Ermandadeko kontabilitate makila.
-Aber, esplikau, esplikau zela dien?
-Bueno ba hemendik hona urtebeten aldia dao. Ta hurrenguan hamendikan oin hurrengo jungo bagiña beste urte baten ba hamen beste koska-illera bat azalduko zan goittik behera.
-Koska-illara bakoitza urte betekua?
-Bai, eta honek, txorta bakoitzak esan nahi dau basarri bakoitza, hau basarri bat, hau beste bat, hau beste bat, hau beste bat. Hau da basarrixa, ta igual urte baten eukiko dittu sei behi eta hurrenguan igual lau edo hiru edo. Eta orduan honen parian hamen izango zan ba hirukua ipiñi. Ta holaxe. Ta kuotia ere ba hoixe kobratzen zan. Zenbat koxka etaratzen zien kutxilluakin hainbesteko kuotia. Hainbeste behi hainbeste kuota. Eta gero akaatzen bazan ba kobrau eitten zan, ez dakit zenbat kobrauko zan baiña.
-Tasaziñua, ezta?
-Bai, bai.
Sallobente-Ermuaran auzoko Parapan baserrian jaio zen. Aita zuen bertakoa eta ama, berriz, Azkoitiko Madariaga auzoko "Luarixe" (Luberiaga) baserrikoa. Zortzi anai-arreba ziren, bera laugarrena. Zortzi urterekin hasi zen eskolan, baina hamaikarekin utzi egin behar izan zuen etxeko lanak egiteko. Hamalau urterekin peoi lanari ekin zion Eibarren; gero Orbea bizikleta lantegian eta Elgoibarko Sigman ere jardun zuen. Elgoibarko Jarbe lantegian doitzaile lanbidea ikasi zuen. Bertan bederatzi urtez jardun ondoren, lantegiko beste hamasei langilerekin Danobat makina-erreminta lantegi berria sortu zuten, geroago kooperatiba bihurtuko zena. Euskarazko klaseak hartu eta eman ere egin zituen, harik eta beste lagun batzuekin Elgoibarko Ikastola sortu zuten arte. Urtebete geroago, Elgoibarko Izarra euskara elkartea sortu zuten. Lolita Canales elgoibartarrarekin ezkondu eta hiru seme-alaba izan zituzten.
Aizpizkargoikoa [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Aranburu [baserriak / Idotorbe (San Pedro)]
Bainuetxeko zumardia [Kaleak eta plazak]
Elizburu [baserriak / Altzola]
Goenagaetxebarria [baserriak / Azkue (San Roke)]
Juanitoren borda [baserriak / Urruzuno]
Maitena [baserriak / Urruzuno]
Orubegain [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Soroarte (Soarte) [baserriak / Aiastia (San Migel)]
Ursaltoerreka [Errekak]
—Zenbat urte eskola aurrian?
—Seirekin uste dot ateratzen giñala. Bai.
—Gero ya haundixen eskolara?
—Gero goixan zerian, hor oin Padre Agirre da baiña behian zeuden parbuluak eta goixan lelengo mailla edo, hamalau urte arte. Gero guk galdu gendun, hamahirutik hamalaura galdu gendun gerriagatik urtebete, kurso bat. Eta gero utzi ziguten guri hamabost urte arte. Urte haura galdu gendulako gu egon giñan hamabost urte arte.
—Eta orduan zuk justo hamabi urte gerria hasi zanian.
—Bai, hamabi urte. [...]
«Amor y odio» lanaren antzezpena, Udaletxeko
Areto Nagusian, 1918ko San Anton egunean.
Ezkerretik eskuinera: Miguel Andonegi, Manuela Zabala,
Leoncio Gabilondo, Felisa Arrien, Modesto Arriola,
Victoria Gurrutxaga eta Angel Osoro «Mutriku».
Elgoibarren baziran pertsona batzuk euskeraren alde lan egiten zabenak. Angel «Mutriku» zan bat. Haura hill egin zeben. San Lorentzoko frontoian teatruak eta egitten zittuan gaztiekin. Hara juten giñan holakuak egitten zittuenian. Beste aldian, euskeraren kontra zaudenak ere baziran kalian. Orduan, baziran falangistak, karlistas esaten gendun, eta horreri beti errespetuakin ibiltzen giñan, erderaz bazakixen, eta pixka bat gehixago ziralakuan, eta gaiñera geroko politikan sartzen ziranak....
Joxe Gurrutxaga Lizarralde
Herrixan ere bazaguan euskeraren alde egitxen zabanik: Vallejonekuak, Félix Etxeberria «Parapan» ere... Baiña nahiz eta euskaldunak izan, gehixenak ixilikan egoten giñan bildurra zagualako.
Mª Josefa Unzueta Iriondo
Pilar ikastetxian frantses pixka bat erakutsi ziguen. Nik ez neban hitz egitten gauza haundirik ikasi, baiña irakurtzen bai, nahikua ikasi neban. Uste dot, sasoi hartan, Pilar ikastetxian bakarrik irakasten zittuela beste hizkuntza batzuk.
José Gurrutxaga Ondartza
Lan hau Gotzon Garate bekaren II. deialdiaren bidez burutu da, Elgoibarko Udalaren babesean. Beka honen bigarren deialdiaren ikerketa gaia “Elgoibarko euskarazko ondarea gizarteratzeko egitasmoak edota euskarriak” izan da, eta Gotzon Barandiaran Arteagak aurkeztutako elgoibarreraz.eus lana izan da beka eskuratu duena. [informazio gehiago]
Atal bakoitzari buruzko informazioa:
ARDI GALDUA BEZELA IBILLI: Beti bakarrik, lagun-koadrilarik gabe, dabilenari esaten zaio. Ikus Uztarri bakarreko laguna izan.
DIABRU, diabrua: Elemento. Ikus Etsai sarrera.
GIRO EZ IZAN: Interj. Haber ambiente. Ezezko forman erabiltzen da. Ez da giro izango baztarretan!
KARRETERA, karreteria: Errepidea. Txitxarruan taillarra. Osea, Azkoitxiko karreteran tren zubixan, oiñ Alkortak bota dau, ba? Han zauan. Bidia ere bai.
ÑAÑAN EGIÑ: Haur. Jan.
TONTOLISTO, tontolistua: Espabilado, aprovechón que se hace pasar por tonto o despistado. Etxok, es, rondarik pagauko: tontolisto ederra dok hori.
Aldapa gabeko laurik egon ez: Gauza guztiek dutela zerbait txarra adierazteko; ez dagoela ezer perfektua. Ikus Arantzarik gabeko larrosarik egon ez.
Burua galdu: Zoratu. Juiziua galdu ere bai.
Gorri egon: Dirurik gabe egon.
Kakatara bialdu: Ikus Atzetik hartzera bialdu. Norbait antzarrak perratzera bidali.
Onetik erten (etara): Norbera(re)n onetik erten. Sacar de quicio, de sus casillas. Nere onetik erten eragiñ ditt.
