Lan hau Elgoibarko Izarraren ekimenez eta Elgoibarko Udalaren laguntzaz egindako proiektu baten ondorioa da. Jesus Mari Makazaga Eizagirre euskal filologo elgoibartarra da egilea, berak aztertu baitu Elgoibarko Euskara. [informazio gehiago]
Egilea: Jesus Mari Makazaga
Elgoibarko Euskarari buruzko liburuaren aurkezpena:
egilea: Jesus Mari Makazaga
Hona hemen aipatuko ditugun kasu-marken zerrenda, bakoitza zer den azalduta; hizkuntzalaritza-kontuetan aditua ez den hiztunarentzat lagungarri gertatuko delakoan:
ABSOLUTIBOA: NOR / ZER
PARTITIBOA: -RIK
ERGATIBOA: NORK / ZERK
DATIBOA: NORI / ZERI
GENITIBOA: NOREN / ZEREN
SOZIATIBOA: NOREKIN / ZEREKIN
DESTINATIBOA: NORENTZAT / -TZAKO
MOTIBATIBOA: ZERGATIK
INSTRUMENTALA: ZEREZ / ZERTAZ
PROLATIBOA: -TZAT
INESIBOA: NON
LEKU-GENITIBOA: NONGO
ABLATIBOA: NONDIK
ADLATIBOA: NORA
HURBILTZE-ADLATIBOA: NORANTZ
MUGA-ADLATIBOA: NORAINO
Euskaltzaindiaren gramatikan (Euskal Gramatika: Lehen Urratsak liburukietan) erabiltzen den terminologia erabiliko dut liburu honetan.
Hasieran, taula orokor bat emango dut, atzizkiak besterik jasotzen ez duena. Gero, hitzen araberako taulak osatuko ditugu: bizidunak, bizigabeak, bokalez nahiz kontsonantez amaituak, izen bereziak, izenordainak, erakusleak eta abar. Izan ere, deklinagaiaren baitan alda daiteke kasu-markaren forma.
Gatozen, bada, kasu-marken tauletara.
KASU MARKEN TAULA OROKORRA
| SINGULARRA | PLURALA | MUGAGABEA | |
| ABSOLUTIBOA | -A | -AK | -Ø |
| PARTITIBOA | --- | --- | -(R)IK |
| ERGATIBOA | -AK | -AK | -(E)K |
| DATIBOA | -ARI | -ERI | -(R)I |
| GENITIBOA | -AN | -EN | -(E)N |
| SOZIATIBOA | -AKIN | -EKIN | -(E)KIN |
| DESTINATIBOA | -ANTZAT / -ANTZAKO | -ENTZAT / -ENTZAKO | -(E)NTZAT / -(E)NTZAKO |
| MOTIBATIBOA | -AGAITTIK | -ENGAITTIK | -(E)NGAITTIK |
| INSTRUMENTALA | --- | --- | -(E)Z |
| PROLATIBOA | --- | --- | -TZAT |
| INESIBOA | -(I)AN | -ETAN | -(E)TAN |
| LEKU-GENITIBOA | -(E)KO | -ETAKO | -(E)TAKO |
| ABLATIBOA | -(E)TIK | -ETATIK | -(E)TATIK |
| ADLATIBOA | -(E)RA | -ETARA | -(E)TARA |
| HURBILTZE-ADLATTIBOA | -(E)RUTZ | -ETARUTZ | -(E)TARUTZ |
| MUGA-ADLATIBOA | -(E)RAIÑO | -ETARAIÑO | -(E)TARAIÑO |
BOKALEZ AMAITUTAKO
IZEN BIZIDUNAK: EMAKUME
| SINGULARRA | PLURALA | MUGAGABEA | |
| ABSOLUTIBOA | emakumia | emakumiak | (zenbat) emakume |
| PARTITIBOA | --- | --- | emakumerik |
| ERGATIBOA | emakumiak | emakumiak | emakumek |
| DATIBOA | emakumiari | emakumieri | emakumeri |
| GENITIBOA | emakumian | emakumien | emakumeren |
| SOZIATIBOA | emakumiakin | emakumiekin | emakumekin |
| DESTINATIBOA | emakumiantzat | emakumientzat | emakumentzat |
| MOTIBATIBOA | emakumiagaittik | emakumiengaittik | emakumegaittik |
| INSTRUMENTALA | --- | --- | emakumez |
| PROLATIBOA | --- | --- | emakumetzat |
| INESIBOA | emakumiagan | emakumiengan | emakume(n)gan |
| LEKU-GENITIBOA | emakumiaganako | emakumienganako | emakume(n)ganako |
| ABLATIBOA | emakumiagandik | emakumiengandik | emakume(n)gandik |
| ADLATIBOA | emakumiagana | emakumie(n)gana | emakume(n)gana |
| MUGA-ADLATIBOA | emakumiaganaiño | emakumie(n)ganaiño | emakume(n)ganaiño |
KONTSONANTEZ AMAITUTAKO
