Elgoibarko ahotsak


ahotsak.eus

Txerrama batek 17 txerrikume

Txerri batek 17 ume egin zituen. 14 ume hazi zituen amak, eta beste hirurak auzoko andre batek biberoiaz.

- Ta oindiok iñok ezautu ez dabana, txarri batek hamazazpi ume in zittuan han. Ez dabala iñok ezautu hori? Hori Sansonguan.

- Hamazazpi.

- Hamazazpi ume txarri batek.

- Kabittia be tripan.

- E?

- Kabittia be tripan.

- Ta hazi... hazi ta, hazi ezin. Hamalau titi dakaz txarrixak ta hamazazpi ume... Hiru sobrau zian ta Errieingo andriai eman ziuen, amistadia zauken ta. "Hi, nahi badon /nahibon/, bestela akabau ein bihar jittunau ta". "Ez, ekarri! Nik biberoiakin" ta biberoiakin primerakuak hasi zittuan harek.

- Hiru txarrikuma?

- Hiru. Ta hamalau hasi zittuan berak txarrixak.

- Amiak.

- Amiak.

- Jo, paliza edarra, ezta?

- Honbre!

- Amientzako hori?

- Bai. Ta, ba, euki zittuen txarrixak?

- Titi danak okupauta.

- Euki zi? Bai, danak okupauta ta agudo dabillena nausi. Agudo dabillenak bultza ein ta bestiana igual. Txarrikumia politta da, e?

Floren Leiaristi Iriondo (1928)

Azkue (San Roke) auzoko Santsongoa baserrian jaio zen. Ama zuen bertakoa eta aita, berriz, Sallobente-Ermuaran auzoko Garagartza baserrikoa. Bost urte zituela, familia osoa jaitsi zen kalera bizitzera, Kamiñorokoa etxera. Zortzi urterekin hasi eta 15 urtera arte Plaza Txikiko eskolan ikasi zuen. Aitak Alkortaren tailerrean egiten zuen lan, eta amak espartinak josten zituen etxean. Florenek 'Juaristi Hermanos' makina-erreminta txikien tailerrean ikasi zuen tornulari lanbidea. Gero, Danobat kooperatibara joan zen lanera, eta bertan jubilatu zen. Sallobente-Ermuaran bailarako Marigorta ("Maiorta") baserriko Teodora Elustondorekin ezkondu eta bi seme-alaba izan zituzten.

Toponimia


Toponimoak

Aldabe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Ariztizabal [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Barrenaerrota [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Errekarteberri [baserriak / Azkue (San Roke)]

Haizetxe [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]

Kamiñerokoa [baserriak / Azkue (San Roke)]

Metalkoa [baserriak / Aiastia (San Migel)]

Palazio [baserriak / Arriaga]

Trenbide kalea [Kaleak eta plazak]

Zabaletabekoa [baserriak / Sallobente-Ermuaran]

EUSKARAREN HISTORIA SOZIALA ELGOIBARREN


Dokumentuak


Ikastola hiztegia

Estatua baten historia (Hasier Etxeberria) — 1988

Txalupa

Euskera-Castellano hiztegia — 1976-01

Lurgabe / CDa eta diska — 1969

Bertsolarien txapelketa — 1962

Lekukotza

elgoibar — Miren _Vallejo Arriaga Elgoibar (1923-2020)
Eibarko sozialista guztiak euskaldunak ziren

—Eibartarrak gorrixak baiña euskaldunak dia ba asko eibartarra-eibartarra. Danak. Sozialistak... Bueno, gure tio ez dakit nik zekixan, e. Salbadorek bai baiña aittak, tio Balentiñek jakin be ez zaban... Ni ez naiz gogoratzen tiok zekixan. Salbadoren eta aittak, gure aittan-eta anaixa zan baina, harekin ez naiz gogoratzen euskeraz eitten zaban edo ez. Semiak bai, baiña. Tio Balentiñek bai?

—Bueno, gerrara aillegau ga. Ze rekuerdo daukatzu gerrakuak?

—Ba!, gerrakuak, e... [...]

Elgoibartarren esanetan


Udal Musika Bandak Foruen plazan eskaintzen zuen
dantzaldia toki egokia izaten zen bikotea aurkitzeko.

