Gurasoak erdaldunak ziren, eta Ferminek euskara kalean ikasi zuen.
-Zure aitta-amak euskaldunak zien?
-Ez dizut ba esaten? Salbatierrakua aitta ta...
-Aittak eitten eben euskeraz?
-Ez.
-Eta amak?
-Ezta.
-Zuek nun ikasi dozue?
-Kalian.
-Kalian, e?
-Ta erderaz baiño lehenao.
-Bai? Orduan euskeraz eitten zan beti, ezta?
-Guk bai behintzat.
-Zuk jaixo ta segidan ikasiko zeben euskeraz baiña etxetik kanpo.
-Klaro, amak-eta ez zekixen eta. Nik bixetara eitten neban gero, erderaz eta euskeraz.
-Orduan hemen erdeldun gutxi egongo zan.
-Erdeldun gutxi? Erdeldunak ointxe geanak edo gehixao igual. Elgoibarkuak.
-Baiña artian be kalian eta mutikuak-eta danak euskeraz.
-Euskeraz asko, bai.
-Zuek anai-arrebok danok ikasi ziñuen euskeraz?
-Danak.
Elgoibarren jaio zen. Aita Barrundiako Audikana kontzejukoa, eta ama Aguraingoa zituen. Bost anai-arrebatatik zaharrena zen Fermin. Zortzi urte zituela galdu zuen aita, eta bere bi anai-arrebarekin Elgoibarko babes-etxean hartu zuten. Hamahiru urterekin Ciara makina-erreminta lantegian hasi zen lanean. Hamaika urte Ciaran eginda, Sigmara joan eta bertan jardun zuen jubilatu arte. Pilota eta futbol zalea zen; Elgoibar futbol taldeko atezaina izan zen, baina pilotari profesional bihurtu zenean utzi behar izan zion futbolari. Barakaldon 1944. urtean debuta egin eta hemeretzi urtez jokatu zuen profesional mailan, lantegiko lana alde batera utzi gabe. Elgoibarko Anjelita Alzibarrekin ezkondu zen eta bi seme izan zituzten.
Akeierreka [Errekak]
Areitzolaerreka [Errekak]
Ballibar [Industrialdeak]
Ermuaranerreka [Errekak]
Goizargi [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Kakatza (desagertua) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Marigorta (Maiorta) [baserriak / Sallobente-Ermuaran]
Otsorotxiki [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Talaia [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Usatorrea [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
—Ta gero, horretaz aparte, pues, hori, ikusten genuen zer indarra hartzen ari zen euskera eta ikusterakoan zer indarra hartzen ari zen, eskolak berak beraren planteamentua egin behar izan zuen. Orduan, A eredutik lehenengo pausua izan zen B eredua eskatzia. Horrek suposatzen zuen plantillatikan hainbat plaza perfilatzen zirela euskera... Orduan, horrek suposatzen zuen zeuden irakasleen artean beste toki batera jun beharko zirela. Hori ez da inoren gustokoa, baina, klaro, mahai gainean jarri behar dituzu gauza guztiak. Aurrera jarraitzea nahi badegu, gure aldetikan ere jarri behar degu. Orduan, hasi giñen hortikan. Klaro, geundenon artean ere euskera ez genuen menperatzen. [...]
Prudencio Etxaniz, Jose Maria eta Pedro Muguruza Otaño anaiak
eta lagun bat bizikletaz osteratxo bat egin aurretik.
Bizikletan juten nitzan lanera Eibarrera. Lanerako nakan nik bizikletia. Etxian erosi ziaten orduantxe. Ondarruako itzulixa egitten-eta ere ibiltzen giñan. Gure Bide elkartian dago kuadro bat, 1960 urtekua edo, «Vuelta a Ondarroa» egin gendunian aterata. Elkarteko lagunak juntau giñan.
Ramon Maiztegi Iriarte
Umetan, Don Antonio Arrillagaren klinikia zaguan tokixan ibiltzen giñan antxintxika. Kalia amaitzen dan tokixan lur sail bat zauken, eta Hamaika Gazte izeneko futbol taldia bertara juaten zan entrenatzera. Ni harekin juaten nitzan. Koadrilliak osautako talde bat zan; ez zan, esate baterako, Klub Deportibua bezelako talde bat. Jolas egittera juaten giñan hara. Baiña ez dakitt zergaittik, korrika ibiltzen giñan bi edo hiru lagun batzen giñan han. Goguan daukat nola behiñ lasterketa bat izan zan jaixetan. Lehenengo Errosarixo kaletik juan bihar zan, gero, San Bartolome kaletik. Helmuga plazan zaguan. Korrika egitteko alkartu giñen Jesus Egaña, Gabriel Gabilondo (goixan beude) eta Prudencio dalako bat, «Cohete» gaitzizena zaukana. Prudenciok irabazi zauan lasterketia, eta bigarren neu izan nitzan; ondoren, Gabriel eta Jesus Egaña. Danon artian banatu gendun eman ziguen diru apurra; horrela, itxura batian pasau genittuan jaixak.
José Gurrutxaga Ondartza
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
AMATAU: DU aditza: Apagar. Emendau ere bai. Amatau (eg)izu hori argixori, nahikua argi badago eta.
BURLOSO, burlosua: Burlón. Burlosua da ziherokua gure Iñigo: beti besteren kontura parrez jarduten deu.
GAIÑERA: Además. Emendiozko lokailua. Eta hemen España zuan, eta kitto ostian. Españian geratu giñan gero. Jolin! Grabia, gaiñera!
JORNAL, jornala: Sueldo. Hillan bukaeran jasotzen juagu jornala jeneralian.
NAHI IZAN: Querer. Nahi izan: Elgoibarren ez da gura izan erabiltzen, eratorpen atzizki moduan ez bada (logura, negargura, ...).
SEÑA, señia: Dirección. Pluralean, normalean: señak. Eman Joxen señak, kartia bialtzeko.
Aterik a(d)iña ( / beste) maratilla euki: Gauza guztientzat erantzuna edo irtenbidea daukanari esaten zaio.
Eskerrak ... eskumiari: Hitz-jokoa, norbait eskerrak ematen hasten denean erabiltzeko, berdin ahoskatzen dira-eta bi hitzak (esker eta ezker). —Eskerrak ... —Bai, ezkerrak [eskerrak] eskumiari!
Hill arte bizi: —Bizi haiz? —Bai, hill arte behintzat bai!
Lapurrak lapurrari bildur: Lapurrak uste du besteak bera bezalakoak direla.
San Bizente hotza, neguaren bihotza: Urtarrilaren 22a da San Bizente eguna.