IZEN BIZIDUNAK: GIZON
| SINGULARRA | PLURALA | MUGAGABEA | |
| ABSOLUTIBOA | gizona | gizonak | gizon |
| PARTITIBOA | --- | --- | gizonik |
| ERGATIBOA | gizónak | gízonak | gizónek |
| DATIBOA | gizonari | gízoneri | gizoni |
| GENITIBOA | gizonan | gízonen | gizonen |
| SOZIATIBOA | gizonakin | gízonekin | gizónekin |
| DESTINATIBOA | gizonantzat / gizonantzako | gízonentzat / gízonentzako | gizonentzat / gizonentzako |
| MOTIBATIBOA | gizonagaittik | gízonengaittik | gizonengaittik |
| INSTRUMENTALA | --- | --- | --- |
| PROLATIBOA | --- | --- | gizontzat |
| INESIBOA | gizonagan | gízonengan | gizone(n)gan |
| LEKU-GENITIBOA | gizonaganako | gízonenganako | gizone(n)ganako |
| ABLATIBOA | gizonagandik | gízonengandik | gizone(n)gandik |
| ADLATIBOA | gizonagana | gízonengana | gizone(n)gana |
| MUGA-ADLATIBOA | gizonaganaiño | gízonenganaiño | gizone(n)ganaiño |
BOKALEZ AMAITUTAKO
IZEN BIZIGABEAK: MENDI
| SINGULARRA | PLURALA | MUGAGABEA | |
| ABSOLUTIBOA | mendixa | mendixak | mendi |
| PARTITIBOA | --- | --- | mendirik |
| ERGATIBOA | mendíxak | mendixak | mendik |
| DATIBOA | mendíxari | mendixeri | mendiri |
| GENITIBOA | mendíxan | mendixen | mendiren |
| SOZIATIBOA | mendíxakin | mendixekin | mendirekin |
| DESTINATIBOA | mendíxantzat | mendixentzat | mendirentzat |
| MOTIBATIBOA | mendíxagaittik | mendixengaittik | mendirengaittik |
| INSTRUMENTALA | --- | ---- | mendiz |
| PROLATIBOA | --- | --- | menditzat |
| INESIBOA | mendira | mendixetara | mendittara |
| LEKU-GENITIBOA | mendiko | mendixetako | mendittako |
| ABLATIBOA | mendittik | mendixetatik | mendittatik |
| ADLATIBOA | mendira | mendixetara | mendittara |
| HURBILTZE-ADLATTIBOA | mendirutz | mendixetarutz | mendittarutz |
| MUGA-ADLATIBOA | mendiraiño | mendixetaraiño | mendittaraiño |
BOKALEZ AMAITUTAKO
IZEN BIZIGABEAK: TONTOR
| SINGULARRA | PLURALA | MUGAGABEA | |
| ABSOLUTIBOA | tontorra | tóntorrak | tontor |
| PARTITIBOA | --- | --- | tontorrik |
| ERGATIBOA | tontórrak | tóntorrak | tontorrek |
| DATIBOA | tontórrari | tóntorreri | tontorri |
| GENITIBOA | tontórran | tóntorren | tontorren |
| SOZIATIBOA | tontórrakin | tóntorrekin | tontorrekin |
| DESTINATIBOA | tontórrantzat | tóntorrentzat | tontorrentzat |
| MOTIBATIBOA | tontórragaittik | tóntorre(n)gaittik | tontorregaittik |
| INSTRUMENTALA | --- | --- | tontorrez |
| PROLATIBOA | --- | --- | tontortzat |
| INESIBOA | tontórrian | tóntorretan | tontorretan |
| LEKU-GENITIBOA | tontórreko | tóntorretako | tontorretako |
| ABLATIBOA | tontórretik | tóntorretatik | tontorretatik |
| ADLATIBOA | tontórrera | tóntorretara | tontorretara |
| HURBILTZE-ADLATTIBOA | tontórrerutz | tóntorretarutz | tontorretarutz |
| MUGA-ADLATIBOA | tontórreraiño | tóntorretaraiño | tontorretaraiño |
BOKALEZ AMAITUTAKO
PERTSONA-IZEN BEREZIAK: IRENE
| ABSOLUTIBOA | Irene |
| PARTITIBOA | Irenerik |
| ERGATIBOA | Irenek |
| DATIBOA | Ireneri |
| GENITIBOA | Irenen |
| SOZIATIBOA | Irenekin |
| DESTINATIBOA | Irenentzat |
| MOTIBATIBOA | Irene(n)gaittik |
| INSTRUMENTALA | --- |
| PROLATIBOA | Irenetzat |
| INESIBOA | Irene(n)gan |
