Dotrina "puntatik hondoraiño" ikasi behar zen. Natiren jaunartze taldea txikia izan zen, gerra ostea zelako.
-Gero dotriņia be ikasi biharko zenduen, ez?
Nati: -Uuu! Hori zan sagraua. Dotriņia zan ezer baiņo sagrauaua. Dotriņia bai puntatik hondoraiņo.
Agurne: -Haura ikasi bihar zan... Ez zion inporta matematikak ez jakitzia, e. Baiņa dotriņia hori jakin bihar zan ondo.
-Baiņa dotriņia maistriak erakusten zotsuen?
Nati: -Ba dotriņia...
Agurne: -Ez, abadia etortzen zan.
Nati: -Irakortzen ikasi genduanian dotriņia... Maistriak ere galdetzen ziun. Eta gero etortzen giņan hona sakristixara ere komuniua eitteko, apaizekin egoteko ta. Lehen itten zan komunio txikixa zazpi urtekin eta gero itten zan komunio haundixa hamar urtekin. Ta gu gerra ostekuak nola giņen hiruk bakarrikan euki genduan komunio txikixa. Eta komunio haundixan ere oso gitxi egon giņan gu. Eta ni ipini ninduen aurrenengo txikiņa nintzalako. Eta beste lagun bat ere. Honek haundiņak zielako azkenak.
Agurne: -Gutxi jaten zonan eta... (barre).
Nati: -Bai, baiņa dotriņia oso sagraua zan, ondo ikasi bihar genduan.
Agurne: -Bueno, atzekuaz aurrera ere bai, e! Boj!
Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrian jaio zen. Umetatik baserrian lan egin beharra izan zuen. Gainera, bost ahizpa zirenez, etxeko eta soroko lanak edo abereen zainketa, euren artean banatu behar izaten zituzten lan guztiak. Auzoko eskolan ibili zen. Gero grabatzen ikasi zuen, eta Eibarko lantegi baterako jardun zuen lanean, grabatzen, damaskinatuak egiten. Ezkondu ostean, kalean jarri ziren bizitzen. Nati ahizparekin batera egin zitzaion elkarrizketa.
Adozarberri (Aozarberri) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Antonio Arrillaga kalea [Kaleak eta plazak]
Arteondo [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Bertutesoroberri (Bertosoberri) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Ferrerias kalea [Kaleak eta plazak]
Irunagasoro (Irunaso) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Lerun [Industrialdeak]
Olasoberri [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
San Lorentzo etxea [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Urkaregikurutzea [baserriak / Aiastia (San Migel)]
—Baiņo Elgoibar bera ere nahiko berezia baita. Ze hor immigrazioaren ondoren, 1950etik 60ra euskera galdu egin zuen jente askok herrian. Euskera etxian ez zan… iritsi zan momentu bat ez zala transmititzen. Hori frankismuaren eragiņa izan zan.
—Zu hona etorri ziņanian ze giro topau zendun hemen?
—Hona ya... Bai, 75ian ya...
—Ya hobia zeuan.
—Klaro, ya ni etorri nintzenian, Franco hil zen urte bera zen ni hona etorri nintzenian, eta mobimentu... bai, gogorra zegoen. Esan nahi dut, bateko heriotzak, ETA zala, atentauak zirela, kartzelak zirela, manifak zirela… mobimentu bixi-bixia zegoen, bere alderdi on eta txarrakin.
—Baiņa ordurako euskerian egoeria hobetxua zan. [...]
Baserri auzoetako biztanle guzti-guztiak
auzoko baselizan egiten zen elizkizunera
joaten ziren igandero. Aiastia (San Migel), 1945 urtea.
Elgoibarrera etorri nitzanian igandero juten nitzan mezetara. Baiņa gero, ume txikixak nittuanian, jai egunetan ezin nitzan jun mezetara goizeko zortzirak baiņo lehenago. Ez nakan pertsona bat umiak zaintzen lagatzeko. Orduan konfesatzera juten nitzan, eta behiņ Don Severianori (oso Ŧseberuaŧ zan apaiz haura) esan nion igandietan ezin nitzala jun mezetara, baiņa zapatuetan baietz, ahal nabala. Eta esan zidan zapatukuak ez zabala balixo, ehizera juten ziranentzako bakarrik balixo zabala. Eta hola, Don Severiano apaizarekin izandako esperientzixa pasau eta gero, erlijiuak zentzu haundixa galdu zaban neretzat.
Felisa Bergaretxe Ardanza
Gabonetan txarrixa hiltzen zan. Pozgarrixak izaten ziran egun harek, familixia alkartzen giņan. Poz haundixa egoten zan gurian. Txarrixa hildako jeneruak izaten ziran gurian bazkarixetan.
Sotera Zubiaurre Garitaonaindia
Urkiri basarrixan senide danak juntatzen giņan, ezkondu ziranak ere bai, andra edo gizonekin. Txarrixa hil berri egoten zan, ardi bat ere bai; eta hantxe jan eta edan eginda, su galanta egiņ, gero jokuan egin kartetan-edo, eta gero aspertzen giņanian... tira ba, ohera!.
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ANDRA, andria: Mujer, esposa.
DANA: Todo. Dana(n) biharrian egon. –Zer moduz Maria? –Bueno! Dana biharrian haura ere!
GALDATU: DU aditza. Galdetu ere bai. Pre(g)untau gehiagotan. Ezer nahi badozu besterik, galdatu!
KAIXO!: Hola, ŋQué tal? Kaixio ere bai.
NARRUTU: DU aditza. Larrutu. Fig. ‘poner verde a alguien’. Mikel narrutu bihar juagu oiņ, jun dok etxera eta.
SOSI(G)UZ: Poliki. POLIKI eta ASTIRO ere bai.
Ahuntzak, beti mendira: Bakoitzak gustoko duen gauzetara jotzen duela adierazteko. Hori ere badok ba, e! Ahuntzak beti mendira egitten jok.
Beti prisaka, eta beti allegau ezinda: Beti korrika eta presaka dabiltzanei esaten zaie.
Gizur-poltsas izan: Gezurti handia izan. Gizur-poltsas haiz.
Jo eta fuego: Ikus Jo eta sua. Jo ta fuego a(r)i gaittuk oiņ ere lanian, al dan azkarren amaitziarren.
On egiņ: Aprovechar. Sentar bien. Daneri eztio on eitten. Neuri on eitten ditt. En kanbio, emaztiari hainbeste eztio eitten.