Kuadrillan neskak eta mutillak batera ibiltzen giñan. Gaur egun nere emaztia dana eta ni San Lorentzoko erromerixan ezagutu gendun alkar. Berandu hasi giñan gu nobixotan, ni 27 urtekin eta nere neskia 17kin. Lau urtian ibilli eta gero ezkondu giñan. Erromerixak izaten ziran neskak eta mutillak juntatzeko lekurik aproposenak. Neskiari lagundu egin bihar izaten zitzakon, ni bezela bestiak ere bai.

Mariano Elustondo Aizpiri

Lehen parejakin poliki-poliki jun bihar, ez zan oingo moduan alkarri muxuka eta holan. Horretarako lehen ixkutau egin bihar. Muxu bat edo beste harrapatzen bazan... lapurretan igual.

Joxe Gurrutxaga Lizarralde

Jaixetan dantzan ibiltzen nitzan gazte denporan. Asko gustazen zitzatan. Eta dantza gaizki egitten zaban mutil bat neregana hurbiltzen bazan, ezetz esaten nion, eta beste batena juten nitzan. Nik ondo egitten zabenekin bakarrik nahi naban dantza egittia. Kamiñerokuan izaten zan dantzia orduan eta oso ondo pasatzen naban.... Nobixo gehixegi izan nittuan nik gazte denporan. Baiña ez nitzan ezkondu. Jeneralian, erromerixetan izaten ziran nobixo kontuak. Gaiñera, karta mordua jasotzen nittuan nik ere.

Ventura Agirregomezkorta Ibarluzea

Honi buruz


Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]

Atal bakoitzari buruzko informazioa:





Tresna honek atal guztietako testuetan bilatzen du.
Edozein berba zati idaztea aski da,
eta agerpen guztiak bistaratuko ditu.
“Toponimia” eta “Kronika zaharrak” atalek
bilatzaile berezia dute.

Hiztegia
(Elgoibarko euskara)


ARDURAGABE, arduragabia: Despreocupado, irresponsable. Arduragabia dok, benetan, Mikel. Etxok gauza bat ganoraz egitten.

DIFUNTO, difuntua: Difunto. Ikus ZANA sarrera ere: Pertsona izen baten ondoren normalean. Bai, bai, juan bertara, eta arraiña peskan. Eta amorrauak giñan gu, hau Kondia difuntua? Haura ta.

GIZONEZKO, gizonezkua: Varón. Andrazkuen azokia izaten da. Oiñ, kaletarrak ba, gizonezko dana han egoten da. Eske gizonezko asko dago kalian, e!

KARUTU: DA aditza. Garestitu.

OIN DALA ...: Orain dela, duela.

TOTAL: Graduatzailea. Erabat, zeharo. Bai, Bilbon sartu giñanian guk, lanian sartu giñan tallar baten: «Universidad de Deusto», Salesianos. Eta oiñ ganbixauta dago, total.

Esamoldeak
(Elgoibarko euskara)


Aide hamendik!: Norbait kanpora (edo beste leku batera) bidaltzeko.

Bilddurrak akabatzen egon: Oso beldurtuta egon.

Goixan zerua eta behian lurra dauala geratu: Dena galdu duen bati buruz esan ohi da, ezer gabe geratu den bati buruz.

Jota egon: 1. Ikus Burutik jota. 2. Lur jota, hauts eginda: Jota geldittu nok entzun doten berrixakin.

Ondo egiñaren pagua, ate ostian palua!: Ondo egiten duenak ordain edo estimazio egokia jasotzen ez duenean erabiltzen da.

ELGOIBARKO KRONIKA ZAHARRAK


Gizartea - Lana
Kirola - Futbola
Ostikolariak.— Euzkadi, 1936-06-26 | Aixerixa
Kultura - Literatura
¡Entzun...!.— El Día, 1930-11-06 | Aberri
Politika - Ekitaldiak
Sukarrieta'ra.— Euzkadi, 1936-06-24 | Aixerixa
Erlijioa - Kongregazioak
Mariaren alabak.— El Día, 1931-01-13 | Ixaka


elgoibarreraz.eus – Elgoibarko Udala
Kultur Etxea (Euskara Saila)
Kalebarren plaza 3, 1. solairua
20870 Elgoibar – Gipuzkoa
Tel.: 943 744366 – harremanetarako
elgoibarko udala