Ikastola sortu aurretik euskarazko klaseak ematen zituen Mirenek. Senarra kartzelan egon zenean, ?Mecánica? eskolan eman zituen euskara klaseak. Umeei libururik gabe irakasten zien, baina ?Mecánica?ko mutilekin Oñatibiarena erabili zuen.
- Eta zu ikastolan be, edo ikastolak sortzen be ibilli ziñan, ezta? Zu edo gizona edo bixok?
- Bai, gizona, bai. Gizona bai. Nik gero klasiak ere ematen nittuan.
- Ikastolan?
- Ikastolan ez. Ikastolarik ez zauan oindio.
- Euskeria erakusten?
- Bai. Gero haura egon zanian kartzelan, hemen egon nitzan Mecánica-n. Zeoze bihar naban ta, taillarretik ez genduan ezer atara ta, ezer ere ez. Eta hemen egon nitzan ta hemen denpora gitxi in naban, e?
- "Mecánica" ze da taillerren bat edo...?
- Bai, hementxe, eskola hau. "La Mecánica" esaten, Mecánica edo zela esaten diue honi? Automobilismo ta danak ematen dittue. Hemen, hemen, hemendik ikusten da. Hortxe egon nitzan. Abixau zien nahi banaban ordu batzuk eta, bueno, ba, baietz.
- Eta ze klase emoten zeben, euskera klasiak?
- Bai, mutilleri. Bai, mutilleri ematen egon nitzan.
- Hori zenbat urtekin?
- Ezkonduta, ezkondu ta gero zan ta.
- Gizona kartzelan?
- Bai, bai, bai. Ta lehelengo, lehelengo ere egon nitzan txikixauekin. Orduan bai txikixak, orduan txikixa zeuan? orduan ez zauen ez, ezer ere ez, orduan bai ez zauala ezer. Lehelengo ibilli nitzan, honek, illoba hau hemen egon dana, honek txikixak ziala, honek txiki-txikixak ziala. Danak "izeko" esaten zien, honek "izeko" esaten zien, ta ume guztiak nere illobak zian, danak. "Izeko Miren! Izeko Miren!" ta haintxe, kantuak eta, zeoze, ez dakizu? Hemen ez, hemen liburu batzuekin "de Oñatibia", Oñatibia, ibilli nitzan. Ya hemen pixkat zeraua.
- Mecánica horretan?
- Bai.
Errosario kaleko Vallejonekua etxean jaio zen. Aita, sestaoarra, bost urterekin etorri zen Elgoibarrera; ama etxekoa zen. Lau anai-arrebatatik zaharrena izan zen Miren. Aitak forjan lan egiten zuen eta amak Peñalba espartin-tailerrerako josten zituen espartinak etxean, Mirenek lagunduta. Hiru urterekin eskola txikian hasi zen ikasten, euskaraz ; sei urterekin publikoetara pasatu zen eta erdaraz jaso zituen eskolak. Hamahiru urterekin gerra hastearekin batera, eskolok bukatu ziren. Anjel ?Mutriku? eta Antonio Manterolaren zuzendaripean, antzerki lanak egiten zituzten batzokian. Urte askotan jarraitu zuen antzerkia egiten; kale antzerkiak ere egin zituen, Eztei Zaharrak, senarrarekin batera. Hamabost urterekin Valenciaga tailerrean hasi zen lanean; gero ?Alcorta y Cía?n jardun zuen ezkondu zen arte. Pako Juaristi ?Txitxarrokua?rekin ezkondu zen Txitxarrokua etxera. Mirenen koinatua Bitor Arrieta ere egon zen elkarrizketan.
Agirre (Agarre) [baserriak / Azkue (San Roke)]
Antsolabazterra [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Artesoro (Artaso) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bidaurre [baserriak / Azkue (San Roke)]
Gabriel Kurutzelaegi kalea [Kaleak eta plazak]
Irunagatxiki [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Lerun [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Olasope (Sigma) [Industrialdeak]
San Pedro [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Urkidi (Urki) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
—Batzokixan ze zeukatzuen, dotriñia eta?
—Teatruak-eta eitten genduzen gero batzokixan. Bai.
—Kontxo. Umetan hori?