| LEKU-GENITIBOA | Irene(n)ganako |
| ABLATIBOA | Irene(n)gandik |
| ADLATIBOA | Irene(n)gana |
| MUGA-ADLATIBOA | Irene(n)ganaiño |
KONTSONANTEZ AMAITUTAKO
PERTSONA-IZEN BEREZIAK: IBON
| ABSOLUTIBOA | Ibon |
| PARTITIBOA | Ibonik |
| ERGATIBOA | Ibonek |
| DATIBOA | Iboneri |
| GENITIBOA | Ibonen |
| SOZIATIBOA | Ibonekin |
| DESTINATIBOA | Ibonentzat |
| MOTIBATIBOA | Ibone(n)gaittik |
| INSTRUMENTALA | --- |
| PROLATIBOA | Ibontzat |
| INESIBOA | Ibone(n)gana |
| LEKU-GENITIBOA | Ibone(n)ganako |
| ABLATIBOA | Ibone(n)gandik |
| ADLATIBOA | Ibone(n)gana |
| MUGA-ADLATIBOA | Ibone(n)ganaiño |
BOKALEZ AMAITUTAKO
LEKU-IZEN BEREZIAK: KARAKATE
| ABSOLUTIBOA | Karakate |
| PARTITIBOA | Karakaterik |
| ERGATIBOA | Karakatek |
| DATIBOA | Karakateri |
| GENITIBOA | Karakaten |
| SOZIATIBOA | Karakatekin |
| DESTINATIBOA | Karakatentzat |
| MOTIBATIBOA | Karakate(n)gaittik |
| INSTRUMENTALA | Karakatez |
| PROLATIBOA | Karakatetzat |
| INESIBOA | Karakaten |
| LEKU-GENITIBOA | Karakateko |
| ABLATIBOA | Karakatetik |
| ADLATIBOA | Karakatera |
| HURBILTZE-ADLATTIBOA | Karakaterutz |
| MUGA-ADLATIBOA | Karakateraiño |
KONTSONANTEZ AMAITUTAKO
LEKU-IZEN BEREZIAK: ATXOLIN
| ABSOLUTIBOA | Atxolin |
| PARTITIBOA | Atxoliñik |
| ERGATIBOA | Atxoliñek |
| DATIBOA | Atxoliñeri |
| GENITIBOA | Atxoliñen |
| SOZIATIBOA | Atxoliñekin |
| DESTINATIBOA | Atxoliñentzat |
| MOTIBATIBOA | Atxoliñe(n)gaittik |
| INSTRUMENTALA | Atxoliñez |
| PROLATIBOA | Atxolintzat |
| INESIBOA | Atxoliñen |
| LEKU-GENITIBOA | Atxolingo |
| ABLATIBOA | Atxolindik |
| ADLATIBOA | Atxoliñera |
| HURBILTZE-ADLATTIBOA | Atxoliñerutz |
| MUGA-ADLATIBOA | Atxoliñeraiño |
IZENORDAINAK
| NI | HI | GU | ZU | ZUEK | |
| ABSOLUTIBOA | ni | hi | gu | zu | zuek |
| ERGATIBOA | nik | hik | guk | zuk | zuek |
| DATIBOA | neri | hiri | guri | zuri | zueri |
| GENITIBOA | nere | hire | gure | zure | zuen |
| SOZIATIBOA | nerekin | hirekin | gurekin | zurekin | zuekin |
| DESTINATIBOA | neretzat / -tzako | hiretzat / -tzako | guretzat / -tzako | zuretzat / -tzako | zuentzat / -tzako |
| MOTIBATIBOA | neregaittik | hiregaittik | guregaittik | zuregaittik | zuengaittik |
| INSTRUMENTALA | --- | --- | --- | --- | --- |
| PROLATIBOA | --- | --- | --- | --- | --- |
| INESIBOA | neregan | hiregan | guregan | zuregan | zuengan |
| LEKU-GENITIBOA | nereganako | hireganako | gureganako | zureganako | zuenganako |
| ABLATIBOA | neregandik | hiregandik | guregandik | zuregandik | zuengandik |
| ADLATIBOA | neregana | hiregana | guregana | zuregana | zuengana |
| MUGA-ADLATIBOA | nereganaiño | hireganaiño | gureganaiño | zureganaiño | zuenganaiño |
IZENORDAIN INDARTUAK
| NEU | HEU | GEU | ZEU | ZEUEK | |
| ABSOLUTIBOA | neu | heu | geu | zeu | zeuek |
| ERGATIBOA | neuk | heuk | geuk | zeuk | zeuek |
| DATIBOA | neuri | heuri | geuri | zeuri | zeueri |
| GENITIBOA | neure | heure | geure | zeure | zeuen |
| SOZIATIBOA | neurekin | heurekin | geurekin | zeurekin | zeuekin |
| DESTINATIBOA | neuretzat | heuretzat | geuretzat | zeuretzat | zeuentzat |
| MOTIBATIBOA | neuregaittik | heuregaittik | geuregaittik | zeuregaittik | zeuengaittik |
