onian, ona dok, baiña txarrian ... ez hadi ingurau harengana.
TXAR, txarra: Malo. Txarrera hartu: Gaizki hartu. Txarrian: A malas. Onian ona nok, baiña txarrian... Txarrerakua euki: Tener malas intenciones.
Adarra jo: Tomar el pelo. Adarra jotzeko makiñia asmatu. Hori adierazteko, ez da jatorra *Illia hartu esapidea.
Bertan Bilbo!: Espero ez den norbait aurkitzean edota ahotan daukagun pertsona agertzen denean esaten da.
Gero izango dira komeriak horren antzekoa.
Jan-txakurra izan: Gauza askotarako balio ez duenari esan ohi zaio, alferra denari; jateko bai, baina lan egiteko hurbiltzen ez denari. Basarri harétan ere, jan-txakurra ugari: lau seme, eta danak kalian, festan.
Nolako egurra, halako ezpala: Seme-alabak gurasoen antzekoak direnean esan ohi da.