—Umetan, bastante ume. Nik beratzi urte neukazen, Eibarrera joan nitzan batzokira eszenarixo batera irakurtzera. "Eulia eta Txindurria". Ez naiz aiztutzen nik irakurri naban zer harekin Eibarren. Beratzi urte edo hola eukiko nittuan. "Eulia eta Txindurria" zan liburua, hauraxe irakurri naban eszenarixuan.
—Osea ke irakurtzen bakarrik.
—Irakurri bakarrik.
—Baiña gero antzerkixak...
—Antzerkixak bai hementxe eitten genduzen, tablau bat ipini batzokixan eta... [...]
Mariano Elustondo eta Maria Arregi, Gorbea tabernan,
Bixente Maiztegiren eta Antonia Elustondoren ezkontzan.
1957 urtea.
Neska-mutillak alkarrekin ibiltzen giñan San Lorentzo auzuan, baiña epoka haretan neskak ez ziran tabernara sartzen. Nere andria ere ez da sekula sartu. Ezkondutakuan bai, baiña bestela ez. Neska bat sartzen zanian, erreparua ere bai.
Mariano Elustondo Aizpiri
1941 urtian, ezkondu eta gero, etorri nitzan Elgoibarrera, eta Errosarixo kaleko girua oso politta zan. Bazagozen gizonezkuen kuadrilla batzuk, xalau-xalauak ziran. Lanetik urten, eta txikiteora juaten ziran. Tabernetatikan kantuan urtetzen zeben. Gaur egungo anbientia diferentia da. Ni, arratsaldetan, oso gustora egoten nitzan etxeko balkoian, gizonezkuak kantuan entzuten.
Teresa Aginaga Madariaga
14 bat taberna egongo ziran Elgoibarren nere gazte denporan. Konde zan klasikua. Gorbea gerra ostekua. Barrutia ere zaguan, Cristina... Herriko tabernetan giro ona egoten zan. Elgoibarko kuadrillan 25 bat lagun alkartuko giñan orduan. Juntatzen giñan tabernetan, eta lau txikito edan orduko, baten bat hasten zan kantatzen. Eta gero animatzen giñan bestiok eta... orfeoia. Lehengoko txikiteuak horixe zakan. Oingo jendia mozkortu egitten da, «con el botellón y eso». Orduan hori ez zaguan, porroittikan edo bestetikan eta... toki baten jarri ta hantxe jarraittu. Jeneralian hola. Txikiteua, taberna batetik bestera egitten zan, baiña juntauta. Gure zera zan... Kondenekua. Hara juaten giñan. Ardaua edaten gendun orduan. Ez zaguan dirurik gehixagorako eta. Txikitua orduan txakur haundi bat edo izaten zan. Tamaiña desberdiña ateratzen zeben, kamareruan borondatiaren arabera.
Ramon Maiztegi Iriarte
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AMORRAU, amorraua: Oso zalea. Amorraua izan: Bai, bai, juan bertara, eta arraiña, peskan. Eta amorrauak giñan gu, hau Kondia difuntua? Haura ta. / Hitz elkartuen bigarren osagaia sarritan: Mendizale amorraua dok Miren.
DA!: Kolpe batek egindako zarataren onomatopeia. Atzaparrak hola ipiñi, eta regliakin da!, maixuak.
GAIZKI: Adb. Gaizki bi(har) dau: Bide onetik ez ibili.
JUNTAU: DA aditza. Juntarse. Jai eunetan? Ezer ez guk. Juntatzen gera hamentxe lau laguntxo zapatu arratsaldian, eta zerian, jokuan eiñ.
NAHIZ ... NAHIZ ...: Tanto ... como ... Banakaritza adierazteko korrelazioa.
SOIÑUJOLE, soiñujolia: Acordeonista. Hau zan gure erromerixako soiñujolia.
Aittaren batian: Azkar, berehala. Aittaren batian amaittuko dogu lan hau.
Bota ahala jardun (eurixa): Euria gelditu gabe, ugari ari duenean esan ohi da. Eurixa bota ahala ari dok! Baita hau ere: Goixan-behian jardun (eurixa).
Goixari eutsi: Animoak emateko. Eutsi goixari, motell! Pasauko jak eta ratxa txar hau!
Kajatik ekarri: Ume bat umezurztegitik ekarria dela esateko. Kajatik ekarrittako umia dok hori.
Ondo etorri: Ondo konpondu. Andra-gizonak igual ondo etortzen eztiranak ero, pixkat gizona tosko samarra dana ta euren arteko kasuak daukazenak.