| INSTRUMENTALA | |||||
| PROLATIBOA | |||||
| INESIBOA | neuregan | heuregan | geuregan | zeuregan | zeuengan |
| LEKU-GENITIBOA | neureganako | heureganako | geureganako | zeureganako | zeuenganako |
| ABLATIBOA | neuregandik | heuregandik | geuregandik | zeuregandik | zeuengandik |
| ADLATIBOA | neuregana | heuregana | geuregana | zeuregana | zeuengana |
| MUGA-ADLATIBOA | neureganaiño | heureganaiño | geureganaiño | zeureganaiño | zeuenganaiño |
ERAKUSLEAK
| HAU | HORI | HAURA | ||||
| Sing. | Plurala | Sing. | Plurala | Sing. | Plurala | |
| ABSOLUTIBOA | hau | hónek | hori | hórrek | haura | hárek |
| ERGATIBOA | honék | hónek | horrék | hórrek | harek | hárek |
| DATIBOA | honi | hóneri | horreri | hórreri | hari | háreri |
| GENITIBOA | honén | hónen | horrén | hórren | harén | háren |
| SOZIATIBOA | honekin | hónekin | horrékin | hórrekin | harékin | hárekin |
| DESTINATIBOA | honéntzat | hónentzat | horréntzat | hórrentzat | harentzat | hárentzat |
| MOTIBATIBOA | honégaittik | hónegaittik | horrégaittik | hórregaittik | harégaittik | háregaittik |
| INSTRUMENTALA | --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| PROLATIBOA | --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| INESIBOA | honetan | hónetan | horretan | hórretan | haretan | háretan |
| LEKU-GENITIBOA | honetako | hónetako | horretako | hórretako | haretako | háretako |
| ABLATIBOA | honetatik | hónetatik | horretatik | hórretatik | haretatik | háretatik |
| ADLATIBOA | honetara | hónetara | horretara | hórretara | haretara | háretara |
| MUGA-ADLATIBOA | honetaraiño | hónetaraiño | horretaraiño | hórretaraiño | haretaraiño | háretaraiño |
| BERA | EURAK | |
| ABSOLUTIBOA | bera | éurak |
| ERGATIBOA | berak | éurak |
| DATIBOA | berari | éureri |
| GENITIBOA | beran | éuren |
| SOZIATIBOA | berakin | éurekin |
| DESTINATIBOA | berantzat / -tzako | éurentzat / -tzako |
| MOTIBATIBOA | beragaittik | éurengaittik |
| INESIBOA | bera(n)gan | éure(n)gan |
| ADLATIBOA | bera(n)gana | éure(n)gana |
BAT eta BATZUK
| BAT | BATZUK | |
| ABSOLUTIBOA | bat | batzuk |
| ERGATIBOA | batek | batzuek |
| DATIBOA | bateri | batzueri |
| GENITIBOA | baten | batzuen |
| SOZIATIBOA | batekin | batzuekin |
| DESTINATIBOA | batentzat | batzuentzat |
| MOTIBATIBOA | bategaittik | batzuengaittik |
| INSTRUMENTALA | ||
| PROLATIBOA | ||
| INESIBOA | batian / baten | batzuetan |
| LEKU-GENITIBOA | bateko | batzuetako |
| ABLATIBOA | batetik | batzuetatik |
| ADLATIBOA | batera | batzuetara |
| HURBILTZE-ADLATTIBOA | baterutz | batzuetarutz |
| MUGA-ADLATIBOA | bateraiño | batzuetaraiño |
Izen bizidunekin:
| INESIBOA | batengan | batzuengan |
| LEKU-GENITIBOA | batenganako | batzuenganako |
| ABLATIBOA | batengandik | batzuengandik |
| ADLATIBOA | bate(n)gana | batzue(n)gana |
| HURBILTZE-ADLATTIBOA | --- | --- |
| MUGA-ADLATIBOA | batenganaiño | batzuenganaiño |
BAT-en deklinabide mugatua ere badago, jakina:
| ABSOLUTIBOA | bata |
| ERGATIBOA | batak |
| DATIBOA | batari |
| GENITIBOA | bataren |
| SOZIATIBOA | batarekin |
| DESTINATIBOA | batarentzat |
| MOTIBATIBOA | batarengaittik |
