Argizaria eman aurretik ondo garbitzen zen zorua alanbrez. Astero ematen zitzaion argizagia. Hiru ahizpa zaharrenak jarduten zuten, gehienbat.
Nati: -Ba argizaixa emateko zan hola tokor bat, eta zauan makilla bat; han sartzen zendun haura tornilo batekin lotuta, eta ematen zenduan arraixara hola argizaixa. Eta gero han pasatzen zenduan alanbria.
Agurne: -"Cera de palo" esaten jako ba... Honek gaztiak dia.
Nati: -Gero pasatzen zan alanbria. Ta alanbre harek ataratzen zaban zikin guztia. Ta haura eskobatzen zendun, gero argizaixa ematen zenduan. Eta gero zepillo bat zan brillua ateratzeko, haura dana garbittu ta gero ematen zan, pasatzen zan eskoboiakin, ta zikin guztiak atera ta gero baietiakin brillua.
Agurne: -Nati, baiņa ze lan zonan haura...
Nati: -Haundixa zonan baiņa halaxe gerbitzen gendunan jaixan.
Agurne: -Eta gero luzera aguantatzen jonan?, ez.
Nati: -Bueno. Aste guztian ibiltzen ba, astian ez geunkanan astirik haura argizaixa emateko. Baiņa geure amor propixua geunkanan astebukaeran hari garbittu bat emateko.
Agurne: -Ez donan gitxi astian behin.
Nati: -Ez, baiņa... Halaxe hartu gendun ohitturia ta.
-Eta danok eitten zenduen ala txandan-txandan?
Nati: -Bueno. Hiru zaharrenak gehixen. Bestiak...
Agurne: -Bueno, gu bixok gehixen.
Nati: -Bueno, zaharrena ere bai. Danok, hirurok.
Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrian jaio zen. Umetatik baserrian lan egin beharra izan zuen. Gainera, bost ahizpa zirenez, etxeko eta soroko lanak edo abereen zainketa, euren artean banatu behar izaten zituzten lan guztiak. Auzoko eskolan ibili zen. Gero grabatzen ikasi zuen, eta Eibarko lantegi baterako jardun zuen lanean, grabatzen, damaskinatuak egiten. Ezkondu ostean, kalean jarri ziren bizitzen. Nati ahizparekin batera egin zitzaion elkarrizketa.
Aldai [baserriak / Arriaga]
Arluzeaga [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Basarte kalea [Kaleak eta plazak]
Errekartenagusi (Errekarte) [baserriak / Azkue (San Roke)]
Haritzeta [baserriak / Urruzuno]
Kanterape [baserriak / Altzola]
Mintxeta [baserriak / Azkue (San Roke)]
Panparrongoa (Panparron) [baserriak / Azkue (San Roke)]
Txaletberria (Txalet Berria) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Zabaletagoikoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
—Euskeraz eingo zenduen.
—Bueno, euskerarena aipatuko dot ondoren, baiņa, bueno, txikitan eta bizitzako lehenengo urteetan euskera zan nagusi gure etxian. Gure etxian euskeraz hitz egiten zan. Baiņa arrebak… kalia zihero erdalduna zen, eskola erdalduna zen, eliza erdalduna zen, kuadrillak erdaldunak zian. Eta, orduan, poliki-poliki erdal mundu hori, erdal hizkuntza hori gure etxian ere sartzen hasi zan. Eta gurasoak ahalegina egin arren ez gendun lortzen erabat etxia euskaldun izatia, nahiz eta saritu edo zigortu. Baiņa... Azkenian kalia zan ufala, uholde haundi bat bezela, eta eraman gintuzten aurretik danok. Ezta? Dena den, nik usten dot mantendu gendula neurri batian euskera. [...]
Aiastia (San Migel) auzoan hartutako irudia,
1935 urtean.
Dutxarik ez zaguan etxian: atarixan egoten zan aska haundi bat eta hantxe ibiltzen giņan danak sartuta... eta horixe zan gure dutxia. Ura bazaguan etxian ere, baiņa hara juaten giņan. Hotza egitxen zabanian, ez giņan han sartzen. Neguan, koziņan berotzen gendun ura, eta harekin arreglatzen giņan.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Dutxarik orduan ez zaguan, baiņa nik kontauko dizut nere lehenengo dutxia nun hartu naban. Uda baten nere amaren ahizpa bat Argentinatik etorri zan hona. Lehen izaten zan... erropia garbitzeko egosi egitxen zan eta egosteko lixibia erabiltzen zeben. Eta gure etxian zaguan harrizko zulo bat eta han ipintzen zan gaiņian barrika txiki bat erropaz beteta, sare baten barruan, eta hari ura, erramua, sutako hautsa... bota eta erropia han egosi eta gero, errekan edo askan aklaratzen zan. Gero egoten zan leun, leun, leuna erropia. Eta nik nere lehenengo dutxia zulo haretan hartu naban. Eta tiak baldiakin ura bota eta holaxe hartu naban. Zapatu gabetan, aste osua lanian egon eta gero, mutill kuadrillia errekan baiņatzen giņan garbitzeko.
Markos Arregi Iriondo
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
BAIZIK ETA: Lokailua. Azalpenen hasierako posizioan.
E(R)ATXI: DU aditza. Lurrera bota. Derribar: Hantxe bertan e(r)atxi juat.
HEGAL, hegala: Lado, costado. esquina. Baiņa sartzen dok, hor hegalian sartzen dok Azkoittikua.. Eta San Migelen Bizkaikua sartzen dok pixkat, bai.
KURRIXKA, kurrixkia: Grito, chillido.
PASAU: Un poco más de ... Pasatxo ere bai. Bost ordu pasau egin dittugu mendi-ibillaldixan. Ze ordu da? Seirak pasau.
-TZEKE: (Ga)be-ren kidekoa. Gehiagotan erabiltzen dira (ga)be eta –tzeko: amaittu be dago, amaitzeko dago. –tzeke, gaur egun, oso adinekoek bakarrik darabilte. Amaitzeke dago etxia.
Atzera eta aurrera (ibilli): Batera eta bestera ibili. Eta hortxe ibilli giņuazen, atzera ta aurrera.
Esperuan egon: Haurdun egon. Ba al dakizu Miren esperuan dauala?
Hitzian eta hortzian: Hitzean eta hortzean. Hitzian da hortzian esate(n) jok harek maldiziua! Está maldiciendo continuamente.
Lehengo lepotik burua euki: Ez aldatu, orain arte bezala jarraitu.
Sasoian kerixak!: Gauza bakoitzak bere sasoia, garaia duela esateko erabiltzen da. —Zeiņek bota juan bertso berde hori? —Mendaroko gazte batek. —Sasoian keixak! (Angiozarko itsuak erantzun zuen horrela, larogei urteko gizon batek ezin zuela horrelako bertsoa bota adierazteko).
